Onder meer de groene, socialistische en liberale fracties in het Europees Parlement weigeren om de gedwongen terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers vanuit EU-lidstaten te vergemakkelijken. Een voorstel van de Europese Commissie om de al langer bestaande Terugkeerrichtlijn in die zin aan te passen, raakt maar niet door het Europees Parlement.

De timing is op zijn minst behoorlijk ongelukkig. Maandagavond kwamen in Brussel twee mensen om na een bloedige aanslag door een al lang uitgeprocedeerde Tunesische asielzoeker. Gisteren riepen zowel premier De Croo als Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen nog op om werk te maken van een efficiënter terugkeerbeleid.

Toch staan onder meer de extreemlinkse, socialistische, groene en liberale fractie in het Europees Parlement nu op de rem voor een door de commissie al in 2018 voorgestelde verstrenging van de zogenaamde Terugkeerrichtlijn. Die nieuwe tekst zou dan ook deel uitmaken van het bredere Europese Migratiepact dat dit jaar nog gestemd zou moeten raken in het Europees parlement.

Olifant in de kamer

Dat het bijzonder inefficiënte terugkeerbeleid de olifant in de kamer is van het Europese migratiebeleid, mag ook blijken uit de cijfers die EU-commissaris voor Binnenlandse Zaken Ylva Johansson eerder deze week aanhaalde. Van de 400.000 migranten die dit jaar in de hele EU al het bevel kregen om het Europese grondgebied te verlaten, werden er amper 65.000 daadwerkelijk ook teruggestuurd naar hun land van herkomst. Nog geen twintig procent dus.

Het dient gezegd: de commissie is zich bewust van dat probleem en probeert die cijfers al jarenlang op te krikken. Met het oog daarop stelde ze in 2018 ook een aangescherpte versie van de al sinds 2008 bestaande Europese wetgeving voor. De Europese regeringsleiders keurden die verstrenging toen ook goed, maar het Europees Parlement – onder aanvoering van de linkse en liberale fracties – weigerde daar al die tijd in mee te gaan.

Op initiatief van Europarlementslid Tineke Strik (GroenLinks) en met het oog op het cruciale Europese Migratiepact, kwam er nu een aangepast voorstel op tafel. Dit botst evenwel op een veto van de christendemocratische fractie (EVP). Die is van oordeel dat de nieuwe tekst te laks is en dus een maat voor niets dreigt te worden. Hierdoor is de kans reëel dat de nieuwe Terugkeerrichtlijn – niet toevallig één van de laatste dossiers waarover er binnen het Europees Parlement nog grote onenigheid bestaat – uit het langverwachte Europees Migratiepact moet worden gehaald.

Afgezwakt

‘Op basis van de nieuwe tekst van de Europese Commissie zouden de lidstaten ook echt verplicht worden om de verplichte terugkeer toe te passen voor uitgeprocedeerde asielzoekers die een veiligheidsrisico betekenen’, legt Europarlementslid Tom Vandenkendelaere (CD&V) uit. ‘Tot vandaag is die verplichte terugkeer optioneel. Bovendien wil de commissie lidstaten ook toelaten om uitgeprocedeerde asielzoekers, ook gezinnen met kinderen, desnoods langer op te sluiten. Last but not least bood het voorstel van de commissie lidstaten ook de ruimte om desnoods zelf opnieuw grenscontroles in te stellen. Dit om te vermijden dat afgewezen asielzoekers van de ene lidstaat naar de andere zouden trekken. In de tekst van het Europees Parlement worden al die voorstellen als te streng beoordeeld en opnieuw afgezwakt. Daar kunnen wij niet mee akkoord gaan. Hierdoor krijgen afgewezen asielzoekers immers impliciet de boodschap dat ze ook na een geweigerde asielaanvraag hier gewoon kunnen blijven hangen. Dat is geen terugkeerrichtlijn die naam waardig.’

Kinderen

‘De liberale fractie in het Europees Parlement ondersteunt een verscherpte maar gebalanceerde herziening van de richtlijn’, reageert Hilde Vautmans (Open Vld). ‘Op sommige gebieden zwakken we het commissievoorstel terecht af. Bijvoorbeeld als het over een humane behandeling van gezinnen gaat. Kinderen mogen voor ons niet in hechtenis worden genomen. Tegelijk willen we net veel sterker inzetten op terugnameakkoorden en op samenwerking met derde landen. Het lage aantal migranten dat terugkeert is vooral daaraan te wijten.’

Voor Assita Kanko (N-VA) zullen betere regels rond gedwongen terugkeer alleen niet volstaan. ‘Maar we kunnen ook niet om de feiten heen: ruim vijftig procent van de verdachten van de georganiseerde misdaad zijn geen EU-onderdanen, zo bevestigde Europees Commissaris Schinas deze week nog. De dader van de aanslagen in Brussel was illegaal in het land, en vandaag zijn er naar schatting nog 150.000 illegalen op Belgisch grondgebied.’

Tineke Strik (GroenLinks), die rapporteur is voor de nieuwe wetgeving, wijst de suggestie van de Europese Commissie dat een aangepaste Terugkeerrichtlijn de moordpartij in Brussel had kunnen voorkomen, dan weer resoluut van de hand. ‘Dit is een gevaarlijke en oneerlijke suggestie.’

Terugkeerrichtlijn

Socialisten, liberalen en groenen op de rem voor strenger terugkeerbeleid