Op 17 maart trekken de Nederlanders na vier jaar opnieuw naar de stembus voor de Tweede Kamerverkiezing. Alles wijst erop dat de VVD, de rechts-liberale partij van minister-president Mark Rutte, opnieuw de grootste zal worden. In deze aflevering van Doorbraak Radio geeft Syp Wynia, gewezen Nederlands journalist en columnist van het opinieblad Elsevier, en vandaag drijvende kracht van zijn eigen opiniesite wyniasweek.nl zijn analyse van de aankomende Nederlandse verkiezingen.

De positie van Mark Rutte

Maar liefst 37 partijen nemen deel aan deze verkiezingen, waardoor het politieke landschap totaal versnipperd lijkt. Maar volgens Wynia zullen slechts een vijftiental partijen een zetel kunnen bemachtigen in het parlement. ‘Als je kijkt naar de verhoudingen dan gaat het over zes à zeven partijen in de peilingen’ die ertoe doen. De VVD van de minister-president is volgens de peilingen op dit moment de grootste partij. Dat verrast niet. Dat is het effect van de coronacrisis, zegt Wynia. ‘De grote kracht van Rutte is dat hij politici over de partijgrenzen heen kan samenbrengen.’ De huidige coalitie met vier partijen heeft geen meerderheid in de Eerste Kamer en ook in de Tweede Kamer moet Rutte sinds kort steun vanuit de oppositie zoeken. Ideologisch lijkt hij zeer flexibel, met Rutte kan je alle kanten uit zolang hij maar minister-president is, zegt Wynia.

Cordon sanitaire rond PVV?

In 2010 haalde de rechts-populistische PVV van Wilders een enorme verkiezingswinst. De meeste partijen wilden echter niet samenwerken met de PVV. Na lange onderhandelingen vormden de VVD en het christendemocratische CDA een minderheidskabinet met gedoogsteun van de PVV. Dit lastige huwelijk tussen de drie partijen strandde al na anderhalf jaar regeren. ‘Toch was dit een bijzonder populaire coalitie waar alle partijen baat bij hadden.’ Dit kabinet was een coalitie naar Deens model maar met het belangrijke verschil dat de partijen in Denemarken elkaar wél vertrouwden, zegt Wynia. In Denemarken zagen de partijen het gemeenschappelijk belang terwijl er in Nederland tussen deze drie partijen al van bij de start een groot wantrouwen was. Ondanks het feit dat Wilders er zelf na anderhalf jaar de stekker uittrok, bleef zijn partij standvastig de tweede grootste partij van Nederland. Dat is ze vandaag ook in de peilingen.

Bestaat de mogelijkheid dat Rutte het cordon opnieuw zou breken en een coalitie sluiten met de PVV? Wynia acht deze kans zeer klein, al denkt hij wel dat Rutte door zijn ideologische flexibiliteit tot veel in staat is. ‘Hij heeft van de VVD een links-liberale partij gemaakt, wat niet de typische traditie is van de VVD.’ Door de weg die hij met zijn partij is ingeslagen lijkt het weinig waarschijnlijk dat er een samenwerking met Wilders komt.

Wie is de grote uitdager van Mark Rutte?

Rutte is al ruim vijftien jaar de leider van de VVD en laat weinig ruimte aan anderen om onder zijn bewind te groeien, vindt Wynia. ‘De laatste zorg van Rutte is om een opvolger te vinden.’ De Kamerlijst van de VVD bestaat ook voornamelijk uit voormalige assistenten van Rutte, mensen die hem door dik en dun zullen blijven steunen. ‘De VVD is de Rutte-partij geworden.’ Zijn positie in de Nederlandse politiek is uitzonderlijk, hij domineert de volledige politiek en is de koning van het Binnenhof, zegt Wynia. Rutte heeft zich door zijn ideologische flexibiliteit in het midden van het partijlandschap gepositioneerd waardoor hij incontournable is.

Rutte mag dan wel weinig uitdagers hebben binnen zijn eigen partij, buiten de VVD is het mogelijk wel uitkijken voor Wopke Hoekstra van CDA. Maar de zwakte van Hoekstra is dat hij niet het zwaargewicht is dat Rutte wel is, zegt Wynia. ‘Ideologisch zit Hoekstra weinig op een andere politieke lijn.’ Ook op links is er amper concurrentie voor Rutte. Het politieke beeld van de Nederlanders is steeds rechtser aan het worden, vindt Wynia. Verder is ook het partijlandschap veranderd doordat partijen zoals de PVV en de CDA iets naar links zijn opgeschoven.

De positie van Forum voor Democratie

Thierry Baudet is in het gat gesprongen dat ontstaan is op rechts, zegt Wynia. ‘Forum voor Democratie scoorde hoog bij de Eerste Kamerverkiezingen nu twee jaar geleden maar begon daarna meteen met de zelfvernietiging.’ De partij van Baudet werd vanuit het niets de grootste partij van het land maar door allerlei incidenten, zoals het uitlekken van racistische Whatsapp-berichten, ging het meteen bergaf en verloor hij zijn aanhang. ‘Hij is niet helemaal kansloos maar hij zal sowieso geen rol van betekenis spelen.’ Hij is te onvoorspelbaar waardoor niemand met hem samen wil werken, zegt Wynia.

Auteur artikel: Rani De Leeneer

verkiezingen Nederland

Syp Wynia: ‘Mark Rutte is incontournable in de Nederlandse politiek’