Donald Trump blijft de olifant in de Republikeinse kamer. Zijn invloed in de ‘Partij van Lincoln’ blijft meer dan een jaar na zijn aftreden bijzonder groot. Het is dan ook niet verwonderlijk dat kandidaten voor een politieke functie maar al te graag uitpakken met de steun van de oud-president. Trump van zijn kant gebruikt zijn formele steunbetuigingen (of ‘endorsements’) om kandidaten te promoten die zijn ‘MAGA-agenda’ genegen zijn en politici aan zich te binden in de aanloop naar een potentiële tweede ambtstermijn.

Het veelvuldig interveniëren in Republikeinse voorverkiezingen brengt evenwel risico’s met zich mee. Indien de favoriete kandidaat The Donald immers verliest, zullen tegen- en medestanders zich beginnen afvragen of de invloed van de voormalige ‘commander-in-chief’ wel zo groot is als voorgesteld. Mei wordt in dit kader een interessante maand, aangezien er drie voorverkiezingen (of ‘primaries’) plaatsvinden die een niet te onderschatten kans op verlies voor door Trump gesteunde kandidaten inhouden.

Ohio

In Ohio, een staat met ongeveer evenveel inwoners als België, steunt Donald Trump de investeerder en auteur J.D. Vance in zijn strijd om één van beide Senaatszetels. De achtergrond van Vance is er één van tegenstrijdigheden, zowel persoonlijk als professioneel. Vance groeide op in moeilijke omstandigheden, maar wist desondanks aan een succesvolle toekomst te timmeren. Na zijn afstuderen aan de middelbare school vervoegde hij het Amerikaanse leger en deed hij dienst tijdens de Irakoorlog. Daarna behaalde hij een rechtendiploma aan de prestigieuze Yale Universiteit en werkte hij voor de bekende durfinvesteerder (‘venture capitalist’) Peter Thiel.

Tijdens de presidentsverkiezing van 2016 was Vance bijzonder kritisch over partijkandidaat Donald Trump. In een column noemde Vance de beleidsvoorstellen van Trump immoreel en absurd. De toenmalige kandidaat beschreef hij als ‘verwerpelijk’ en iemand waarop hij niet kon stemmen. Dat Vance ondertussen op zijn stappen terugkeerde, mag duidelijk zijn. Vandaag is hij de grootste Trump-fan en wist hij een resem andere Republikeinen te slim af te zijn in hun strijd om de formele steunbetuiging van de oud-president.

Als cultureel en economisch populist is Vance een logische keuze voor Trump. Maar of de ‘endorsement’ van de voormalige zakenman voldoende zal zijn voor de overwinning is hoogst onzeker. Peilingen tonen aan dat Vance (tot voor kort?) niet de favoriet is (was?) van Ohio’s kiespubliek. Peilingen afgenomen voorafgaand aan Trumps interventie toonden aan dat Vance pas als derde of vierde uit de bus kwam. De eerste (en voorlopig enige) peiling van na de ‘endorsement’ geeft Vance een kleine voorsprong op zijn dichtste achtervolgers. De race is dus nog volledig in flux, en een nederlaag voor Vance/Trump lijkt op dit moment even waarschijnlijk als een overwinning.

Georgia

In het zuidelijke Georgia speelt zich momenteel een pijnlijke broedertwist af. Zittend gouverneur Brian Kemp neemt het op tegen oud-senator David Perdue. Oud-senator, want Perdue verloor begin vorig jaar tegen de meeste verwachtingen in zijn zetel aan zijn Democratische uitdager. Dit gebeurde slechts enkele maanden nadat Joe Biden de eerste Democraat sinds 1992 werd die de ‘Peach State’ op presidentieel niveau Democratisch blauw deed kleuren.

De Republikeinse burgeroorlog werd aangewakkerd door oud-president Donald Trump. The Donald heeft immers een eitje te pellen met de gouverneur. Nadat Biden in 2020 aan het langste eind trok, verweet Trump Kemp dat hij onvoldoende deed om (vermeende) kiesfraude op het spoor te komen. Kemp verdedigde de integriteit van het verkiezingsproces in zijn staat, waarop Trump prompt Perdue aanmoedigde om een gooi te doen naar het gouverneurschap.

