‘Hopelijk begin ik na de operatie niet te knorren’, grapte David Bennett (57) die in een ziekenhuis van het Amerikaanse Maryland een varkenshart ingeplant kreeg. Een wereldprimeur, op het moment van dit schrijven maakt de man het goed, hij had sowieso maar zes maand meer te leven. Het orgaan werd genetisch lichtjes gemodificeerd en virusvrij gemaakt. Maar wat is er fout aan knorren? Niets.

Ik hoop voor David dat hij eindelijk eens mag knorren. Het varken knort van tevredenheid, als het eten heeft en goed behandeld wordt, zich in het slijk mag rollen (dat varkens vuil zijn is overigens een hardnekkig misverstand), het is een gelukssignaal. En streven we niet allemaal naar dat geluk, het ideaal van Epicurus, ataraxia genoemd, een duurzame toestand van welbehagen gemoedsrust, die niets te maken heeft met de moderne jacht naar genot en (over)consumptie?

Verzwijning

Dit gaat dus niet zomaar over een medisch hoogstandje, maar over symboliek en rituelen rond positieve emoties en transities. Hoe diep is het hart niet aanwezig in ons dagelijks taalgebruik, van hartsvriendinnen, over goedhartigheid, tot hartelijke groeten. En hoe dicht komt het huisvarken niet bij de toestand die we zelf zoeken maar niet vinden, een diepe vrede en voldoening in het bestaan. Geef een crimineel een varkenshart en het komt goed (patiënt David Bennett vermoordde ooit een man die op de schoot van zijn vrouw ging zitten, hij kwam er met tien jaar van af).

Anderzijds, al wie me wat volgt, kent mijn bijzondere relatie met het zwijn ofte sus domesticus. Het beest prijkt op het kaft van mijn boek Politiek incorrect, algemeen als de lelijkste cover ooit beschouwd, waardoor mijn moeder die ik een exemplaar schonk bijna een hartstilstand kreeg. Ontvang ik haatberichten in mijn bus vanwege fervente tegenstanders, dan hebben die het nogal eens over ‘West-Vlaams varken’, wat ik dus als een compliment opvat. Dit dier, voor 99% genetisch verwant aan de mens, is slim, empathisch, levenslustig, zinnelijk en humorvol. Wie zou dat niet willen zijn? En West-Vlaams, nu ja, niemand is perfect.

Dat er dus een mens met een varkenshart rondloopt, stemt me gelukkig en doet me knorren. Het gevoel dat niet alles kommer en kwel is, en dat het toch nog goed komt. In deze tijden van pandemie, net veroorzaakt door een fout gelopen mens-dier-relatie (iets met vleermuizen en virussen), is het herstellen van een goede, heilzame band cruciaal. Xenotransplantatie – het overbrengen van dierlijke organen in het menselijk lichaam – kan dit verzwijningproces in goede banen leiden. Dat in bepaalde religiën, zoals islam en jodendom, het varken als onrein geldt, mag de pret zeker niet drukken. Het christendom heeft het beest alleszins omarmd, getuige daarvan de wijdverbreide aanbidding van Sint-Antonius van Egypte (nogal eens verward met zijn naamgenoot van Padua) wiens feestdag we vandaag, 17 januari, vieren.

Keltisch-Christelijk

Meestal als een kluizenaar afgebeeld, die in de woestijn door bekoringen werd belaagd, wordt hij in de middeleeuwen de heilige-met-het-varken, op zich een opmerkelijke transitie. Zijn volgelingen, de middeleeuwse Antonieten, verzorgden de zieken en lieten varkens vrij op straat rondlopen, waarvan het vlees op 17 januari onder de armen werd verdeeld. In wezen was dit een voortzetting van een oudere Keltische varkensverering, waar de dieren eveneens aan de gemeenschap toebehoorden om in volle winter genuttigd te worden, elk zijn part. Deze herverdeling ging uiteraard gepaard met veel vertoon van varkenskoppen, die we tot op vandaag nog terugvinden op de katholieke altaren tijdens de mis ter ere van Sint Antonius.

