Een regeringsleider die het goed doet in de peilingen ondanks aantijgingen dat hij in zijn politieke verleden niet alleen op seksueel vlak ‘zaakjes’ regelde met zijn maîtresse of ondanks de sterke vermoedens dat leden van zijn kabinet met privébedrijven ‘zaakjes’ afspreken of ondanks het feit dat hij met het geld van ‘weldoeners’ zijn ambtswoning voor veel geld liet herinrichten? Ja, het kan.

Eenzame leider

Boris Johnson doet het goed in de Britse peilingen, overtuigend goed zelfs. Dat is voor een groot deel te danken aan het vaccinatiebeleid van zijn regering en ook aan het uitgavebeleid om de kosten van de veroorzaakte crisis op te vangen, in handen van zijn Financiënminister Rishi Sunak. Maar Boris Johnson mag ook de oppositieleider, Sir Keir Starmer, dankbaar zijn. De scherpste politieke kritiek op het lockdownbeleid van de regering kwam uit de eigen conservatieve rangen, maar Johnson kon altijd gemakkelijk rekenen op de steun van zijn belangrijkste uitdager, Sir Keir.

De partijleider van Labour kwam aan het roer van zijn partij in moeilijke omstandigheden. Labour zit sinds de verkiezingsnederlaag van december 2019 verwikkeld in vrij intense strijd tussen de facties van de sociaaldemocratische partij. De heer Starmer vertegenwoordigt de gematigde vleugel die de controle over Labour kon krijgen nadat de partij enkele jaren in de handen was van de uiterst linkse Jeremy Corbyn. Aanhoudende beschuldigingen — en bewijzen — van een groeiend antisemitisme binnen Labour en de grootste electorale afstraffing voor Labour sinds decennia brachten de heer Corbyn en zijn strekking ten val. Sir Keir Starmer werd op 5 april 2020 partijleider tijdens de eerste coronagolf en gaf zijn eerste toespraak als partijleider in een verlaten ruimte. En zo voelt het partijleiderschap van de man sindsdien: bijzonder verlaten.

Op zoek naar een strategie

Labour, ooit de partij van de werkman, slaagt er niet in om zijn klassieke basis aan te spreken. Studies wijzen aan dat de lage inkomensgroepen vandaag voor de Tory’s van Boris Johnson kiezen. En wat Sir Keir ook doet, het is ook nooit goed. Onlangs bezocht hij een multiculturele kerk in Londen. Hij wilde er zijn steun mee uitspreken voor de inspanningen van die gemeenschap tijdens de pandemie. Maar dat wekte dan weer de woede op van de LBGTQ+-gemeenschap op, omdat de leider van die kerk zich in het verleden fel uitsprak tegen het homohuwelijk. Gevolg: Labour maakte ruzie met zichzelf.

De Labourvoorzitter koos er in het najaar van 2020 voor om de regering aan te vallen op zijn bekwaamheid. De regering maakt de juiste keuzes, maar is gewoon incompetent om het land door de crisis te loodsen, zo klonken zijn betogen ongeveer. En dan boekte die regering van december succes met de vaccinatiestrategie. Sir Keir Starmer stond met zijn mond vol tanden. Daarnaast moet hij bij elke stap en uitspraak wel strijd leveren met een of andere hoek in zijn partij. En Boris Johnson? Die schudt elke verdachtmaking tegen zijn eigen handelen met gemak van zich af.

Nieuwe wind uit Schotland

Is er dan geen enkel lichtpuntje voor Labour? Ja, dat kleine lichtje schijnt in het noorden van het Verenigd Koninkrijk en heeft een Schots accent. Eind februari werd Anas Sarwar de leider van Scottish Labour. De man uit Glasgow is van Pakistaanse origine en hij is daarmee meteen de eerste gekleurde partijleider in het VK. Voor de aankomende Schotse parlementsverkiezingen lanceerde hij een opmerkelijke campagne met de slogan: ‘Clean up Holyrood’. Holyrood is de buurt in Edinburgh waar het Schotse parlement is gehuisvest.

Tijdens het eerste tv-debat tussen de Schotse partijleiders is de heer Sarwar erin geslaagd zich te presenteren als aantrekkelijke outsider. Terwijl de Schotse Conservatives en de SNP bikkelden over het al dan niet houden van een onafhankelijkheidsreferendum had de Schotse Labourleider het over het onderwijs, de ziekenzorg en de vertrouwenscrisis die de ruzie binnen de SNP heeft veroorzaakt bij de gewone Schot. Dat laatste is nu het thema waar Anas Sarwar zijn geld op inzet. ‘De zaak rond Alex Salmond heeft het Schotse parlement en onze hele politiek belachelijk gemaakt’, aldus de man. ‘We moeten het vertrouwen van de bevolking terugwinnen.’

Succes voor onafhankelijkheidspartijen

De meest recente peiling toont echter een eclatant succes aan voor de onafhankelijkheidspartijen in Schotland. 79 zetels van de 129 zouden in handen komen van nationalistische partijen. Het merendeel — 65 — daarvan gaat naar de SNP, de Greens kunnen mikken op acht zetels en de partij van Alex Salmond haalt er zes. Schots Labour zou zich tevreden moeten stellen met twintig zetels.

De grote winst voor de Schotse nationalisten is niet alleen een kopzorg voor premier Boris Johnson, Sir Keir Starmer ervaart dit als een groot probleem. Er is uiteraard zijn unionistische standpunt, hij wil geen afscheuring van Schotland. Maar hij zit ook met electorale kopzorgen. In het verleden zorgden de Schotse kiezers voor een belangrijk aantal Lagerhuisleden op de Labourbanken in Westminster. Sinds die kiezer overstag ging voor de SNP zijn de kansen voor Labour om het Britse premierschap te veroveren gesmolten als sneeuw voor de zon.

Band met kiezers herstellen

En dan is er Hartlepool. Dit noordelijke kuststadje heeft een tussentijdse verkiezing in mei. Het zittende parlementslid voor Hartlepool nam ontslag na beschuldigingen van seksuele intimidatie. Op dit ogenblik loopt er een politioneel onderzoek naar het Lagerhuislid. Het kiesdistrict is een electorale vesting van Labour. Al meer dan vijftig jaar sturen de kiezers een socialist naar het parlement om hen te vertegenwoordigen. De meest bekende onder hen was Peter Mandelson, een rechterhand van Tony Blair en latere EU-commissaris. In 2016 koos net geen 70% van de kiezers er voor de brexit. Een peiling voorspelt nu een overwinning van de Conservatives in het kiesdistrict. Een zoveelste klap in het gezicht van Labour. De Britse conservatieven domineren in deze oude werkmansdistricten van het noorden en ze zijn niet zinnens hun gewonnen greep hierop te lossen.

Sir Keir Starmer voelt de nattigheid komen. Hij rekent erop dat Boris Johnson mikt op vervroegde verkiezingen om zijn vaccinatiebonus verzilveren. Daarvoor zal de Fixed Parliament Act, een wet die het Britse parlement vastzet voor een termijn van vijf jaar, op de schop moeten. Labour gokt op verkiezingen in de maand mei van 2023. En zijn partijleider hoopt tegen dan het zware tij te keren. Maar dan moet hij de kampen in Labour zien te verzoenen. Niet alleen intern, maar ook met zijn kiezers. Zolang dat vertrouwen niet hersteld is, blijft Engeland nog een hele poos Toryland.

unionisme

Boris Johnson kan een goeie oppositie gebruiken