Het parlement van de Verenigde Staten stond op 24 augustus 1814 in lichterlaaie. 4 000 Britse roodjakken belegerden Washington, samen met enkele honderden leden van de speciaal opgerichte ‘Colonial Marines’ in een blauwe tuniek. Deze laatste groep bestond uit mannen die tot voor kort als slaaf leefden in de Verenigde Staten.

De Britten hadden in april 1814 geproclameerd dat eenieder die zich aansloot bij het Britse leger de vrijheid zou verkrijgen. ‘We gaan de Amerikanen opzadelen met hun eigen problemen.’ De Amerikaanse economie steunde in de eerste helft van de 19de eeuw sterk op slavenarbeid. De Britse belofte sneed in de economische belangen van de voormalige kolonie en voedde de borrelende haat van de slaven jegens hun meesters.

Een gewilde oorlog… met veel tegenzin

De ‘Oorlog van 1812’ is in de Britse geschiedenis een voetnoot, een aanhangsel van de napoleontische conflicten. Voor de Amerikanen is het hun tweede Onafhankelijkheidsoorlog. In dit conflict ontstond de tekst van ‘The Star-Spangled Banner’, het Amerikaanse volkslied. Op de tonen van een Brits drinklied volgens sommigen, of het clublied van een gentlemen’s club volgens anderen.

Het Britse Rijk zat in een langdurig conflict verwikkeld met Frankrijk. Het besloot een economisch embargo af te kondigen tegen het Empire van Napoleon, een reactie op zijn embargo tegen de Britten. Het vormde voor de Royal Navy een prima excuus om elk Amerikaans schip te enteren en er matrozen te ontvoeren om hen te verplichten dienst te doen voor His Majesty the King. De Amerikanen waren ook van mening dat delen van het nog door de Britten bezet Amerika – lees: Canada – bevrijd diende te worden – lees: ingelijfd worden bij de Verenigde Staten. De Britten steunden ook autochtone stammen in hun conflicten tegen de Amerikanen door hen van wapens te voorzien. In juni 1812 verklaarde de vroegere kolonie de oude kolonisator de oorlog. De Britten hadden er het geld niet voor, uitgeput door hun Europese oorlogen en de jonge Amerikaanse staat was er niet klaar voor.

De verwoesting van een bouwsite

In de zomer van 1814 stonden de Britten in Washington. Op zich stelde de jonge hoofdstad niet veel meer voor dan een bouwsite. Het Capitool, het parlementsgebouw van de jonge staat, had nog niet het uitzicht van vandaag. De bekende koepel is van latere datum. Maar het gebouw huisde wel de mooiste ruimtes van de VS. Het Witte Huis, dat al wit was, stond er reeds in al zijn glorie.

Hoewel, de Britse troepen waren niet echt onder de indruk. De landhuizen van Europa waren immers minstens zo imposant.

Onder bevel van majoor-generaal Robert Ross en zijn rechterhand admiraal George Cockburn vielen de Britse troepen de stad aan. Ze namen het parlementsgebouw, het meest opvallende van de stad, onder vuur. Daarop besloten ze het te plunderen en staken het vervolgens in brand. De meer dan de 3000 boeken van de Congresbibliotheek voedden de vlammen.

Terwijl de brand van het Capitool verder woedde, richtten de roodjakken hun aandacht op de ambtswoning van de president, James Madison. Die was, samen met zijn regering, de stad al uit gevlucht richting het kleine Brookeville. Zijn echtgenote ontsnapte, samen met de slaven in het Witte Huis, op het laatste nippertje. Ze redden onder meer het imposante portret van George Washington dat vandaag nog te bewonderen is. De tafel in de woning was nog gedekt en vooraleer de Britten het Witte Huis in lichterlaaie zetten, aten ze het opgediende maal op. Uiteraard deden ze zich ook tegoed aan de aanwezige wijn. Ook de gebouwen van de schatkist en het Ministerie van Oorlog gingen ten onder aan het vuur. De vernieling van de stad zou totaal geweest zijn, mocht er zich in de dagen erop geen regenstorm gepasseerd zijn. De storm, volgens sommige bronnen een orkaan, bracht vernielingen aan bij de Britse vloot, waardoor die zich diende terug te trekken. De Britse bezetting duurde welgeteld 26 uur.

Vrede van Gent

Er zijn nog tekenen van de brand te zien op de muren van het Witte Huis, net als bij de oudste delen van het Capitool. De vrede werd op kerstavond in 1814 getekend in Gent in de spiegelzaal van de vroegere woonst van Lieven Bauwens, de Gentse industrieel. Het akkoord van ‘the Treaty of Ghent’ eindigde niet alleen de oorlog, maar legde interessant genoeg ook de basis van de ‘special relationship’ tussen het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. De vrede bevestigde ook de definitieve grenzen van Canada waardoor het door de Canadezen als een grondleggingsdocument wordt beschouwd.

Vrede van Gent

24 december. Net binnen: het Witte Huis in brand gestoken

Het Capitool brandt!