Na het Toekomstcontract en de verschillende Marshallplannen wil Wallonië van het post-corona tijdperk gebruikmaken om zichzelf opnieuw op de rails te zetten via ‘Get up Wallonia’. Dit nieuwe plan wordt nu voorbereid door de regering-Di Rupo, en druppelsgewijs komen er voorbereidende studies naar buiten. Le Soir kon de studie van een consortium rond PWC inkijken. ‘Niet al te rooskleurig’ is een eufemisme, ook voor hoofdredactrice Béatrice Delvaux.

Ze beschreef het in haar commentaarstuk van 14 januari zo: ‘Twintig jaar zijn voorbijgegaan, maar alles moet nog beginnen in het zuiden van het land. De Francofonen hebben helemaal niet de luxe of de tijd om onderling ruzie te maken, laat staan dat ze het excuus nog kunnen gebruiken dat het allemaal de schuld is van de Vlamingen’.

(Op zijn minst) vijf moeilijkheden

Wallonië is heel dynamisch om intenties te uiten, om plannen op te stellen, om strategische richtingen uit te denken. Maar tussen deze dromen omzetten in daden staan alvast vijf praktische bezwaren, zo vertelt het artikel in Le Soir ons. Wellicht, neen ongetwijfeld zijn er nog meer. Zo is bijvoorbeeld de toch wel catastrofale tewerkstellingsgraad een toch wel serieus pijnpunt dat (voorlopig?) niet opgelijst is. Maar dat zal wel opduiken wanneer de algemene bevindingen in concrete plannen zullen vertaald worden.

De eerste moeilijkheid bestaat erin dat ‘ondernemen’ en ‘succes hebben’ niet echt geapprecieerd wordt. Er hangt een parfum van wantrouwen rond deze woorden, want niet zelden geassocieerd met fraude, zwart geld, en economische dynastieën, zo voegde een lezer er in een commentaar op het artikel aan toe.

Subsidies

Wallonië is en blijft het land van de subsidies. Zij die hiervan gebruik maken zijn dikwijls meer bezig met het zorgen dat deze geldstromen niet opdrogen, dan wel met het eigenlijke gebruik van de subsidies. De opstellers van het rapport pleiten voor meer efficiëntie en samenhang, voor kwaliteitsnormen en voor subsidies in functie van de echte noden. Die vallen niet noodzakelijk samen met de corporatistische reflexen van de subsidieontvangers, zo wil het rapport.

In Wallonië werkt één op de vier mensen voor de overheid, in Vlaanderen is dat één op vijf. Opvallend is wel dat de tewerkstelling binnen de ‘traditionele overheid’, denk aan het gewest, de steden en gemeenten en de provincies, niet meer stijgt. Maar er komen steeds meer mensen aan de kost in aanpalende entiteiten zoals ‘autonome (gemeente)bedrijven’ of intercommunales. Er bestaat dus een tendens om steeds meer structuren te creëren, terwijl er moet gestreefd worden naar duidelijkheid, efficiëntie en democratische controle op deze nieuwerwetse overheidsinstellingen.

Chaotisch functioneren

De vierde opmerking ligt in dezelfde lijn. De opdrachtgever van de studie, het Waalse gewest, heeft als relatief jong niveau te weinig ‘smoel’ om tegen gevestigde machten als gemeenten, provincies en intercommunales op te boksen. Bovendien deelt het sommige verantwoordelijkheden met het federale niveau en is de ‘Féderation Wallonie-Bruxelles’ weinig bevorderlijk om het regionale imago op te smukken. De conclusie is dat Wallonië het zich niet langer kan veroorloven om chaotisch te functioneren, laat staan om de concurrentie tussen de niveaus te laten bestaan.

Last but not least: de Walen wantrouwen hun bestuurders. Een bevraging uit 2018 leerde dat 69% van de Walen het niet eens waren met de stelling dat ‘het merendeel van de politieke beslissingen het welzijn voor en van allen beogen’. In Europees perspectief is dat cijfer niet echt uitzonderlijk, maar omdat er heel veel moet veranderen, wil het gewest uit het dal geraken, zou een groter vertrouwen van de burgers in hun bestuur allesbehalve kwaad kunnen.

Conclusie

Het consortium rond PWC praat de opdrachtgever niet naar de mond. ‘Wil Wallonië veranderen, dan zal ook zijn bestuur moeten evolueren. Het moet bedrijven, vakbonden, middenveld en burgers verenigen in een meer op partnership geënte politiek. Maar de huidige realiteit zegt dat die samenwerking niet bestaat. De implementatie van de vroegere plannen liep onder andere spaak op de verdeling van de middelen. Elke actor wil zijn deel van de koek en heeft baat bij het status-quo waardoor hij zich defensief opstelt en structurele wijzigingen geen kans krijgen.

Dit rapport is één van de onderdelen, er is bijvoorbeeld ook een burgerbevraging, die straks in april moet leiden tot het ‘Get Up Wallonia’ van de regering Di Rupo. Hierin zal er ongetwijfeld een meer praktische invulling komen voor deze vijf opmerkingen. Toch is deze reflectie-oefening over het Wallonië van vandaag meer dan interessant, ook al omdat sommige van die vijf items zeker niet exclusief Waals kunnen genoemd worden.