Op 13 juni zat migratiespecialist en professor sociologie aan de Humboldt Universiteit in Berlijn Ruud Koopmans in de VRT-studio. Dat leverde boeiende televisie op omdat Koopmans wel met open vizier durft praten over de in dit land klassieke taboes inzake migratie en cultuurverschillen tussen bevolkingsgroepen.

De Afspraak behandelde deze keer de net gepubliceerde cijfers inzake de lage werkzaamheidsgraad bij migranten. In de officiële communicatie van Statbel heet het dat autochtone Belgen makkelijker aan het werk raken door factoren zoals opleidingsniveau, talenkennis en kennis van de arbeidsmarkt. Waar niet over gesproken werd, zijn culturele verschillen. Die bepalen nochtans volgens ander, maar blijkbaar minder populair onderzoek voor een belangrijk stuk de verschillen tussen landen van herkomst. Dat onderzoek zou nochtans ook bekend moeten zijn bij Belgische sociologen maar die bleken bij hoorzittingen in de Kamer in 2021 vooral te vitten dat je ‘over dit soort dingen geen berekeningen mag maken’.

NBB studie

Eind 2020 publiceerde de Nationale Bank een studie over de economische impact van migratie. Zoals Siegfried Bracke in Doorbraak opmerkte, was het opvallend hoe de media daaruit wel erg selectieve boodschappen filterden. Een voorbeeld van de krantenkoppen die hij had opgemerkt: ‘Migratie heeft positief effect op de welvaart (maar het zou nog veel beter kunnen)’.

Begin 2021 vonden de hoorzittingen in de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers plaats over de studie en wat migratie economisch en financieel betekent voor onze samenleving. Daarbij werd ik als één van de Nederlandstalige experten opgeroepen. Niet onbelangrijk is dat bij de berekening van de vergrijzingskost rekening wordt gehouden met 1,3 miljoen migranten waarvan men zomaar aanneemt dat die even zo veel aan het werk zullen gaan als alle andere Belgen. Wat me de opmerking deed ontglippen dat we ons onszelf blijkbaar graag in slaap wiegen over migratie.

De andere sprekers in de hoorzitting waren bijna uitsluitend Franstalige sociologen. Die begonnen allemaal met de stelling dat je over dit soort dingen zo geen berekeningen mag maken. Ondermeer omdat je extreem-rechts in de kaart speelt. En dan volgde een emotioneel betoog dat ze het verschrikkelijk vonden dat er nu economen uitgenodigd werden om te spreken over de economische impact van migratie terwijl zij al decennia met grote aantallen sociologen de zaken veel holistischer bestudeerden.

Niet-EU-migratie

Wat ik benadrukte is dat de werkzaamheid van mensen met migratieachtergrond erg verschilt naar land van herkomst. Het heeft weinig zin over werkzaamheid van migranten te spreken als je daarbij de groep uit de EU met best hoge werkgelegenheid op één hoop gooit met de groep uit Noord-Afrika die een dramatisch lage werkzaamheid kent.

In 2020 maakte de NBB de pertinente opmerking dat voor niet-EU migranten de werkgelegenheidsgraad van 54% (tegen 73% voor autochtonen) op 10 jaar nauwelijks verbeterd is. De nieuwe cijfers van Statbel tonen dan eindelijk toch een verbetering. In ons land is nu 55 procent van de personen met een niet-Europese herkomst aan het werk. Statbel geeft nu opvallend genoeg wel een positievere draai aan de cijfers door de vergelijking te maken met cijfers uit het jaar 2003. Daardoor krijgen we nu wel een optimistischere ontwikkeling voorgeschoteld dan in de cijfers van de NBB. Opvallend genoeg niet doordat de recente cijfers zoveel beter zijn maar omdat de werkzaamheidscijfers in 2003 voor niet-EU migranten nog veel zwakker waren. Zo bedroeg de werkzaamheidsgraad van migranten uit Noord-Afrika toen slechts 40% en in 2022 51%. Voor de groep uit Sub-Sahara Afrika ging de evolutie van 43% in 2003 naar 54% in 2022.

Een pertinente opmerking is dat de cijfers vandaag opgekrikt worden door de uitzonderlijk gespannen en oververhitte arbeidsmarkt sinds de coronacrisis. Dan zijn werkgevers immers minder selectief voor diploma- of taalvereisten. Als zelfs in die context de werkzaamheid bij niet-EU instroom zo bescheiden blijft, is het afwachten wat dit betekent voor deze cijfers in een veel zwakkere algemene arbeidsmarkt. In elk geval betekent een instroom van mensen die zo beperkt actief zijn op de arbeidsmarkt in ons systeem tegelijk een op termijn verhoogde staatsschuld.

Koopmans

In de VRT-uitzending benoemde Ruud Koopmans dat niet-EU migranten ook vaker in aparte wijken wonen en minder integratie vertonen dan in andere landen. Dat speelt uiteraard enorm bij de lage arbeidsparticipatie van vrouwen bij de genoemde groepen uit niet-EU herkomstlanden. Een cruciaal feit is dat individuen gemigreerd via gezinshereniging 30% minder kans hebben op werkzaamheid. Dat ons land meer laaggeschoolden aantrekt dan andere landen wordt zeker bepaald door allerlei regimes in onze sociale zekerheid.

Het is geen toeval dat Koopmans met zijn boek over asielmigratie nu wel in traditionele media opduikt terwijl dat een aantal jaren geleden heel wat anders lag met zijn boek ‘Het vervallen huis van de islam’. Over asielmigratie valt zijn betoog immers wel in de smalle bandbreedte van het aanvaarde maatschappelijke debat, in de mate dat het gaat over echte vluchtelingen.

In zijn islamboek toont hij dat wat integratie betreft, migranten uit moslimlanden hekkensluiters zijn. En dit, betoogt hij daar maar dus niet in de tv-studio, komt niet zozeer door westers kolonialisme, inmenging van buitenaf en discriminatie maar door religieuze factoren die samenhangen met de groeiende invloed van het fundamentalisme, dat de islamitische wereld in een wurggreep houdt.

VRT De Afspraak

Met open vizier over migratie