Het Talibanregime in Afghanistan mag dan al internationaal gezien grotendeels geïsoleerd zijn, het kan toch rekenen op de steun van Pakistan, en in iets mindere mate Turkije. Pakistan speelt met vuur en riskeert de boemerang in het eigen gezicht terug te krijgen.

Mistgordijn

Pakistan heeft sedert de machtsovername van Afghanistan door de Taliban (‘studenten’, enkelvoud : talib) in augustus dit jaar geprobeerd om het zo voor te stellen alsof de Taliban gematigder zouden zijn dan toen ze aan de macht waren tussen 1996 en 2001. Inclusief beleid, respect voor vrouwenrechten, geen vervolging van voormalige Afghaanse collaborateurs met de Amerikaanse bezetter, geen Al Qaida (‘de basis’) tolereren in het land, etc., is de boodschap die ze nu al vele weken verkondigen.

De ideologie van de Taliban, sterk beïnvloed door de Deobandi-islam, is echter helemaal niet veranderd. Wel hun public relations (PR), in feite een mistgordijn dat de ware aard van de Taliban tracht te verdoezelen.

Afgelopen maanden waren er twee soorten Taliban, enerzijds de Talibanstrijders op het terrein in Afghanistan, anderzijds de diplomatieke vertegenwoordiging van de Taliban in Qatar, die daar aanwezig was om te onderhandelen met onder meer de Verenigde Staten, en bij de machtsovername in augustus de internationale media en politici van ‘informatie’ voorzag.

Sommige mensen vergeten het wel eens maar de Taliban staan niet op de Amerikaanse lijst van terroristische organisaties. Het Palestijnse Hamas, weliswaar geen scoutsclub maar toch minder erg dan de Taliban, staat er wel op.

Oude banden

Pakistan tracht het westen wijs te maken dat de Taliban tegenwerken alleen maar zal leiden tot een nieuwe burgeroorlog ontketenen, wat op haar beurt een nieuwe vluchtelingenstroom richting Europa tot gevolg zou hebben. Ook zou de zogenaamde internationale gemeenschap met genoeg geld over de brug moeten komen om de armoede in Afghanistan te bestrijden, zo niet zou de stabiliteit in de regio in gevaar komen. Pakistan vraagt ook dat de reserves van de Afghaanse nationale bank, die nu geblokkeerd zijn in de Verenigde Staten, worden vrijgemaakt. Pakistan vreest overigens zelf ook voor bijkomende Afghaanse vluchtelingen in geval van politieke instabiliteit in het land.

Er zijn diverse redenen waarom Pakistan de Taliban steunt, en voor erkenning van hun regime pleit. Door de Taliban te steunen krijgt Pakistan opnieuw voet aan de grond in Afghanistan, terwijl onder het regime van Ashraf Ghani, de voormalige president van Afghanistan sedert 2014, Afghanistan goeie relaties onderhield met India, de eeuwige rivaal van Pakistan. En er is de gemeenschappelijke taal, Pashtoe. Pashtoe wordt gesproken door grofweg de helft van de Afghaanse bevolking, en een niet gering deel van de Pakistan, precies in de grensstreek van Pakistan met Afghanistan (de hoofdtaal in Pakistan is Oerdoe).

Radicalisme buiten houden

Door de Taliban te steunen, en te streven naar ‘stabiliteit’ in Afghanistan, probeert Pakistan ook te vermijden dat het Taliban-extremisme zou overwaaien naar Pakistan. Want ook al is de islam in Pakistan behoorlijk conservatief, om niet te zeggen reactionair, voor radicale Pakistanen gaat het nog niet ver genoeg.

De Pakistaanse overheid heeft zelf boter op het hoofd, want via het Pakistaanse veiligheidsagentschap ISI (Inter-Services Intelligence) werden de Taliban jarenlang gesteund. Rasheed Ahmed, minister van binnenlandse zaken van Pakistan sedert december 2020, heeft zijn sympathieën voor de Taliban ook nooit onder stoelen of banken gestoken. Door de Taliban te steunen dreigt Pakistan er echter mee voor te zorgen dat Afghanistan een vrijhaven wordt voor het internationale islamitische terrorisme.

