Vlaams, actief, en senior. Dat zijn de drie componenten van Vl@s (VLAS, de Vlaamse Actieve Senioren). We overlopen ze met de man die zijn weg zocht vanuit de radicaal-rechtse hoek in zijn jonge jaren naar een veel socialer profiel in de verenigingen waarin hij zich vandaag engageert. Johan Velghe is de perfecte illustratie van wat een Vlaams actieve senior kan zijn. Hij leidt een vijfvoudig leven, want is naast algemeen voorzitter van Vlaamse actieve senioren vzw in tal van Vlaamse organisaties actief (Priester Daensfonds, Vlinks, Museum aan de IJzer,…)

Vlaams

Vl@s telt momenteel 105 afdelingen, gespreid over alle Vlaamse provincies. Het aantal leden (ongeveer 11.000) blijft vrij stabiel. Dat laat de vereniging toe met professionele medewerkers te werken. De naam Vl@s is als een triptiek: Vlaams, actief (@) en dan in het bijzonder gericht op senioren.

Hoe Vlaams is Vl@s?

Johan Velghe: ‘Recent formuleerden we onze visie op Vlaamse identiteit. Dat was voor ons een sleutelmoment, omdat we hierover veel vragen kregen van onze afdelingen.’

Wat versta je vandaag onder ‘Vlaams’?

‘Vl@s is een a-partijpolitieke vereniging, maar dan wel een van mensen met belangstelling voor erfgoed, cultuur- en taalbeleving. Die willen over het gekissebis heen mee zorg dragen voor de toekomstige generaties. Het is een vereniging voor mensen met een gedeelde belangstelling voor Vlaamse identiteit, gedeelde waarden en normen. Daarbij willen we respectvol zijn in de verhouding tot anderen. Identiteit is een meerwaarde, een thuiskomen, maar ook een open en verder kijken.

Zoals blijkt uit de Vl@s-nota over Vlaamse identiteit voeren we strijd voor mensen- en sociale rechten, voor taal- en voor cultuurrechten, voor arbeiders- en vrouwenrechten, voor eigenheid en soevereiniteit. Door open te staan voor andere meningen, culturen en levensbeschouwingen groeit onderling begrip.

Er is niets mis mee dat onze leden van mening verschillen, zelfs binnen gezinnen van onze leden is dat zo. Maar we importeren geen partijruzies en partijtegenstellingen in onze rangen.

Dat ‘Vlaamse’ staat voor ons dus voor de Vlaamse samenleving. Laat ons ervoor zorgen dat ook op latere leeftijd mensen met enig Vlaamse sentiment – groot bij de ene, klein bij de andere – mekaar ook op latere leeftijd blijven vinden. We zwaaien minder met de vlag, we roepen niet op tot Vlaamse onafhankelijk of zo, maar we zijn wel bezig met het reilen en zeilen van die Vlaamse biotoop.

Elke afdeling werkt autonoom en democratisch. Bij sommige afdelingen hangt er al eens een vlag aan de muur, bij andere zie je die niet of nauwelijks.

Op die manier bereiken we een ruimer publiek, en zo kunnen we van apathie ook sympathie maken. Een recent voorbeeld: iemand bracht een vriendin mee die eerder uit belgicistische middens kwam. Toevallig was dat naar een van onze afdelingen waar oude symboliek en rituelen nog overleven. Ze ergerde zich aan zingen van het Gebed voor het Vaderland, en aan de prominent aanwezige leeuwenvlag. Maar ze vond de kennismaking met de mensen en de activiteit wel ok, en zei dat ze het zou volhouden. Ze bleef komen. Vandaag zit ze in het bestuur.

Identiteitsbeleving is als thuiskomen en gaat over een verbondenheid met familie, buurt, wijk, stad en wijdere omgeving… met plaats, herinnering, herkenning in taal en gewoonten, generatie… Een ketting met steeds andere schakels.’

Uw naam had ook kunnen verwijzen naar het sociale?

