Le Roi est mort, vive la Reine! Als er één zekerheid bestaat, dan is het dat een troonswissel zelden voor ingrijpende veranderingen zorgt. Dat is nog meer het geval als het om duobanen gaat. In dit geval de vervanging van de socialist David Sassoli, gestorven op 11 januari 2022, de feestdag van de heilige Theodosius, door Roberta Metsola van de Partit Nazzjonalista. Aangetreden op 18 januari 2022, de feestdag van de heilige Prisca.

Het was immanente rechtvaardigheid, want de koehandel van de grote klassieke partijen in het Europees Parlement had hun aanduiding al gebetonneerd toen de hoge vergadering aantrad in 2019. Afgesproken was dat de Socialisten&Democraten (S&D) de eerste helft van de vijfjarige ambtstermijn zou bekleden, de Fractie Europese Volkspartij (EVP) de tweede.

Breekbare afspraken

Maar natuurlijk zijn politieke afspraken zeer breekbaar. Sassoli vond het helemaal niet prettig terug te moeten keren naar het halfrond. ‘De pandemie liet me niet toe mijn opdracht ten volle te vervullen’, zei hij. ‘Zoomvergaderingen verhinderen elk vertrouwelijk gesprek’.

Wellicht was het een partijmanoeuvre, want met het afstaan van het voorzitterschap hield S&D alleen nog kruimels over in het Europees Parlement (EP). Sassoli komt uit de Partito Democratico en onderhield goeie banden met de Vijfsterrenbeweging. Toch had hij beter het vita van zijn patroonheilige bestudeerd.

Theodosius was de vleesgeworden bescheidenheid, die ging leven in een bergspleet bij Betlehem. Zijn volgelingen eerden twee regels: delf je graf en hou altijd je dood voor ogen; en werk. Zo vermijd je wufte meditatie. Sassoli paste dat laatste toe, maar vergat ondanks zijn wankele gezondheid de eerste regel. Hij overleefde, als zware roker, longkanker – het is puur toeval dat de Zwitserse kiezer in zijn driemaandelijkse volksraadpleging zich eerstdaags mag uitspreken over forse tabaksbeperkingen, ondanks de vestiging van hoofdzetels als die van Philip Morris in Lausanne. Hij is er ook aan gestorven, vanwege ziekenhuisopnames was hij het laatste jaar geregeld afwezig.

Veel dichter bij elkaar dan vermoed

Beide politici, Sassoli en Metsola (de naam van haar Finse echtgenoot, zelf heet ze Tedesco Triccas, misschien wat onhandig in de dagelijkse omgang), liggen veel dichter bij elkaar dan hun geslacht, aanhankelijkheid, of loopbaan laat vermoeden.

Sassoli was journalist, de Jan Becaus van de RAI, Metsola juriste met een bijkomende opleiding aan het Europacollege in Brugge. Socialist of EVP-er, het is bedrieglijk. Op Malta is de Labourpartij katholieker dan de paus (heb ik ooit vastgesteld vanuit het Cazim Laburista, het Volkshuis in Republic Street bij het paasbezoek van paus Benedictus XVI !). Italianen doen er niet voor onder.

Nog iets wat ze gemeen hebben: een vrij onbetrouwbaar rechtssysteem met wijdverbreide corruptie, dat martelaars eist. Van de rechters Falcone en Borsellino in 1992 omgebracht door de maffia vlakbij Palermo (Sicilië is ook de grootste handelspartner van Malta) tot de autobomaanslag met verregaande politieke schokgolven op Daphne Caruana Galizia (2017). Malta verliest naar schattingen elk jaar één negende van zijn Global Domestic Product (GDP) aan corruptie.

