Aleksej Navalny is eindelijk in goede handen in de Berlijnse Charité. De Duitse artsen vermoeden dat hij vergiftigd is en denken hem te kunnen behandelen. Het gif blijkt verwant te zijn aan de stof die de overgelopen Russische spion Sergej Skriptal en zijn dochter in Engeland toegediend kregen. Beiden overleefden na een lange herstelperiode. Of de 44-jarige advocaat Navalny nog ooit fysiek en intellectueel in staat zal zijn als voornaamste tegenstander van het regime in Rusland op te treden, blijft een vraagteken. De voortekens zijn evenwel ongunstig.

Anticorruptie

De geschiedenis van Navalny is bekend. Hij werd beroemd door zijn filmpjes op YouTube waarin hij de corruptie van de Russische leidende klasse aanklaagde. De gewezen president en eerste minister Dmitri Medvedev was zijn beroemdste slachtoffer. Deze eigenaar van een tiental luxueuze datsja’s en verblijven had het aureool van een gematigde, eerder liberale politicus. Een eerlijk man en dus een uitzondering in het corrupte politieke landschap. Maar niet dus! Conclusie: Er zijn geen eerlijke politici in Rusland.

Overal in Rusland stichtte Navalny plaatselijke afdelingen van zijn anticorruptiefonds. Deze veelal vrijwillige medewerkers begonnen zich gaandeweg ook, zoals Navalny, politiek te manifesteren. Vooral in de protesten tegen de vervalste parlementsverkiezingen van 2011 speelden ze een grote rol. Toen verklaarde Navalny dat hij binnen het kader van de wet op een vredelievende manier aan politiek wou doen. Van toen ook dateerde zijn beruchte uitspraak over de regeringspartij Verenigd Rusland: ‘de partij van boeven en dieven’.

Abonnement op de gevangenis

Niet bepaald een manier om zich bij het regime te vriend te maken! Hij werd dan ook onder allerlei voorwendsels opgepakt en voor beperkte perioden opgesloten. Eén van de ernstigste veroordelingen vond plaats in 2014. Samen met zijn broer Oleg werd hij veroordeeld wegens vermeende verduistering van fondsen van het cosmeticabedrijf Yves Rocher. Navalny kreeg 3,5 jaar voorwaardelijk, maar zijn broer Oleg moest 3,5 jaar in een strafkamp uitzitten. Men gebruikte deze veroordeling om hem uit te sluiten voor de presidentsverkiezingen van 2018. Niet dat hij veel kans maakte, want Navalny is meer bekend in het Westen dan in Rusland, waar hij vooral bij de jongere hoogopgeleide stedelijke bevolking populair is. Navalny is een democraat en een nationalist. Bij ons zou hij ‘rechts’ gelabeld worden. Zijn score bij de presidentsverkiezingen zou slechts 2 tot 4% bedragen.

Een nieuwe strategie

Poetin moet hem dus niet vrezen in een rechtstreekse confrontatie, maar Aleksej Navalny is op een andere manier gevaarlijk geworden. Dit liet zich voelen bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2019 in Moskou en ook bij een aantal gouverneursverkiezingen. In plaats van met nieuwe kansloze oppositiekandidaten op te komen sloot hij akkoorden met de drie door het regime gedoogde oppositiepartijen. Dit zijn dus de Liberaal Democratische Partij, de Communisten en de Partij Rechtvaardig Rusland. Op die manier kregen ze meer stemmen en werden een aantal kandidaten van Verenigd Rusland uitgesloten.

Ondanks het verzet van het regime raakte een derde van de Poetin-gezinde kandidaten in Moskou niet meer herkozen. Ook verkoos men in de provincies, tot grote ontevredenheid van Poetin, drie gouverneurs van de gedoogde oppositie. Dit is ook verklaarbaar omdat manipulatie van lokale verkiezingsuitslagen minder mogelijk is dan nationale.

On-Russisch dynamisme

De actieve volgelingen van Navalny zorgen ervoor dat ze allerlei kiescomités bemannen en dat niets aan hun toezicht ontsnapt. Ze helpen hun kandidaten met huisbezoeken, organiseren debatten, richten op pleinen en in drukke straten tijdelijke ‘verkiezingskubussen’ op waar ze propagandamateriaal verspreiden. Dit in tegenstelling tot de kandidaten van Verenigd Rusland die passief blijven omdat ze toch zeker zijn van hun verkiezing. Ook analyseren en bekritiseren ze het beleid van het zittend bestuur. Uiteraard klagen ze corruptie scherp aan. Dit door Navalny ontworpen en geleid dynamisme is on-Russisch en het Kremlin kan het niet appreciëren. Navalny kwam net terug van besprekingen in verband met de lokale verkiezingen in Siberië waar zijn nieuwe tactiek zou worden toegepast.

Met gouverneurs die niet tot Verenigd Rusland behoren, valt niet samen te werken. Neem maar het geval Chabarovks. Sergej Foergal, de gekozen gouverneur van de Liberaal Democratische Partij, liet toe dat de president in zijn provincie een nederlaag leed bij de volksraadpleging over de nieuwe grondwet. Kort nadien werd hij aangehouden en naar Moskou gebracht voor moorden die 15 jaar geleden zijn gebeurd. Al weken is het onrustig in Chabarovks en wordt er betoogd: ‘Wij willen onze gouverneur terug’.

Poetin vreest Navalny niet

Toch zou ik, zoals Tatiana Stanova vandaag (25 augustus) in Carnegie Moscow Center schrijft, de aanslag niet in de schoenen van Poetin schuiven. Hij is persoonlijk niet bevreesd voor een verkiezingsnederlaag met Navalny als tegenstander. Bovendien wil hij alleen maar die personen met de dood bestraffen die Rusland hebben verraden. Men moet de schuldigen eerder zoeken bij groepen die het bestaande regime willen verdedigen. Ze treden zelfstandig op en doen dit onder de radar van de FSB. Kadyrov, de dictator van Tsjetsjenië, is zo iemand. Voor Rusland is het gevaarlijk dat de FSB die groepen niet onder controle heeft.

verkiezingskubus

Wie is er bang voor Navalny?