Toen de franquistische generaal Mola in 1936 het republikeinse Madrid met vier legercolonnes wou aanvallen, verklaarde hij manhaftig op de radio dat de franquistische aanhangers binnen de stad zijn ‘vijfde colonne’ vormden. Sindsdien wordt de term breed metaforisch gebruikt voor iedereen die ervan verdacht wordt mee te heulen met de vijand van het vaderland.

Sabotage

De vijfde colonne is de interne vijand, ‘the enemy from within’. Wanneer een land wordt aangevallen door een ander land krijgt de term een militaire invulling. Men vreest dat de vijfde colonne het defensief potentieel van het land zal ondermijnen door sabotage, door spionage, door desinformatie, door aanzetten tot desertie. Oorlogssituaties leidden dan ook dikwijls tot een quasi-hysterische jacht op leden van een mogelijke vijfde colonne. Daarbij moeten allerlei gewone opposanten en critici van het beleid het ontgelden. Ze worden van hun vrijheid beroofd of worden, erger nog, brutaal geliquideerd.

Mei 1940

De meidagen van 1940 in België waren het toneel van zo een hysterische jacht op de vijfde colonne. Toen de Duitsers binnenvielen was België hier – ‘surprise, surprise’ – slecht op voorbereid. De Staatsveiligheid, onder leiding van Robert de Foy, had op voorhand geen lijsten opgemaakt van potentiële ‘vijfde colonners’ en liet deels de gemeentebesturen de selectie maken. Tussen de zes- en achtduizend mensen werden opgepakt. Onder hen veel VNV’ers, Dinaso’s, Rexisten wegens al dan niet vermeende sympathieën met de Duitsers. Maar ook communisten en Duitse vluchtelingen, waaronder uiteraard ook veel joodse Duitsers.

De arrestatie van de Joods-Duitse vluchtelingen heeft het de Duitsers later gemakkelijk gemaakt hen op te pakken en te deporteren. De jacht op de vijfde colonne leidde ook tot het bloedbad van Abbeville, waar Franse soldaten willekeurig 21 opgepakten, waaronder Joris Van Severen, vermoordden. Dit bloedbad werd in de zomer van 1940 door de would-be collaborateurs gretig aangegrepen als glijmiddel voor een nieuwe collaboratie.

VNV en de MO

Was er effectief een vijfde colonne? Dat is betwijfelbaar. Het VNV had een afdeling in het Belgisch leger, de MO (Militaire Organisatie), waarvan de leden gehoorzaamheid verschuldigd waren aan de VNV-leider. Of deze MO effectief het Belgisch leger heeft gesaboteerd en diensten aan het Duits leger heeft beleverd is nooit bewezen.

Dit verhaal bewijst dat men moet opletten met hysterie rond de vijfde colonne. Dat geldt ook voor de situatie met de Poetin-inval in Oekraïne. In dit verband wordt het hoefijzer-model over de positie van politieke ideologieën bovengehaald. In plaats van de klassieke lineaire links-rechts as krijgen we dan een hoefijzer waarbij de links- en rechts-extremen elkaar bijna raken. Dit hoefijzermodel zou verklaren waarom we zowel bij extreemlinks (PVDA) als bij extreemrechts (Vlaams Belang) Poetin-sympathieën zien opduiken. De vijfde colonne neemt dus van twee kanten het pro-westerse, democratische midden in de tang. Houdt dit steek? Wel, er is iets van aan.

NAVO-haat

Dat de PVDA niet meegaat in de NAVO-strategie, de frontale veroordeling van Poetin en de opgelegde sanctionering, zit diep vervat in het historische DNA van deze partij. Voor 1989 werd de pro-Russische houding van extreemlinks zowel ingegeven door de liefde voor het socialistische vaderland als door de haat voor de kapitalistische NAVO. Nog in 1949 verklaarde de Franse communistische leider Maurice Thorez dat, als het Sovjetleger de aanvallers tot op het Franse grondgebied zou achtervolgen, de Franse communisten hen steun zouden verlenen.

De liefde voor het socialistische vaderland is sinds 1991 weggevallen en Rusland wordt nu door de PVDA geherkwalificeerd tot kapitalistische oligarchenstaat. De haat voor de kapitalistische NAVO is echter gebleven. De PVDA zal dus alles doen om de samenhang en de slagkracht van de NAVO te ondermijnen. Ideologisch zijn zij ongetwijfeld een vijfde colonne van Poetin. Zij hebben immers met hem een gezamenlijke vijand.

Poetin, de nieuwe mannelijkheid

Het andere puntje van het hoefijzer is wat minder evident. Er zit in het Vlaams Belang ongetwijfeld een ‘Putinverstehende’ fractie, met als boegbeeld Filip Dewinter, geassisteerd door een leger internet-trollen. Poetin is voor hen de figuur die echte mannelijkheid herwaardeert, de strijd van het christendom tegen de islam voert, die niets moet weten van politieke correctheid en LGTBQ-gedoe. De NAVO wordt door de woke-Amerikanen geleid en wil af van het Russisch gas om ons van het Amerikaans gas afhankelijk te maken, enzovoort.

Zoals Pieter Bauwens in Doorbraak terecht stelde, is deze positie onverdedigbaar, ook vanuit rechts-conservatief oogpunt. Zij is echter niet kenmerkend voor het Vlaams Belang in haar geheel. Als deze partij het nationalisme ernstig neemt, doet zij er goed aan krachtig afstand te nemen van dit pro-Russisch gedoe. Misschien is het zelfs een goede gelegenheid om deze fractie uit de partij te kieperen.

De Poetin-invasie is een regelrechte aanslag op het meest essentiële credo van het nationalisme, namelijk dat elk volk recht heeft op zijn eigen politieke instellingen. Poetins’ invasie is een consequentie van Groot-Russisch imperialisme. Dat imperialisme gaat ervan uit dat Russen het heilig recht bezitten om te heersen over de volkeren in hun omgeving, zoals de Oekraïners, de Witrussen, de Georgiërs, de Baltische volkeren.

Theoretisch gezien staat Poetins’ visie dichter bij het Belgicisme dan bij het Vlaams-nationalisme. Het Belgicisme is immers een late en hardnekkige uitloper van de idee dat de Franstalige cultuur superieur is, het recht heeft buurlanden te overheersen en dat daarvoor de disfunctionele staat België moet in stand gehouden worden.

Vlaanderen is ‘westbound’

De Poetin-inval is uiteindelijk een goede gelegenheid om de geostrategische houding van Vlaanderen en de Vlaamse beweging op scherp te stellen. Zoals Theo Francken het in zijn publicaties en boeken ondubbelzinnig verwoordt, moet Vlaanderen ‘westbound’ zijn. Wij horen onverdeeld thuis in het democratische Westen dat militair vorm krijgt in de NAVO. In de jaren ’30 ging een groot deel van de Vlaamse beweging ‘eastbound’, tegen de vroegere pro-Engelse oriëntatie van Vlaanderen in. De gevolgen waren zowel op politiek als moreel vlak desastreus.

Dat is niet voor herhaling vatbaar. Dat men in dit kader de huidige Belgische regering in haar pro-NAVO-opstelling moet steunen, is niet meer dan logisch. Als men met de grote bijl naar u zwaait, moet men de kleine strijdbijlen voorlopig begraven.

vijfde colonne

Heeft Poetin vijfde colonnes in Vlaanderen?