Op de vooravond van de klimaattop COP29 in Bakoe publiceerde de federale overheidsdienst die zich met de Belgische deelname bezighoudt een rapport over de klimaattransitie in ons land. Het antwoord op de vraag hoe ver België staat in zijn transitie naar een klimaatneutrale samenleving in 2050 blijft onduidelijk.

Dit land heeft een heuse klimaatadministratie: het directoraat-generaal Leefmilieu, de dienst Klimaatverandering. Die is met een 150-koppige delegatie aanwezig in Bakoe. Zij moeten daar verduidelijken hoezeer België achter al die klimaatdoelstellingen staat. Wat beter dan een rapport om dat te onderstrepen?

Alleen is dat rapport niet bepaald uitmuntend. Het gaat allemaal te traag en in twee gevallen gaat het zelfs compleet de foute richting uit: bij transport en bij landgebruik. Bij landbouw is de situatie onduidelijk. Het zijn overigens uitgerekend die twee sectoren die door het klimaatkamp steevast onder vuur worden genomen.

De verantwoordelijke minister is de Brusselse Zakia Khattabi (Ecolo). Maar in praktijk beslist de dienst Klimaatverandering over subsidies en over het lidgeld in allerlei internationale instellingen, waaronder ook de organisator van de klimaattoppen. De United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) is een nevenorganisatie van de Verenigde Naties, die vooral door rijke westerse landen financieel overeind wordt gehouden.

Onvoldoende doortastend

In het rapport van 84 bladzijden, met daarin veel statistieken en grafieken, kan je lezen hoeveel broeikasgassen het internationaal vervoer in België uitstootte in 2022. Hetzelfde geldt voor het binnenlands vervoer, waarvan toen nog maar 9 procent voortgedreven werd door elektriciteit. De rest draait dus op fossiele brandstoffen. Op basis van al die gegevens pakt het directoraat-generaal Klimaatverandering nu ook uit met ‘indicatoren’. Want een barometer fungeert als een indicator om iets te voorspellen.

Elke voorspelling is daardoor eigenlijk voorgeprogrammeerd in functie van een aantal aannames

Dat is net het probleem: deze transitiebarometer is methodologisch gedetermineerd. Elke voorspelling is daardoor eigenlijk voorgeprogrammeerd in functie van een aantal aannames. Alles moet daarbij passen binnen een bepaalde interpretatie of visie die in de computermodellen wordt ingebracht. Daar kunnen vraagtekens bij rijzen…

Te traag of onvoldoende

Het rapport focust op zes onderwerpen: energie, transport, gebouwen, industrie, landbouw en landgebruik. Op die dingen dus die het klimaat bedreigen, tenminste als de transitie niet verloopt zoals gehoopt. En dat doet ze ook niet: het beleid gaat te traag of blijkt onvoldoende doortastend. Auto’s zijn ‘een uitdaging’, want niet iedereen zal overschakelen op openbaar vervoer of deelauto’s.

Hernieuwbare energie gaat dan weer wel de goede richting uit, maar het gaat te traag. Idem met de energietransitie van gebouwen: die gaat de goede richting uit, maar verloopt te traag. Ook al omdat het aantal elektrisch verwarmde gebouwen de laatste tien jaren stagneert, terwijl de verkoop van gasketels voor centrale verwarming nog altijd in de lift zit. Bij de landbouw maakt het rapport zich vooral ongerust over de veeteelt en de bemesting, en ook het landgebruik gaat de foute richting uit. Te veel verharding, te veel beton, enzovoort.

Wereldwijd gedragen

Dat al die conclusies gebaseerd zijn op veronderstellingen en aannames bleek ook bij de briefing over het rapport. Elke grafiek bestaat immers uit extrapolaties op basis van scenario’s die worden aangeleverd door organisaties die draaien op overheidssubsidies die worden uitgekeerd in het kader van de strijd tegen klimaatverandering. De kans dat op die manier de conclusie de bevestiging is van het uitgangspunt, is op zijn zachtst gezegd niet onbestaande.

De nieuwe Vlaamse regering verhoogde de doelstelling naar 47 procent reductie van de CO2-uitstoot

Ondanks onze te trage transitie is volgens het directoraat-generaal Klimaatverandering wel aangetoond ‘hoe breed gedragen de transitie wel is wereldwijd’. De landen die de klimaatactie steunen vertegenwoordigen ‘bijna 90 procent van de emissies wereldwijd, bijna 90 procent van de wereldbevolking en bijna 90 procent van het globale bruto binnenlands product’.

Maar in termen van actie in veel landen zitten we ‘nog ver van de 1,5-gradendoelstelling’. Mede daarom gaan de Belgische overheden de eigen doelstellingen nog aanscherpen. De nieuwe Vlaamse regering verhoogde de doelstelling naar 47 procent reductie van de CO2-uitstoot. Het directoraat-generaal Klimaatverandering zegt hoopvol uit te kijken naar de ‘CodeCo’ (het overlegcomité) waar de langetermijnstrategie van zowel federale regering als regionale regeringen afgesproken wordt. Zeer binnenkort moeten de tussendoelstellingen voor 2040 ter goedkeuring worden voorgelegd bij de Europese Commissie.

veronderstellingen

Nieuwe barometer: klimaattransitie in ons land gaat te traag