13 januari 2021. Het nieuwe jaar is nog geen twee weken oud en Brussel stond alweer in vuur en vlam. De aanleiding was deze keer het overlijden van de 23-jarige Ibrahima Barri die — zoals de autopsie uitwees — na zijn arrestatie bezweek aan een hartstilstand, veroorzaakt door een onderliggende hartafwijking. Emir Kir (onafhankelijk, voormalig PS), burgemeester van Sint-Joost-Ten-Node, stond in volle coronatijd een manifestatie toe voor het politiecommissariaat in de Brabantstraat.

Het stond in de sterren geschreven dat dit desastreus zou aflopen. Balans: vier gewonde politieagenten, waaronder één zwaar. Eén gewonde manifestant. Politiecombi’s vernield en in brand gestoken. Een vernielde en in brand gestoken politiepost. Vernielingen aan straatmeubilair en een tram. Pittig detail: de wagen van de koning, met de koning erin, kwam ook even onder vuur te liggen.

Niet aan zijn proefstuk toe

Opvallende aanwezige was mensenrechtenadvocaat en ex-voorzitter van de Franstalige Liga voor de Rechten van de Mens, Alexis Deswaef. Hij verklaarde tijdens de manifestatie voor de camera dat Ibrahima nog geleefd zou hebben, indien hij niet zwart was geweest. Hij beschuldigde de politie voor de zoveelste maal van racisme en weet het overlijden van de jongeman ook hieraan.

Deswaef is van West-Vlaamse komaf en werd tweetalig opgevoed, hetgeen hem de koosnaam ‘franskiljon’ opleverde. Dat heeft duidelijk een impact gehad. Hij volgde rechtenstudies in Namen en Louvain-La-Neuve en kwam nadien terecht in Brussel, waar hij zich aansloot bij de Franstalige balie. Als zelfverklaard activist belande hij in de middens van de (extreemlinkse) activistische advocatuur, die nauwe banden aanhoudt met PTB-PVDA.

Deswaef is hiermee niet aan zijn proefstuk toe. Regelmatig duikt hij op bij gelijkaardige manifestaties. Hij vertegenwoordigt vaak de nabestaanden van slachtoffers van vermeend politiegeweld. Hij speelde ook vorig jaar die rol na het verongelukken van Adil, de jongeman die op de vlucht voor een coronacontrole bij een inhaalmanoeuvre op een politievoertuig reed. Ook dat incident zorgde voor een aantal rellen, waarbij de uitspraken van Deswaef olie op het vuur gooiden.

Eerder al liet hij zich opmerken door manifestaties te organiseren tegen geplande politieacties om het illegalenprobleem aan het Noordstation aan te pakken. Hij duikt ook geregeld op als advocaat voor familie van Syriëstrijders. In 2019 daagde Brussels politiecommissaris Vandersmissen hem rechtstreeks voor de correctionele rechtbank wegens intimidatie en minachting.

Brusselse ontvlambare context

Mathias Vanden Borre, Brussels parlementslid voor N-VA, kent de man en heeft zijn bedenkingen bij de rol die hij speelt in het Brusselse maatschappelijk en politiek debat. ‘Ik noem die man een linkse trumpist. Hij is een volksmenner die keer op keer onvrede en onbegrip manipuleert om op te roepen tot verzet. Ik zou het rechtstreeks aanzetten tot haat en geweld durven noemen om in de huidige Brusselse ontvlambare context zo’n uitspraken te doen. Die uitspraken blijken overigens voor een groot deel ongefundeerd te zijn. Een autopsie heeft uitgewezen dat het overlijden van mijnheer Barri te wijten was aan een hartafwijking. De beschuldigingen van racisme en grove nalatigheid leggen de fout weer rechtstreeks bij de politie.’

‘Daarbij loopt het onderzoek nog. Justitie is daar dus mee bezig en daar zou hij het nodige respect voor moeten opbrengen. Dat doet hij niet. Helaas is het niet de eerste keer dat dit gebeurt. Keer op keer grijpt hij gebeurtenissen aan om beschuldigingen te uiten richting de politie die nadien ongefundeerd blijken te zijn. Eens die leugens circuleren wordt er veel schade aangericht. Ik verwijs naar de zaak Adil. Ook daar deed hij uitspraken die telkens uitmondden in rellen. Nadien is het een achtervolgingsrace voor politie en justitie om die desinformatie te bestrijden. Ik zie vandaag dat er nog steeds journalisten van zogenaamde kwaliteitsmedia zijn die foutieve informatie verspreiden over de zaak Adil.’

‘Een pyromaan in de Brusselse context’

Volgens Vanden Borre heeft dit verstrekkende gevolgen. ‘Dat zorgt voor een blijvende onvrede en een sluimerend vuur in Brussel waardoor je ziet dat jongeren — relschoppers in vele gevallen — die circulerende desinformatie blijven aangrijpen om tot rellen over te gaan. Deswaef is eigenlijk een pyromaan in de Brusselse context. Ik vind dit er totaal over. Het is niet de eerste keer dat de uitspraken van die man zware gevolgen hebben.’

