Brussel is een geconcentreerde versie van België. Als het dan nog een parasitaire taks heft worden alle communautaire demonen wakker.

Slimme kilometerheffing

Tot voor de verkiezingen van 2019 was de N-VA voorstander van een slimme kilometerheffing. Een slim plan dat de hele verkeersbelasting zou omgooien. Een auto hebben wordt goedkoper, er — in de spits — mee rijden duurder. Dat is een politieke keuze, met winnaars en verliezers, die verdedigbaar is. Verschillende verkeersdeskundigen zijn er ook van overtuigd dat het dé weg is die we moeten uitgaan. Maar ‘evidence based politics’ is enkel een buzzwoord.

Welgerichte acties, vooral van het Vlaams Belang, inclusief autostickers met de kop van toenmalig mobiliteitsminister Ben Weyts (N-VA), zorgden ervoor dat de N-VA dat plan inslikte. ‘Er was geen draagvlak voor’. Dat wil zeggen dat de partij er in principe voor is en blijft, maar haar politiek krediet niet wil inzetten op dat thema. ‘Geen draagvlak’ is met voorsprong het meest trieste politieke argument. Niet de overtuiging telt, wel de geschatte haalbaarheid. N-VA had dat wel goed ingeschat. Mensen zijn in de kern neofoob. Ze hebben ze liever dat alles blijft zoals het is, zelfs als dat verbeteringen tegenhoudt. Het is een Belgische ziekte, uitgezaaid naar de politiek.

Woorden zijn wapens

De Brusselse regering heeft er nu voor gezorgd dat de N-VA niet snel meer zal komen met een slimme kilometerheffing. Politiek opportunisme mag je niet laten liggen als je de kans krijgt. Die kans is hen op een gouden dienblad aangereikt door de leerling-tovenaars van de Brusselse regering.

Die slimme kilometerheffing kwam er samen met een stadstol. Dat maakt de Brusselse spraakverwarring compleet. Wie voor de invoering is spreekt over een slimme kilometerheffing. Wie tegen is, over een stadstol. Laat de factcheckers maar komen, iedereen heeft gelijk! Politiek is altijd semantiek, woorden zijn er wapens, hoe preciezer hoe dodelijker.

Federalisme is federalisme

Nochtans is er institutioneel niets aan de hand. Brussel overtreedt geen enkel bevoegdheid. Het mag een stadstol en slimme kilometerheffing invoeren en voor zijn inwoners de verkeersbelasting afschaffen. Een beetje nationalist kan niet tegen zoveel regionale autonomie zijn, toch? Maar het sui generis-federalisme van België maakt dat zoiets tot problemen leidt. Dat is politiek ingebakken in het systeem.

Je kan je toch niet zomaar van de indruk ontdoen dat de Brusselse regering gezocht heeft naar een parasitaire belasting. Alle clichés over Brussel en het financiële wanbestuur van het stadsgewest bevestigend. Een taks die goed opbrengt, maar niet door eigen inwoners/kiezers betaald wordt. Die komen er met de schrapping van hun verkeersbelasting waarschijnlijk beter uit dan de 190.000 Vlaamse en Waalse pendelaars.

Droomscenario

Zo is het een gedroomd scenario voor de N-VA. Een partij die haar Brusselse afdelingen wel nog onder controle heeft. De N-VA krijgt de kans om haar rol als verdediger van de Vlaamse belangen te spelen. Tegen het ‘Grote Gemene Brussel’, dat is én de Brusselse én de federale regering waarvan ze geen deel uitmaakt.

Haar Vlaamse regeringspartners moeten mee de verdediging van hun Vlaamse kiezers opnemen. Die zitten in de tang, want ze regeren ook Brussels en federaal mee. Dat de communicatie dan moeilijk wordt was duidelijk in Villa Politica. Robby De Caluwé (Open Vld), Kamerlid en burgemeester van Moerbeke mocht de hete kolen uit het vuur halen en kwam niet verder dan…

Just smile and wave boys. Smile and wave pic.twitter.com/WfDqgu9Tb2

— Tom Daems (@Tom_Daems) December 3, 2020

Een belangenconflict

Het lijkt onvermijdelijk dat er over een Vlaams belangenconflict zal moeten gedebatteerd worden. Enkel al om de Vlaamse partijen die in de Brusselse en Federale regering zitten, kleur te doen bekennen. Sp.a, Groen, CD&V en Open Vld zullen moeten uitleggen waar hun loyauteit ligt: bij hun Brusselse partijgenoten of bij de Vlaamse pendelaar/kiezer.

In die partijen zit al een belangenconflict. Het Brusselse nationalisme heeft de Brusselse partijen bereikt. De Vlaamse en Waalse partijen hebben hun Brusselse afdelingen niet of amper nog onder controle. Die Brusselaars liggen niet wakker van de gevolgen van hun politieke keuzes voor de Vlaamse of Waalse kant van de partij. Dat is een extra Belgisch evenwicht dat wegsmelt. Daarenboven is de MR nog altijd boos dat ze buiten de Brusselse regering gehouden zijn. Georges-Louis Bouchez (MR) laat zich volledig gaan in de reactie op de Brusselse tol/heffing.

Belgische angel

Maar Robby De Caluwé heeft wel gelijk. Overleg zal moeten. Er zit een institutionele angel onder het gras. Want zonder akkoord met de andere gewesten kan Brussel de verkeersbelasting op leasingwagens niet schrappen. Dat schrijft De Tijd (03/12/2020) op basis van een juridische analyse voor de Brusselse regering die ze kon inkijken. Er is dus geen belangenconflict nodig. Brussel kan de maatregel maar helemaal uitrollen na een akkoord met de andere gewesten. Ook dat is België: je bent nergens volledig bevoegd voor.

Het blijft eigenaardig dat Brussel hier zo de vlucht vooruit kiest. Dat politieke voluntarisme zou wel eens een averechts effect kunnen bereiken. Een stadstol is verdedigbaar. Zeker als er parkeerplaats is en goed openbaar vervoer tot buiten de stad. Een slimme kilometerheffing is verdedigbaar. Maar door ze op die manier in te voeren wordt het politiek onbespreekbaar. En het wekt de communautaire demonen. Net door die partijen die graag beweren dat alle communautaire demonen verleden tijd zijn en graag koketteren met hun nieuw belgitude.

Carrousel

Rik Van Cauwelaert wees er vorige week nog op hoe Rudi Vervoort klaagde dat het Belgische overleg uit de rails loopt. Niets lijkt nog mogelijk. Deze week was er deze spectaculaire ontsporing met de tol/heffing in Brussel. Maar een oplossing forceren kan ook een averechts effect hebben. Benieuwd of Vivaldi en hun nieuwe belgitude de trein opnieuw op de rails kan krijgen.

Op de kilometers die de communautaire carrousel zal draaien, moet gelukkig geen taks betaald worden.

tol

Stadstol in Antwerpen?

Brusselse parasitaire taks

Het beste Brusselse beleidsplan in jaren