Tijdens de klimaattop COP29 eiste de Nederlandse vegan-ngo ‘True Animal Protein Price Coalition’ (TAPP Coalitie) taksen op vlees en melkproducten. Opvallend daarbij is dat deze ngo naar eigen zeggen ook de steun kreeg van de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties. Alvast de Europese Commissie lijkt ook gewonnen voor die vlees- en zuiveltaks.

De missie van de FAO is om wereldwijd de honger te bestrijden en voedselzekerheid voor iedereen te creëren. Als de FAO voorstander zou blijken te zijn van belastingen op vlees en zuivel, dan zou dat groot nieuws zijn.

Zóú, want van die FAO-steun was op de klimaattop geen woord te bespeuren in de toespraak van de directeur-generaal van de FAO. De vlees- en zuiveltaks staat wel in een rapport van ambtenaren van de FAO. Hij wordt er beschreven als een middel om de uitstoot van broeikasgassen op de juiste prijs te zetten.

Klimaatdoelen voor CO₂

Het argument van de TAPP Coalitie is dat veehouderij broeikasgassen creëert. En dat ontkennen veehouders dan weer. Want, zeggen ze, de dieren eten planten die CO₂ opnemen uit de atmosfeer en diezelfde CO₂ komt in de vorm van methaan dan weer in de atmosfeer, waar die na afbraak opnieuw opgenomen wordt door planten. En zo gaat die cyclus door. Er komt dus nooit CO₂ bij.

Maar volgens de voorzitter van de TAPP ‘gaan we de klimaatdoelen nooit halen’ als er geen belasting op vlees en melk komt, zoals er ook taksen zijn op fossiele brandstoffen. Een taks met andere woorden om de emissies – in dit geval door dieren – te reduceren. Volgens de Europese Commissie is landbouw goed voor 12 procent van alle broeikasgassen in de EU, waarvan twee derde afkomstig is van de veehouderij.

Budgetneutraal

Dit zijn cijfers die ook in dat ambtelijk FAO-rapport staan dat net voor de COP29 is verschenen. Daarin staat ook dat taksen het gedrag van consumenten beïnvloeden. Denk aan de suikertaks op frisdranken. Maar dat rapport constateert ook dat dergelijke taksen onpopulair zijn, en nadelig voor armen.

De FAO-ambtenaren verwijzen naar een recente paper waarin staat dat btw-hervormingen, waarbij belastingen op fruit en groenten dalen en de belasting op dierlijke voeding stijgt, het potentieel hebben om de ‘verborgen kosten qua leefmilieu en gezondheid’ te verrekenen zonder dat de fiscus het voelt. Een budgetneutrale verschuiving, dus.

Kanttekeningen

Toch zijn er enkele kanttekeningen te maken.

De belangrijkste is de herkomst van de conclusie. Het rapport werd geschreven door Duitse onderzoekers van onderzoekscentra over klimaatverandering. Dus niet door fiscalisten of economen. Het onderzoek werd betaald met subsidies van een groene Duitse milieuminister die de Duitse btw wou hervormen; zijn liberale collega van financiën was tegen.

De FAO ziet bovendien vooral een probleem in rijke landen. De paar passages over belastingen op dierlijke producten verwijzen expliciet naar de Europese Unie, of op zijn minst naar landen die een btw-systeem hebben.

Tegelijk valt op dat volgens het rapport die emissietaks op de veehouderij zou moeten worden ingevoerd door de Nederlandse Europese Commissaris voor Klimaat, Wopke Hoekstra. Vanaf 2027 is de landbouw immers de enige sector zonder taks aan de bron en zonder ETS, de emissiehandel ‘Emissions Trading System’.

Pikant detail: het zijn diezelfde ETS-emissierechten die elektriciteit in de EU veel duurder maken dan buiten de EU, die ook de industrie opzadelen met kosten die hun internationale concurrentiepositie ondermijnen. Nu ook in de landbouw?

TAPP

Taks op vlees en zuivel voor het klimaat