Ballen op haar plaats

Dan is een vrouw met ballen op haar plaats. Ikzelf heb Metsola leren kennen als een strijdbare en scherp van de tongriem gesneden verdedigster van gelijkberechtiging voor vrouwen. Ze hamert op het wegwerken van de loonkloof tussen man en vrouw. Zij was niet verlegen om de spil van de moordzaak op Caruana (Metsola hield haar eerste persconferentie als voorzitster in de persaula; die draagt de naam van de onderzoeksjournaliste), oudpremier Joseph Muscat van Labour, opzichtig de rug toe te keren en zijn uitgestoken hand te negeren toen hij in 2019 een afvaardiging van Europese parlementsleden ontving.

Ze bijt ook van zich af als het over inbreuken op de rechtsstaat aankomt. Niet alleen Polen en Hongarije mogen zich verwachten aan een harde tante die de lijn van de nochtans diplomatische Sassoli doortrekt, tegen de weifelende Europese Commissie in. Maar ook andere landen zoals Bulgarije nam ze al in het vizier.

Nog maar de derde vrouw

Nog maar de derde vrouw op 31 parlementsvoorzitters, na de françaises Veil (1979-1982) en Fontaine (1999-2001), verwacht ze van het Franse EU-voorzitterschap dit eerste halfjaar dat het gedaan moet zijn om de verdragen in het parlement te miskennen. President Macron maakte geen al te beste beurt toen hij in Straatsburg het programma van zijn land kwam toelichten.

‘Veel eigen lof en eigen verkiezingsagenda’, viel in de wandelgangen te horen. ‘Trek eerste de achtergebleven, landelijke gebieden bij’, morde Pascal Arimont van de Duitstalige Gemeenschap (die perfect Nederlands spreekt). ‘Op alle gebieden: internet, vervoersmogelijkheden, infrastructuur, KMO-beleid. In plaats van te oreren over het dreigende gevaar uit Rusland en met geld te smijten naar de wapenindustrie. Europa moet vooral zijn strategische onafhankelijkheid uitbouwen, met betaalbare energie en grondstoffenaanvoer‘. Het EP eist ook de opheffing van de remmende unanimiteitsverplichting in de Gymnich, de topontmoetingen van de buitenlandministers.

Versterkt door verkiezing in de eerste ronde

Metsola voelt zich gesterkt door haar verkiezing in de eerste ronde, met een absolute meerderheid (458 op 690 uitgebrachte stemmen). Haar tegenkandidates Alice Kuhnke (Groen, 101 stemmen) en Sira Rego (Links, Izquierda Unida, 57 stemmen) liet ze ver achter zich. Ook uit andere partijen trok ze stemmen.

Assita Kanko van ECR maakte er geen geheim van. ‘Ik heb voor een vriendin gestemd. Ze beukt in tegen de machocultuur. Die heb ik zelf ook aan den lijve ondervonden’. Het had nog beter gekund, als de klassieke drie (EVP, S&D, Renew) de uitgestoken hand van Groen hadden aanvaard. ‘Er was verdeeldheid bij ons’, erkent Philippe Lamberts, ‘Vooral de Fransen wilden een eigen kandidaat; de meerderheid wou wachten om met vier partijen de stemming in te gaan. Een uitnodiging tot gesprek is nooit gekomen’.

Dat was zuur, maar Lamberts gaf toe dat Manfred Weber (EVP) geen ongelijk had. Weber wierp op dat bij de verkiezing van voorzitter, 14 vicevoorzitters en 5 quaestoren in 2019 de Groenen geen opmerkingen hadden. Waarom dan nu wel?

Want daardoor lijkt het EP Belgischer dan ooit: elke oplossing moet er één zijn van opbos en compromis. De EVP moest al aanvaarden dat in 2024 grensoverschrijdende lijsten kunnen, Metsola dat ze haar verzet tegen abortus (ze heeft zelf vier kinderen) moet inslikken. Dat wordt het grootste gevaar: hardnekkigheid kan je de kop kosten. Zoals Prisca ondervond in Petrus’ tijd. Of Caruana Galizia vandaag.

troonswissel

Europees Parlement zoekt nieuwe longen