Nu Soedan niet langer terroristische groeperingen op haar grondgebied tolereert, en Saoedi-Arabië een aantal scherpe kantjes van het ‘wahhabisme’ heeft afgevijld, riskeert Afghanistan een nieuwe jihadistische aantrekkingspool te worden. Bovendien heeft het succes van de Taliban een impuls gegeven aan extremistische islamitische groeperingen in Pakistan. Zo zijn er Tahrik-e-Taliban Pakistan (TTP), dat al heel wat aanslagen heeft gepleegd op de Pakistaanse veiligheidsdiensten, en de diehards achter de zogenaamde Rode Moskee in de Pakistaanse hoofdstad Islamabad.

Oude wijn in nieuwe zakken

De Taliban zijn niet verbeterd sedert 20 jaar geleden. Hun eerste minister Hasan Akhund wordt door de Verenigde Naties verweten terroristen te beschermen. Minister van binnenlandse zaken Sirajuddin Haqqani wordt gezocht door de Verenigde Staten wegens terroristische activiteiten waaronder een aanslag op een hotel in Kaboel, de hoofdstad van Afghanistan.

Akhund behoort tot het zogenaamde Haqqani-netwerk, dat actief is in Afghanistan en Pakistan en daar terroristische activiteiten uitvoert. Een aantal ambtenaren van Afghaanse ministeries die werkten tijdens de 20-jarige Amerikaanse aanwezigheid in het land werden geëxecuteerd. De sjiitische Hazari-minderheid in het land wordt hard aangepakt. Zij kwamen zeer onlangs nog in het nieuws omdat bij een zelfmoordaanslag in een sjiitische moskee in Koendoez (noordoost Afghanistan) 46 Hazari’s om het leven kwamen.

Vrouwelijke rechters worden ontheven uit hun functies, het ministerie voor Vrouwenzaken werd opgedoekt, en het Afghaanse nationale vrouwelijke voetbalteam is al gevlucht naar Pakistan. Niet alleen zijn er familiebanden tussen Taliban en Al Qaida-strijders (Al Qaida wordt verantwoordelijke geacht voor 9/11 in de Verenigde Staten), de Taliban hebben verschillende Al Qaida-strijders uit de gevangenis bevrijd. En God weet wat het lot zal zijn van de 8000 à 12 000 christenen die nog leven in het land.

Regionale politiek

Turkije behoudt ondertussen een diplomatieke aanwezigheid in Kaboel, en is verantwoordelijk voor de veiligheid van de internationale luchthaven. Dit heeft als voordeel dat Turkije zo een onmisbare gesprekspartner wordt voor de Verenigde Staten. Dat wil zeggen dat de Verenigde Staten de Turkse president Erdogan in de toekomst niet te hard zullen bekritiseren. Dat ondanks Erdogans anti-westerse buitenlandse politiek, ook al is Turkije lid van de NAVO.

Naast Turkije is er overigens nog Qatar dat het niet echt moeilijk heeft met de machtsovername in Afghanistan door de Taliban. De Turkse aanwezigheid in Afghanistan heeft bovendien als voordeel dat Ankara zo zijn relaties met Saoedi-Arabië kan verbeteren (de twee liggen al lang overhoop wegens de steun van Turkije aan de internationale moslimbroeders), en de invloed van Iran in Afghanistan kan beperken.

Het sjiitische Iran heeft overigens ook ooit de nochtans soenitische Taliban gesteund. De ayatollahs dachten op die manier de Amerikanen een hak te kunnen zetten door hen een nieuw Vietnam te bezorgen. De machtsovername door de Taliban, en de aanwezigheid van IS, dreigt echter negatief uit te pakken voor de sjiieten in Afghanistan, en bij eventuele nieuwe vluchtelingenstromen uit Afghanistan dreigt ook Iran, dat een lange gemeenschappelijke grens heeft met Afghanistan, in de prijzen te delen.

Na 20 jaar militaire aanwezigheid in Afghanistan zijn de Verenigde Staten er niet in geslaagd de Taliban te neutraliseren. Pakistan weigert het moslimextremisme in eigen land aan te pakken. De Taliban zijn hun regime aan het stabiliseren, maar Islamitische Staat (IS) is nu ook aanwezig in Afghanistan waar het zich IS Khorasan noemt. Een verwijzing naar het voormalige Khorasan, dat nota bene veel uitgebreider was dan het huidige Afghanistan. De toekomst van deze regio oogt niet fraai.

Tahrik-e-Taliban

Pakistan verzorgt de PR van de Taliban