Na afloop wordt deze alsnog tot ‘kop’ verwerkt, een oer-Vlaams stoofgerecht, verwant aan de hutsepot waarin de oren en poten een plaats kregen. Van het varken gaat overigens niets verloren, elke gram krijgt een plaats in het kookboek. Van de darmen werden vedelsnaren en condooms gemaakt, de blaas vinden we terug als handtas/geldbeugel (vandaar het ‘spaarvarken’).

Noteer dus dat het varken flexibel is, alles van zich geeft, en in feite veel meer kan zijn dan de Colruytkotelet van vandaag of de orgaanfabriek van de toekomst. Hij is onze vriend en gids op zoek naar het nieuwe evenwicht en een herstelde relatie tussen mens en aarde. We stammen van apen af, maar de mens-aap van Charles Darwin en Desmond Morris weerspiegelt slechts een stuk van onze oer-identiteit. Het varken belichaamt aspecten die draaien rond emotionele intelligentie, gemeenschapszin, het bruto nationaal geluk. De aap is intelligent, maar het varken bezit gezond verstand, en vooral daarvan hebben we vandaag te weinig.

Pastorale

De nuttiging of implantatie van het varkensorgaan, speciaal het hart, moet dus iets herstellen dat we als Homo Sapiens zijn kwijt gespeeld. Volgens ene Dr. Eugene McCarthy is de mens zelfs ontstaan uit de oercopulatie van een chimpansee (Pan troglodytes) en een wild zwijn. Deze biologische big bang is op zijn beurt de reden waarom wij oorlog voeren en vrede willen: de chimpansee in ons is egoïstisch, berekend en agressief, het varken is altruïstisch, genereus en empathisch. De ene krijst, de andere knort. De 6de symfonie van Beethoven, bijgenaamd de Pastorale, is één grote knorrende hymne, gewijd aan de varkensmens die dicht bij de natuur staat.

Noteer dat heel deze xenogene revolutie richting het beest tamelijk on-woke is, en dat de hartoperatie in Maryland niet de politiek correcte codes respecteert. Niet alleen omdat het varken de multiculturele doctrine doorkruist en incompatibel is met de susofobie van allerlei monotheïstische ideologieën, maar nog meer omdat er wordt afgerekend met het gedenatureerde genderdenken, het feminisme, het doorgeslagen LGBTQIA+ lamento van mensen die niet meer weten of ze een penis dan wel een vagina bezitten, en naar een chirurg lopen om van geslacht te wisselen. Varkens hebben daar allemaal geen last van. Ze aanvaarden hun natuur en hun lichaam.

Félicien Rops, ‘Pornokratès’, 1878

Het was de 19de eeuwse schandaalkunstenaar Félicien Rops die de puntjes op de i zette, via zijn bekend gebleven meesterwerk ‘Pornokratès’, alias La dame au cochon (1878). Vandaag zou dit werk zonder twijfel aangeklaagd worden bij het Instituut voor Gelijkheid van Mannen en Vrouwen. Men ziet een dame, naakt maar met zijden kousen en handschoenen, die op wandel is met een varken aan de leiband, symbool van de aardse, ‘beestachtige’ man zoals de MeToo-activistes hem graag afschilderen. Maar ze is geblinddoekt, haar dominantie is schijn: in werkelijkheid leidt het varken haar recht in het Rijk der Zwijnen, Beethoven, Epicurus, Sint-Antonius, Jeff Hoeyberghs en chirurgen die varkensharten implanteren.

Een ironie waar het feminisme noch het humanisme raad mee weten. Maar de terugkeer naar het gezond verstand en de natuurlijke rede is een ommekeer die ook voor de mannen geldt. Ze worden liefdevoller, empathischer, zonder mietjes te worden en hun mannelijkheid op te geven. Dat zegt de decadente Félicien Rops niet, dat zeg ik. En dat is zonder de minste twijfel ook de boodschap van de middeleeuwse heilige-met-het-varken en zijn straatmonniken die het vlees uitdeelden. Vanavond hutsepot, met poten en oren, en moge deze column al een voorsmaakje zijn.

varkensverering

Een mens met een varkenshart, dat is het beste van twee dingen