‘Voor mij is Vlaanderen identiek aan emancipatie, rechtvaardigheid en solidariteit. Ik kom uit een daensistische vereniging. Dat sociale zit ‘in’ het Vlaamse. Ik behoor niet tot een of andere politieke partij, zit niet in N-VA of VB… Trouwens, hebben we nog Vlaamse partijen die sociaal zijn?

Maar ik noem mezelf een “sociaal flamingant”. Als ik een pint heb gedronken ga ik mezelf misschien een “linkse nationalist” noemen, alhoewel ik het een beetje heb gehad met het woord nationalist. Ik zie dat er veel etnisch nationalisme opduikt…’

Bij Vl@s vinden rechts en links hun plek?

‘We hebben geen directieven van bovenaf. Afdelingen zijn autonoom. Soms zeg ik ook wel eens: ai, wie nodigen ze nu uit? Wat is daar de meerwaarde van? Maar het is hun recht om dat te doen… en het is mijn bezorgdheid dat activiteiten inzonderheid kwalitatief ingevuld worden.

Persoonlijk heb ik dat dilemma wel vaker. Ik schreef ooit een paar bijdragen voor Doorbraak, maar zie de site toch eerder naar rechts opschuiven. Vandaag zou ik over nog verder meewerken toch tweemaal nadenken.’

Waar zit het onderscheid met andere organisaties als Okra of Neos?

‘Wel, precies in dat Vlaamse, in die identiteit. Dat vullen we hier misschien in met minder toeters en bellen. Ons hoor je niet zeggen dat we morgen gratis scheren in de republiek Vlaanderen… Je krijgt ook mensen binnen die eigenlijk geen affiniteit hebben met dat Vlaamse, maar we kunnen die er op een zachte manier bij betrekken. Vlaams hoeft geen taboewoord te zijn.’

Actief

‘Het actieve betekent dat we een seniorenvereniging willen zijn die gezellig kan zijn, maar die toch een meerwaarde wil bieden. Die zat het voorbije werkjaar bijvoorbeeld in ons jaarthema ‘Erfgoeddragers en Vlaamse toekomst’.

En of dat actieve meevalt? We organiseren meer dan 11.000 activiteiten per jaar. En die zijn zeer divers, met meer buitenactiviteiten en sportieve zaken in de zomer, meer lezingen in de winter. Afdeling Jabbeke – waar zes seniorenverenigingen actief zijn – groeide in 5 jaar tijd naar 300 leden, door de kwaliteit van de sprekers, met maandelijkse lezingen. Kom daar niet af met gymmen, badminton, fietsen of aquagym. Andere afdelingen geven dan weer meer dergelijke activiteiten… Maar er zullen weinig activiteiten zijn waar het Vlaams aspect niet ergens even om de hoek komt kijken.’

Senioren

En dan de derde poot onder Vl@s. De focus op senioren?

‘Ja, da’s evident. Maar de senioren, dat is een groot segment van de Vlaamse bevolking hé. We spreken ook vijftigers aan. Almaar meer afdelingen willen in geen geval nog ‘een club voor oudjes’ zijn. Onze leden gaan ook vesparijden, reizen, bedrijven bezoeken… We willen de kwaliteit van leven optrekken, en vereenzaming en sociaal isolement doorkruisen.’

Wat brengt de toekomst?

‘We vierden vorig jaar 50 jaar Vlaamse actieve senioren (in 1967 gestart als VVVG, Vlaams Verbond voor Gepensioneerden) op twee sporen, met een academische zitting en een groot ledenfeest. Hiermee werd een periode afgesloten. Voortaan kijken we vooruit, zonder het verleden te verloochenen. Onze stichters hebben ook vooruit gekeken.

Onze statuten zijn ook gewijzigd en goedgekeurd. Vroeger waren we een ‘Vlaams-nationale’ organisatie. Met unanimiteit in de Raad van Bestuur en de Algemene Vergadering hebben we Vl@s nu gedefinieerd als een “partijpolitiek ongebonden” en “pluralistische” organisatie. Het identitaire blijft belangrijk, maar we plaatsen dat in het hoopvol toekomstperspectief van samenleven. Onze leden hebben levenservaring. We dienen hen niet door een smalle doorgang te duwen. Ze kiezen zelf. Mensen vullen vandaag hun identiteit anders in dan hun vaders.’

