Peter Mijlemans, senior writer bij het Nieuwsblad, schreef recent te hopen dat migratie niet hét onderwerp wordt van de komende verkiezingen. Er zouden genoeg andere belangrijke zaken zijn om op in te zetten. Er zijn inderdaad genoeg uitdagingen in dit land. Maar veel mensen liggen wel wakker van migratie als thema, en daar verandert de persoonlijke voorkeur van journalisten niets aan.

De dag na de Nederlandse verkiezingen klonk het dat velen de verschuiving naar de PVV van Geert Wilders niet hadden zien aankomen. Ook in Vlaanderen kwamen al meermaals op gelijkaardige momenten dergelijke bekentenissen. De krantencommentaren moeten nu eenmaal ook op zo’n dag geschreven worden.

Ze zagen het niet komen omdat ze in een bubbel leven. Doordat ze weinig contact hebben met mensen buiten de bubbel, hebben ze een totaal ander wereldbeeld. En de woorden in een krantencommentaar zijn vluchtig; iedereen is snel weer vergeten wat geschreven en verklaard werd. Daarna kan weer vlot vanuit de moreel superieure bubbel neergekeken worden op de bevolking die met migratie problemen heeft.

Bandbreedte

Mijn conclusie is dat we net meer discussie over migratie nodig hebben. De bevolking ligt er wakker van. Dat een bepaalde groep intellectuelen bang is voor die discussie mag dit niet verhinderen. Feitelijk wordt de discussie nu gemonopoliseerd door de uitersten van het spectrum. Aan de ene kant de groep die klaarligt om elke bespreking ervan te beschouwen als het in de kaart spelen van extreemrechts. En aan de andere kant politici van Vlaams Belang die terecht kunnen zeggen dat zij het thema tenminste bespreekbaar maken.

Dat debat behoeft een vele grotere bandbreedte. We gaan pas echt vooruit geraken als het debat ook gevoerd wordt over het hele politieke spectrum en niet alleen gemonopoliseerd wordt aan de uiterste kanten.

Beleidsdiscussie

Bovenstaand ritueel, waarbij men bekent verrast te zijn door een verkiezingsresultaat, kan zich onbeperkt herhalen. Migratie is een thema waar de progressieve liberale bubbel dominant is. Veel media vinden een debat Tobback-Somers over migratie tegensprekelijk genoeg. Alsof Somers ten gronde iets anders denkt dan Tobback. Alsof Somers en Tobback denken wat grote delen van de bevolking denkt. Maar bij veel journalisten lijkt dat niet door te dringen.

Soms lijkt het ook of media zelf verlamd zijn van angst om over migratie het debat vrij te voeren. Mythes van allerlei aard blijven circuleren. Zo toonde ik in 2004 aan dat het absurd is te stellen dat immigratie ons vergrijzingsprobleem kan oplossen. Daarover bestaat feitelijk een consensus. Toch zijn er politici die dat als argument blijven gebruiken.

Riskant

Evengoed blijven velen negeren dat de grote instroom van laaggeschoolde migranten voor de maatschappij ontwrichtend is. Dat lijkt voor velen nog altijd riskant om dat openlijk te zeggen.

Ik merkte dat toen ik begin 2021 in de Kamer van Volksvertegenwoordigers deelnam aan de bespreking van de studie van de Nationale Bank over migratie. Geen enkele journalist volgde die hoorzittingen, wat ook veelzeggend is. De andere sprekers waren bijna uitsluitend Franstalige sociologen. Die begonnen allemaal met de stelling dat je over dit soort dingen geen berekeningen mag maken. En dan volgde een emotioneel betoog dat ze het verschrikkelijk vonden dat er nu economen uitgenodigd werden om te spreken over de economische impact van migratie.

In het Verenigd Koninkrijk moest ook de terzake vooraanstaande econoom Paul Collier zich verdedigen tegen allerlei intentieprocessen. Ook hij zou immers extreemrechts in de kaart kunnen spelen door gewoon zijn werk te doen als wetenschapper, door onderzoek.

Bespreekbaar maken

Het is zeer problematisch dat veel onderzoekers migratie niet met open vizier benaderen. We moeten over migratie leren spreken als over gelijk welk ander beleidsonderwerp. Dat geldt voor én journalisten én wetenschappers.

Veel lezers zullen misschien vinden dat daarover alles al gezegd en geschreven is. Maar dat dat niet doordringt of genegeerd wordt bij de (supranationale) beleidsvoerders. Maar het feit dat veel kosten die migratie genereren door traditionele media genegeerd worden of zelfs bewust van de publieke agenda worden verwijderd, betekent niet dat we moeten stoppen om het probleem bespreekbaar te maken.

In Nederland is een zogenaamde ‘Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen’ net bevallen van een 400 bladzijden tellend rapport over migratie. De voorzitter Richard Van Zwol zei: ‘We moeten keuzes maken over migratie en daarin de kwaliteit van de economie en sociale samenhang voorop stellen. Dat is nodig om op langere termijn onderwijs, zorg, wonen en sociale zekerheid voor iedereen in Nederland toegankelijk te houden‘.

Robottechnologie

De invloed van migratie op de betaalbaarheid van het wonen of op de tanende onderwijskwaliteit wordt bij ons vaak als extreemrechts weggezet. Bij onze noorderburen komt het dus gewoon aan bod in overheidsrapporten.

Interessant op zich is alvast dat de Staatscommissie vertrok vanuit de veronderstelling dat de maatschappij minder migratie wil. Vervolgens onderzocht ze hoe dit te realiseren valt, waarbij zelfs pistes zoals meer gebruik van robottechnologie onderzocht werden.

In de aanloop naar de verkiezingen zal ik nog meerdere keren op dat thema terugkomen. De creatievere pistes uit het rapport van de Nederlandse Staatscommissie deel ik graag met de lezers van Doorbraak.

vergrijzingsprobleem

Wat als de maatschappij minder migratie wil?