Peilingen tonen evenwel aan dat het Republikeinse electoraat de zittende gouverneur verkiest boven de door Trump gesteunde oud-senator. In de laatste drie peilingen zelfs met een marge van meer dan twintig procent. Dat zou een pijnlijke nederlaag zijn voor Trump, die van Kemp één van zijn ‘top targets’ had gemaakt.

Pennsylvania

Tot slot besloot de voormalige president tussen te komen in de strijd om Pennsylvania te mogen vertegenwoordigen in de Amerikaanse Senaat. Pennsylvania, een buurstaat van het eerder vermelde Ohio, is na het politiek pensioen van zittend Republikeins senator Pat Toomey op zoek naar een nieuwe vertegenwoordiger op het federale niveau. Een vijftal Republikeinen gooiden hun hoed in de ring.

Donald Trump besloot zijn steun te verlenen aan Mehmet Oz, de bekende tv-dokter. In 2009 werd ‘The Dr. Oz Show’, een dagelijks televisieprogramma over medische zaken en gezondheid, gelanceerd door Oprah Winfrey. Oz is een voormalig chirurg en professor emeritus aan de Columbia Universiteit. In 2018 benoemde Donald Trump hem tot lid van de ‘President’s Council on Sports, Fitness, and Nutrition’. De dokter is echter geen onbesproken blad in de medische wereld, en werd meermaals bekritiseerd door zijn collega’s voor het verspreiden van ‘pseudowetenschap’.

Het is evenwel niet zijn loopbaan als (omstreden) tv-dokter die hem in woelig water bracht in de Republikeinse voorverkiezing. Volgens conservatieve kiezers en activisten is Oz een progressieve wolf in conservatieve schapenvacht. Zij wijzen op compilaties van ‘progressieve uitspraken’ van Oz in zijn show, in opiniebijdragen en op Twitter. Dat Trump met zijn felbegeerde steunbetuiging net de politieke kansen van deze man probeert te verhogen ten nadele van meer conservatieve of rechts-populistische kandidaten, is voor heel wat MAGA-hardliners dan ook onbegrijpelijk.

Goud

De voorverkiezing in Ohio vindt plaats op 3 mei, die in Pennsylvania op 17 mei en die in Georgia op 24 mei. Verliezen Vance, Oz en Perdue hun voorverkiezing, dan lijkt de ‘endorsement’ van Trump plots niet langer meer waard dan goud. Het belang van een potentiële drievoudige nederlaag mag niet overschat worden, maar ook niet onderschat. Door politieke commentatoren wordt er immers vanuit gegaan dat een meerderheid van het Republikeinse electoraat zowat getrouwd is met de oud-president, en dat het hem eender waarheen zou volgen.

Verliezen de drie heerschappen, dan zullen op z’n minst vraagtekens gezet worden bij de overdraagbaarheid van de populariteit van de voormalige president. Oud-president Barack Obama leerde dit op een harde manier, toen zijn partij tijdens zijn achtjarig bewind, ondanks de relatieve persoonlijke populariteit van de man Obama, zware klappen kreeg. Ook na zijn presidentschap probeerde Obama via ‘endorsements’ in meerdere races het verschil te maken, meermaals zonder succes.

Ook zullen er vragen rijzen over de persoonlijke populariteit van de oud-president. Aangezien Donald Trump nog steeds (en opnieuw) over de tongen gaat als presidentskandidaat, zouden dit soort nederlagen niet positief reflecteren op de levensvatbaarheid van een nieuw seizoen van de Trump Show. Maar tezelfdertijd mag deze mogelijkheid niet overdreven worden. Trump is een uniek figuur, met een unieke aantrekkingskracht. En zelfs na een eventueel verlies van ‘zijn’ kandidaten, blijft het koffiedik kijken of ‘zijn’ kiezers ook de man zelf de rug toekeren. De kans lijkt, voorlopig althans, eerder klein.

The Donald

Mei 2022: drie electorale testen voor Donald Trump