Wat verwacht u nog van de Vlaamse Beweging?

‘In de Vlaamse Beweging praat men niet met elkaar. Een dominant discours belet het. Neem nu het jongste debat in Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV) rond twee teksten over migratie en integratie. Het resultaat ervan is dat drie verenigingen uit het OVV zijn gestapt, waaronder het Priester Daensfonds.

Op een recente ‘Toekomstverkenningen Richard Celis’, een colloquium van de vereniging Vlaanderen-Europa, vroeg Vlaams minister-president Geert Bourgois de Vlaamse Beweging om nu eens duidelijk te formuleren hoe ze wou omgaan met migratie in een inclusief Vlaanderen. De ontwerptekst van het OVV die ons werd voorgeschoteld, was iets helemaal anders: hoe geraken we van die moslims af?

In de eerste zin van een wel heel erg warrige tekst stond al dat Vlaanderen overbevolkt is, en we lazen er een oproep tot het stimuleren van meer fertiliteit bij de autochtonen als antwoord op migratie. Hallo zeg, was Vlaanderen niet vol?

Het hele verhaal liep met een sisser af. Wij hebben dat hier ook besproken, want ook Vl@s zit in het OVV, en de reactie was er één van “een soort oproep tot christelijk reveil en zo? Wat is dat hier, hier klopt iets niet.”‘

U hebt zelf een links profiel. Is dat een probleem?

‘Nooit verborg ik dat ik woordvoerder van Vlinks (netwerk Vlaams en Sociaal) ben, en nu ik met een overtuigend percentage verkozen werd als voorzitter van Vl@s, stop ik daar niet mee. Ik legde daar voorafgaandelijk geen beloften over af. Het is toch niet omdat je actief bent in een ouderenvereniging dat je een engagement dient op te geven. Ik ben wie ik ben, maar dit soort discussies breng ik niet in onze seniorenvereniging, waar we net drempels willen slopen. Het toont net aan dat prettig samenwerken in Vl@s best mogelijk is, een meerwaarde toch? Onze leden sympathiseren met wie ze willen. Uiteraard mogen ze op een lijst gaan staan, dat is hun democratisch recht. Niemand dient hen daarop aan te spreken, maar eenmaal ze als bestuurslid van Vl@s een mandaat willen opnemen gaan we toch even praten, gelet op onze onafhankelijkheid van zuilen, partijen, religies en levensbeschouwingen.’

Hoe hoop je nog meer leden aan te trekken?

‘De verenigingen met een klassieke bestuursstructuur, die krijgen het moeilijk. Vandaag start veel dynamiek niet zelden vanuit een kleine groep van drie, vier mensen. Het zijn die trekkers die het moeten doen. En ook zij moeten op tijd vernieuwen. Een tachtigersclub spreekt geen zestigers aan. Bij die tachtigers wil het nogal eens gaan over andere (oorlogs)herinneringen. Zestigers zijn daar niet meer mee bezig. Voor hen gaat het over werk, belastingen, kinderen, de digitale wereld, enzovoort… De kunst is om een afdeling of vereniging uit te bouwen die op twee sporen rijdt onder meer qua fysieke inspanningen, interessesferen,… met nu en dan eens een station waar alle reizigers mekaar vinden.

Alle generaties, alle leeftijden moeten meepraten over “hoe” we Vlaanderen invullen. Die invulling – in verscheidenheid – dat is de sterkte van de Catalaanse burgerbeweging… De gemeenschappelijke sokkel telt. En die sokkel, dat is dan de visie dat Vlaanderen over een aantal dingen maar beter soeverein kan beslissen.’

VLAS

Johan Velghe: ‘Alle generaties moeten meedenken over Vlaamse toekomst’