Het is wat onderbelicht gebleven in gematigd rechtse kringen, allicht omdat het om Jan Jambon en de N-VA ging, maar op dinsdag 4 oktober gaf de VRT een opmerkelijk staaltje van embedded journalism weg. Op online platform VRT MAX werd namelijk het nieuwe project Flanders Technology & Information voorgesteld door de Vlaamse overheid, met een speciale talkshow van meer dan een uur, waarin onder meer de voltallige Vlaamse regering en minister-president Jan Jambon hun zeg mochten doen.

De presentatie was voor rekening van VRT-journalisten Fatma Taspinar en Lieven Van Gils. Taspinar ging helemaal op in deze ‘wervelende show’ door aan te kondigen dat er ‘een paar straffe aankondigingen en onthullingen’ in het programma zouden zitten.

Een problematische setting, waar Pol Deltour, secretaris van de Vlaamse Vereniging van Journalisten, terecht melding van maakt. Het is goed dat de openbare omroep dit soort evenementen verslaat, deelnemers interviewt, eventueel duiding geeft, maar het is niet normaal dat de openbare omroep een simpele spreekbuis van de Vlaamse overheid wordt, en dat was hier het geval. Het programma was afgeleverd door productiehuis Sylvester, de montage oogde ook als een blitse promoshow, de VRT had er geen enkele controle op. Taspinar en Gils werden dus voor de gelegenheid ‘uitgeleend’ (of kregen ze toch een extra vergoeding?), de VRT zelf kreeg niks zodat we het dus ook niet als betaalde reclame kunnen zien.

‘Geen imagocampagne’

Laten we een kat een kat noemen: Flanders Technology & Information is de ultieme poging van Jan Jambon om zijn blazoen op te poetsen na een ronduit zwak traject als minister-president, wiens recente Septemberverklaring slechts met de grootste moeite op het spreekgestoelte geraakte. De laatste twee jaar van zijn termijn wil hij de geschiedenis ingaan als de man die het aloude Flanders Technology en de Derde Industriële Revolutie van Gaston Geens uit de jaren ’80 nieuw leven inblaast. Ter info: deze campagne stierf een stille dood na het vertrek van Geens.

Ondertussen zouden we al aan de vierde, of wie weet de vijfde Revolutie zitten, met klimaat, energie en duurzaamheid als sleutelwoorden. Allerlei academici en industriëlen worden opgetrommeld om uit te leggen hoe Vlaanderen zich qua technologische innovatie (terug) op de wereldkaart kan zetten. Klinkt mooi. Al vroeg ik me in een eerdere column af hoe dat in zijn werk zal gaan, met een Vlaams onderwijsniveau dat volgens alle OESO-onderzoeken keldert. De bevoegde minister Ben Weyts, ook present in de show, ziet geen enkel probleem.

‘Dit is geen imagocampagne’, klinkt het uit alle monden. Dat is het natuurlijk wel. Het accent van de campagne ligt op zichtbaarheid en weerklank in de media, en doet denken aan de eerdere ‘Veerkracht’-campagne, ook bedacht door een reclamebureau. ‘Het worden grote publieksevenementen in 2024 – beurzen, zoals je wil – met misschien één afsluitende grote beurs in Antwerpen’, verduidelijkt Jambon in ‘De ochtend’ op Radio 1. We weten wat op ons af komt. Op zich hangt daar een voorlopig onbekend prijskaartje aan, dat uiteindelijk toch door u en mij zal opgehoest worden. Wanneer stoppen de aankondigingen en de campagnes, en wanneer begint Jambon te regeren? Een vraag die velen in spanning bezig houdt nu 2024 nadert.

Flou artistique

Eerst in De Zevende Dag, dan in De Morgen: Joachim Boderé (Vooruit) als ‘een bezorgde papa’

Maar dus de show van Taspinar, de positie van de VRT, en de deontologische flou artistique daar rond. Misschien was het om de kritiek te pareren, dat haar collega’s zich een andere uitschuiver permitteerden. In De Zevende Dag van zondag 9 oktober voerde men ‘een bezorgde papa’ op naar aanleiding van de crisis in de Vlaamse kinderopvang. Een ferme hartenkreet, ware het niet dat het om Joachim Boderé ging, co-voorzitter van Vooruit Gent. Een politicus van een oppositiepartij dus, dat is toch een ander verhaal.

Dat de VRT dit ‘vergat’ te vermelden en dat Ivan De Vadder daar luchtig over deed, werd hem door een handvol twitterende politici, dit keer van de N-VA-stal zoals Siegfried Bracke en Louis Ide, zwaar aangerekend. Terecht. Maar geef dan ook toe dat die publireportage rond Jan Jambon en C°, uitgezonden door de openbare omroep en opgeluisterd door twee VRT-journalisten, zich in een grijze zone bevindt. De missie van de VRT is onafhankelijke kwaliteitsjournalistiek brengen als contrast met de commerciële zenders, met zin voor objectiviteit en pluralisme. Helaas raakt net de nieuwsredactie van de openbare omroep regelmatig verzeild in de deontologische schemerzone.

Rebel

Ach, VRT-personeel en het journalistiek fatsoen. Er is het boekje, en er is de realiteit. Deontologie is niet alleen iets dat op papier staat, maar vooral een attitude. Over Ivan De Vadder hadden we het al: een journalist die de Wetstraat ‘kritisch volgt’, maar er tegelijk vriendschappelijke relaties met politici op nahoudt, meer dan goed voor de objectiviteit. Afstand is een begrip dat deze mediafiguren niet kennen. Ze willen aan journalistiek doen, maar ook de BV uithangen en ‘erbij horen’.

Dat geldt zeker ook voor Rudi Vranckx, ‘sterreporter’, oorlogscorrespondent (liefst achter de frontlijn), opiniemaker én onvermoeibare filantroop. Hij mocht naar aanleiding van de pas uitgekomen film ‘Rebel’ – over een jongeman die naar Syrië vertrekt – ‘als enige journalist’ achter de schermen kijken in de Jordaanse woestijn en daar een reportage rond maken. Die in prime time werd uitgezonden. Wauw.

Tot mediawatcher Lode Goukens er op wees dat de vrouw van een van beide regisseurs op de redactie van Vranckx werkt. Het gaat dus om vriendendiensten en nepotisme binnen een ons-kent-ons cultuur, en als je niet op de huisparty’s van Rudi welkom bent, ga je ook de warmte van zijn onafscheidelijke sjaal niet voelen. Buitenstaanders zoals u en ik vinden dit misschien allemaal raar, maar het heet Vlaamse journalistiek en als het u niet aanstaat, ga elders. De arrogantie waarmee De Vadder de kritiek pareerde, maakt meer duidelijk dan een heel boek.

Vooruit Gent

Flanders Technology: straffe aankondigingen en onthullingen