Mattias Desmet pareert in Doorbraak de shit die hem overviel naar aanleiding van interviews in de Verenigde Staten. Wie Doorbraak volgt, weet hoe venijnig de meerderheid van de propagandisten van de zogenaamde Vlaamse ‘kwaliteitskranten’ – journalisten kan je hen niet noemen – handelen en schrijven. Desmet geeft voorbeelden.

Wat Desmet, de coronakritische professor klinische psychologie en auteur van de UGent ervaart, is een illustratie van twee romans over het rotzooien van professoren. Wie van hooggeleerden fijnere manieren verwacht dan van visvrouwen dwaalt.

Mattias Desmet schittert met het boek De psychologie van totalitarisme. Na een misverstand bij een interview met een rechtse mediaster in de Verenigde Staten is Desmet de pispaal van zijn academische confraters. Bruno De Wever laat zich niet onbetuigd en de linkse journalisten van De Standaard en De Morgen, er zijn er daar geen andere, blaffen luid. De UGent onderzoekt als inquisiteur zijn lesmateriaal en lekt al dat het kwalijk ruikt. Een illustratie van wat Desmet beschrijft in zijn boek.

Onder professoren

Het W.F. Hermans Jaar is voor kort beëindigd in Nederland. De noorderburen vierden het literaire talent van een van hun belangrijkste auteurs van de voorbije eeuw. Willem Frederik Hermans (1921-1995) was een productieve stylist, polemist en ex-academicus van Groningen. Hij vluchtte in 1973 naar Parijs om het verstikkende intellectuele klimaat van zijn vaderland kwijt te spelen.

In zijn laatste levensjaren werd de ballingschap beleden in Brussel (1991-1995). Zijn Onder professoren van 1975 is een satirische afrekening met de Nederlandse hoogleraren die hij zag klooien aan de Universiteit Groningen, waar hij doceerde. Het boek is een sleutelroman met personages die herkenbaar zijn voor de gestudeerde Nederlander. Een voorbeeld: de ook in Vlaanderen populaire professor en schrijver economie Jan Pen is bij de auteur Tabe Pap. De naijver, de lage trucs, het overspel, de boycots en de roddels in universitaire kringen zijn door Hermans menselijk en amusant opgetekend.

Onder geleerden

De Vlaming Yvan Vanden Berghe, van oorsprong historicus met grote kennis van de 17e en de 18e eeuw in Brugge en later via de universiteiten van Hasselt en Antwerpen een expert buitenland met onder meer een standaardwerk over de Koude Oorlog, publiceerde in 2017 bij Polemos de roman Onder geleerden, een variant van W.F. Hermans.

Wie de interne keukens van de Universiteiten Antwerpen en Hasselt kent, zal met wat gissen en gokken romanfiguren omvormen tot confraters van vlees en bloed van de schrijver. Voor de geboren Bruggeling met literair talent, is oude en nieuwe geschiedenis doceren een vorm van vertelkunst.

Amerikaanse uitschuiver

De klik om het totalitarisme psychologisch te ontleden werd voor Mattias Desmet gewichtig door corona en zijn kielzog van richtlijnen, academisch steeds dezelfde talking heads op de buis, codes, collaborerende media en massapsychose. Wat vloeide uit zijn erudiete pen?

Mattias Desmet: ‘De huidige angst en het psychische onbehagen zijn een probleem op zich. Het laat zich niet herleiden tot angst voor een virus of om het even welk ander bedreigend object. Onze angst heeft als oorzaak het falen van het Grote Verhaal van onze maatschappij’.

‘Het Grote Verhaal van onze maatschappij is het verhaal van de mechanistische wetenschap, een verhaal waarin de mens wordt herleid tot een biologisch organisme. Een verhaal ook dat de psychologische, symbolische en ethische dimensie van het menselijk wezen totaal miskent en zo de menselijke verhoudingen onmogelijk maakt. Door het Grote Verhaal geraakt de mens geïsoleerd van zijn medemens en zijn natuur; iets erin zorgt dat de mens niet langer trilt met de wereld rondom hem; iets erin verandert het menselijk wezen in een “geatomiseerd” subject’.

Hannah Arendt

Hannah Arendt van The Origins of Totalitarianism (1951), een boek en een opvatting waar Desmet mee dialogeert, zag in de geatomiseerde subjecten, mensen los van ankers en van mekaar, badend in angst, de grondstof van de totalitaire staat. Mattias Desmet nogmaals: ‘Totalitarisme is geen historische toevalligheid. In de eindanalyse is totalitarisme het logische gevolg van het mechanistische denken, dat geboren werd in de Verlichtingstraditie, en haar waanachtige geloof in de almacht van het menselijke verstand’.

Ook slimme bollen – en dat is Desmet – hebben uitschuivers of steno-uitspraken die zonder context fout opgevat kunnen worden en dat zijn momenten voor de waarde confraters en hun vriendjes in de media om hen op hun gezicht te slaan. Het is wachten op de besluiten van het sanhedrin van de UGent.

The Origins of Totalitarianism

Verwacht van hooggeleerden geen fijne manieren