Nauwelijks een week nadat Charles Michel als voorzitter van de Europese Raad opriep om een Energie Unie op te richten, riep Zakia Khattabi (Ecolo) als federaal minister van Klimaat, Leefmilieu, Duurzame Ontwikkeling en Green Deal op om uit het verdrag van de bestaande voorloper van zo’n Europese Energie Unie te stappen. Ze wil daarmee een agenda van groenlinkse ngo’s realiseren.

In 1991 tekenden de Europese landen in Den Haag het Europese Energiehandvest. In 1994 richtten de EG-landen de Conferentie inzake het energiehandvest op. Het secretariaat bevindt zich aan het Woluwedal in Brussel. Het Internationaal Energiehandvest (IEC) is hoofdzakelijk een handelsverdrag om de energiemarkt in Europa en bij uitbreiding sedert 1994 de wereld te harmoniseren. De verdragsorganisatie coördineert ook de regelgeving op de energiemarkt met andere intergouvernementele organisaties. Zo werkt het Energiehandvestsecretariaat aan de afspraken rond energietarieven en energiemarkt met de Wereldhandelsorganisatie (WTO).

Het Internationaal Energiehandvest is een multilaterale overeenkomst die door 53 landen is ondertekend en in voege is sinds 1998. In 2015 tekende België de laatste versie met de nieuwe naam International Energy Charter (ECT) of Internationaal Energiehandvest (IEC). Om één of andere bizarre reden blijft Khattabi echter de naam van 1998 ‘Energiehandvestverdrag (EHV)’ gebruiken en vermeldde ze in haar persbericht ook helemaal de ondertekening van 2015 niet. Blijkbaar wil het kabinet Khattabi uit een oud verdrag stappen uit 1998, terwijl er al een nieuwer is uit 2015!

Het International Energiehandvest biedt investeerders in de energiesector bescherming en maakt het voor bedrijven mogelijk een arbitragezaak te starten tegen een staat indien die beslissingen neemt die nefast zouden zijn voor hun belangen. Engie zou bijvoorbeeld een zaak kunnen starten tegen de Belgische Staat indien deze een gascentrale waarin geïnvesteerd werd zou sluiten door een wetswijziging.

Vergadering

Zoals elke internationale verdragsorganisatie bestaat er een secretariaat, een vergadering en een rechtbank/geschillenregeling. Die vergaderingen zijn verschillende adviesraden. De Conferentie inzake het energiehandvest die vooral onder de naam International Energy Charter door het leven gaat houdt zich bezig met economische thema’s zoals investeringsbescherming, handel en energiedoorvoer en geschillen. De afgelopen jaren kwamen daar allerlei initiatieven rond energie-efficiëntie en milieu bij. De ondertekenaars van het Energiehandvest moeten hun geschillen daar regelen en dat kan via arbitrage. Op zich verschilt dit niet van andere intergouvernementele organisaties zoals de International Telecommunications Union (ITU), de Universal Postal Union (UPU), Internationale Maritieme Organisatie (IMO) of Wereldorganisatie voor de Intellectuele Eigendom (WIPO). Met dat verschil dat deze laatste vier ondertussen functioneren binnen het VN-systeem, terwijl het Energiehandvest dus een volledig losstaande organisatie is van EG-origine (en dus niet echt mee-evolueerde van EEG over EG naar EU).

Die zelfstandigheid is ook één van de grootste redenen dat veel ngo’s vijandig staan tegen het Energiehandvest. Binnen het VN-systeem hebben ngo’s en groenlinkse lobbygroepen een heel grote invloed om de zogenaamde sustainable development goals (sdg’s) overal door te drukken. Bij de Europese Unie zijn de ngo’s kind aan huis en hebben ze hun anti-fossiele-brandstoffenagenda volledig kunnen doordrukken.

De steen des aanstoots waarom verschillende landen (op aandringen van ngo’s zoals 11.11.11) uit het Internationaal Energiehandvest willen stappen is de bescherming van investeringen in fossiele brandstoffen (als één van veel energieproductievormen). De hetze door groenlinkse ngo’s gaat dus over fossiele brandstoffen en in tweede instantie over de datum dat er geen bescherming meer zou zijn van de investeringen in fossiele brandstoffen in de Europese Unie.

Trojaans paard

Khattabi beweerde in haar persbericht het volgende: ‘Het is al langer haar overtuiging dat het Energiehandvestverdrag zich nooit zal kunnen schikken naar de Europese doelstellingen inzake klimaat, maar vandaag vraagt ze dat België zich zou terugtrekken uit het verdrag.’

De groenlinkse activisten vinden het Energiehandvest of ‘verdrag’ zoals Khattabi het abusievelijk noemt ‘een Trojaans paard voor het Europese klimaatbeleid’. Nochtans vond binnen de Conferentie inzake het Energiehandvest een moderniseringsproces plaats sinds 2017. Na liefst 15 onderhandelingsrondes wordt nu een finaal akkoord verwacht naar aanleiding van de volgende Conferentie over het Energiehandvest op 22 november 2022.

