De verzwaring en de uitbreiding van de hoogspanningslijnen van transmissienetbeheerder Elia stuit op veel weerstand van de lokale bewoners. De weerstand was zo groot dat de Vlaamse regering Guy Vloebergh aanstelde als intendant om te bemiddelen met de bewoners, om het investeringsproject toch te kunnen laten doorgaan. Het tegendeel geschiedde.

In het verslag van Guy Vloebergh lezen we: ‘De infomarkten zijn mede de aanleiding geweest voor het groeiende protest tegen het Ventilus-project. Enkele burgerplatforms werden ook opgericht naar aanleiding van dit participatie-initiatief.’ Bondig samengevat komt het erop neer dat hoe beter de burgers geïnformeerd werden, hoe groter de afkeer tegen het project.

Afkeer tegen het project

Die afkeer groeide, omdat de vermoedens van de funeste invloed van de magnetische velden op de gezondheid van jonge kinderen alleen maar bevestigd werden. Het verslag luidde: ‘Grote constante in het internationaal wetenschappelijk onderzoek naar de gezondheidseffecten van de magnetische velden van de hoogspanning is de epidemiologische vaststelling van een verhoogd risico op kinderleukemie.’ Om één en ander nog te bevestigen: ‘De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) deelde de magnetische velden van de hoogspanning in als “mogelijk” kankerverwekkend voor de mens. Dus voorzorg is hier aangewezen.’

In schril contrast met deze zorgwekkende wetenschappelijke boodschap staat de reactie van Elia-medewerkers. ‘Van al deze borden vol informatie, stond er slechts één bordje, één klein paraafje over deze kinderleukemie. Als je er meer over vroeg, werd het halvelings weggelachen (door Elia-medewerkers), met de woorden dat het een kanker is die ook te genezen valt, en dat er gemiddeld maar twee kinderen extra per jaar deze diagnose zullen krijgen bij het zetten van een hoogspanningslijn.’

Weinig empathie voor de burgers

Het verslag is wellicht niet perfect en verdere technische discussies zullen nog ongetwijfeld volgen, maar dat er weinig empathie getoond wordt voor de zorgen van de lokale bewoners lijkt evident. Dat blijkt uit de aangehaalde schriftelijke getuigenis. Maar de inwoners hoeven niet te wanhopen. De problematiek van de bescherming tegen de elektromagnetische straling is al ter beoordeling voorgelegd aan het Grondwettelijk Hof, dat zich daarover uitsprak in haar Arrest 5/2021 van 14 januari 2021.

Het voorgelegde probleem gaat over de elektromagnetische straling die uitgaat van de digitale teller. Het Hof oordeelt dat elke netgebruiker ‘uiterlijk vanaf 1 januari 2023 het recht (heeft) te kiezen voor de plaatsing van een digitale meter die communiceert met de netbeheerder via bekabeling’, gevolgd door de verwijzing naar de besluiten van de Vlaamse regering terzake. Als dezelfde (voor)zorg voor de bescherming van de gezondheid voor de lokale bewoners aan de dag zal gelegd worden, wat kan verwacht worden, dan is het duidelijk dat het Ventilus-project nog voor zware uitdagingen staat.

In ieder geval steekt de houding van de betreffende Elia-medewerkers schril af tegen de bezorgdheid die aan de dag wordt gelegd door het Grondwettelijk Hof. Elia zal moeten beseffen dat het Hof niets anders doet dan een recht beschermen dat verankerd is in de Grondwet (artikel 23, 4°): het recht op bescherming van een gezond leefmilieu.

Arrogantie en oppervlakkigheid

Dezelfde arrogantie en oppervlakkigheid wordt ten toon gespreid door de CEO van Elia in het interview met Trends-magazine van tien november, waarin hij zomaar uit het niets stelt dat de kost van de hernieuwbare energie onverslaanbaar is, dus goedkoper dan de kost van de nieuwe kerncentrales. Wanneer de journalist verwijst naar een studie van Elia, waarin staat dat er toch nog een back-up capaciteit van 15 GW (!) nodig zal zijn om de seizoenschommelingen van de hernieuwbare energie op te vangen, wordt in het antwoord volledig voorbijgegaan aan de enorme investeringskosten die hiermee gepaard gaan.

Met dezelfde eenvoud wordt gesteld dat er ook geen business case is voor kernenergie, alsof al die nieuwe kernenergieprojecten op vele plaatsen in de wereld bestuurd en beheerd wordt door dummies. Zou de kost van de hernieuwbare energie, plus de kost van de back-up, plus de meerkosten van de ondersteunende diensten (nodig om het evenwicht op het net te verzekeren) lager zijn dan de kosten van de nieuwe kerncentrales? Zou de Elia-studiedienst dat kunnen toelichten? De studies en de commentaren van Elia vertellen veel over de Watts en de Watturen, maar weinig over de euro’s.

transmissienet

Bezorgdheid Grondwettelijk Hof in Ventilus-verhaal steekt schril af tegen die van Elia