Daar wil Khattabi niet op wachten hoewel het nog amper een maand duurt. Dat het Energiehandvest helemaal niet over klimaat gaat maar over de energiemarkt vergeet ze even. Logisch, ‘Energie’ is de portefeuille van haar collega Tinne Van der Straeten (Groen).

Waarom is de timing in dit dossier zo belangrijk? Het antwoord is zowel ingewikkeld als eenvoudig. Het ingewikkelde stuk gaat over de datum van die investeringen en de bescherming die het Energiehandvest daarvoor juridisch biedt. Als op 22 november 2022 de nieuwe amendementen aan het Energiehandvest om investeringen in fossiele brandstoffen te beschermen aanvaard worden door de lidstaten, dan start op 15/8/2023 een nieuwe versie met investeringsbeschermingen. Vanaf 22 november 2025 zouden die amendementen dan progressief in voege treden om uiteindelijk op 15 augustus 2033 te resulteren in het niet meer voorzien van investeringsbescherming voor investeringen in fossiele brandstoffen. Dus de bescherming dooft sowieso langzaam uit.

Als de voorziene toepassing niet goedgekeurd raakt voor november 2025 blijft alles hetzelfde tot 22 november 2035. Dat is het slechte scenario voor zowel de hervormers als de tegenstanders.

Energiebedrijf

Indien een lidstaat zich echter terugtrekt per 1 januari 2024 en komen die amendementen er toch, dan blijft de investeringsbescherming onder het oude Energiehandvest bestaan voor alle investeringen in fossiele brandstoffen ooit gedaan tot 15 augustus 2023 (of 1 januari 2024 als de amendementen zouden sneuvelen). Die investeringsbescherming volgens het oude Energiehandvest loopt dan tot 1 januari 2044. Dus landen kunnen de gevolgen van het oude Energiehandvest niet zomaar overboord gooien. Maar stoppen door het verlaten van het Energiehandvest de verplichtingen voor toekomstige investeringen in hun land (dus na 15 augustus 2023 of 1 januari 2024).

De eenvoudige uitleg is dat alle investeringen in fossiele brandstoffen na 1 januari 2024 die investeringsbescherming onmiddellijk verliezen na het verlaten van het Energiehandvest. Dit laatste is wat groenlinkse ngo’s en Khattabi willen. Rechtsonzekerheid voor wie in fossiele brandstoffen investeert als energiebedrijf vanaf eind 2023. Dat zou de investeringen onverantwoord maken en ze dus tegenhouden. Knock-out op punten om het in boks-termen te zeggen.

Daarom riep Zakia Khattabi op om uit het Energiehandvestverdrag te stappen. Luxemburg met een groene minister deed dit overigens al en ook de Franse president Emmanuel Macron kondigde het vertrek uit het Energiehandvest aan. Eerder stapten reeds Polen, Spanje en Nederland uit het Energiehandvest.

Desastreuze gevolgen

Khattabi is gewoon tegen het International Energiehandvest omdat ze tegen fossiele brandstoffen is en het Energiehandvest te goed werkte. Khattabi’s uitleg is: ‘Nooit eerder werden we zo hard geconfronteerd met de gevolgen van de klimaatontregeling als vandaag. Ondanks de modernisering van dit verdrag kan men niet om de vaststelling heen dat het indruist tegen de Belgische en Europese klimaatambities’. De zogenaamde desastreuze gevolgen van het Energiehandvest zouden volgens Khattabi op 4 april zijn aangeklaagd in het rapport van de IPCC.

Wat ze echt schreven is: ‘Trade rules have the potential to stimulate international adoption of mitigation technologies and policies, but may also limit countries’ ability to adopt trade-related climate policies.’ De aanklacht kwam niet zozeer van de IPCC, maar uit een open brief van een rabiate klimaatlobbygroep End Fossil Protection. Getekend door Franstalige linkse klimaatactivisten Sandrine Dixson-Declève (co-voorzitster van de Club van Rome), Olivier De Schutter (UN Special Rapporteur on extreme poverty and human rights en professor aan de UCL) en Jean-Pascal van Ypersele (UCL). Wie graag weet waarom Khattabi de oude naam bleef gebruiken, moet die open brief lezen. Daar gebruiken ze ook nog steeds de oude naam.

Het verlaten van het International Energiehandvest (IEC) is gewoon een vernuftige samenzwering bedacht door klimaatactivisten om investeringen in energiecentrales op basis van fossiele brandstoffen economische zelfmoord te maken.

UPU

Zakia Khattabi misbruikt Internationaal Energiehandvest voor politieke samenzwering