‘Deze man wordt in Brussel door de linkerzijde op handen gedragen. Hij is betrokken bij de Liga voor de Mensenrechten, die in naam verwijst naar de mensenrechten, maar eigenlijk een vehikel is om extreemlinkse standpunten te verkondigen. Die worden in het Brusselse parlement dan als de norm aanvaard. Deswaef heeft een grote invloed op de politieke gebeurtenissen en de lezing van de feiten in Brussel. De rol die hij bij die feiten speelt is bijzonder kwalijk.’

‘Deontologisch verantwoord?’

Vincent Houssin van VSOA Politie is eveneens bekend met de figuur Deswaef. ‘Je kan je toch op zijn minst de vraag stellen of het deontologisch verantwoord is dat een raadsman dergelijke zaken uitkraamt, zeker tijdens een betoging. Het is niet de eerste keer dat hij de zaken komt ophitsen. Ik hoop dat de overheid — de politie van Brussel of de federale politie — stappen gaat ondernemen.’

‘Wat me opvalt is dat deze man het steeds heeft over de mensenrechten. Maar die gelden blijkbaar niet voor politiemensen die gemolesteerd worden. Die gelden in zijn visie blijkbaar slechts beperkt. Ik heb de beelden gezien. Er worden combi’s in brand gestoken waar nog mensen in zitten. Een politieagente die afgezonderd raakt wordt aangevallen door een twintigtal mensen, op de grond gegooid en geschopt en geslagen. Dat zijn pogingen tot doodslag! Ook dat smijten met stenen, dat stenigen van mensen… Dat zijn toestanden die je enkel ziet in landen waar de democratische waarden niet gelden.’

‘Kir zou in principe vooraan moeten staan’

Houssin heeft ook zo zijn bedenkingen bij de rol van burgemeester Kir. ‘Onze mensen, die in de eerste linie staan, worden bekogeld en moeten daar maar blijven bij staan. Dat gaat niet blijven duren, de politiemensen gaan dit niet blijven pikken. Burgemeester Kir laat die betoging toe, in volle coronatijd. Hij kent de risico’s, wat er ging gebeuren stond in de sterren geschreven. Het loopt dan — zoals voorspeld — volledig uit de hand. Hij is verantwoordelijk voor de openbare orde in zijn gemeente. Hij heeft, met alle risico’s van dien, de manifestatie toegestaan en dan worden zijn politiemensen bekogeld. In principe zou die man vooraan moeten gaan staan.’

‘Dit had veel slechter kunnen aflopen. Je moet eens zien welke projectielen er gebruikt werden. Er worden brandbommen gesmeten. Er wordt een commissariaat in brand gestoken… dat zijn toestanden uit derdewereldlanden. Helaas moeten we vaststellen dat dit in Brussel gebeurt. Wat dat betreft is Brussel ziek. Hier moet dat allemaal maar kunnen.’

‘Weet u, vanmorgen kwam Yassine Boubout op De Ochtend verklaren dat die jongeren zoveel haat hebben naar de politie toe. Maar ze hebben blijkbaar ook veel haat ten overstaan van de brandweer. Eigenlijk is er haat tegenover alles wat met de overheid te maken heeft. De politie is dan de boksbal. Maar ik heb sterk de indruk dat die haat vanuit bepaalde hoeken wordt georganiseerd en in stand gehouden. Wat mijnheer Deswaef telkens weer opnieuw doet helpt in elk geval niet. Ik zeg niet dat hij aan de basis ligt van wat er gebeurd is, maar enige verantwoordelijkheid voor zijn optreden zie ik hem niet opnemen.’

‘Vervaging van rol als raadsman’

Meester Joris Van Cauter, strafpleiter, tweette donderdag zijn bedenkingen over de rol van Deswaef de wereld in. Ook hij noemt Deswaef trumpiaans. ‘Ik ben voorstander van vrijheid van meningsuiting, maar je moet weten in welke context en op welk moment je welbepaalde uitspraken doet. Vaak is het gepast om eerst na te denken over bepaalde uitspraken voor je ze doet. Zowel Deswaef als Trump doet dit niet.’

‘In deze omstandigheden staan zijn uitspraken voor een vervaging van zijn rol als raadsman. Hij heeft hier gesproken als activist, maar met zijn pet van advocaat op. Een advocaat die daarenboven pretendeert een bepaalde kennis van het dossier te hebben, terwijl het in dit embryonale stadium van de zaak toch te vroeg was om dit soort uitspraken te doen. En al zeker op die plaats. Ik vind het niet gepast dat je zoiets doet als advocaat.’

Ook Mahdi verontwaardigd

Ook staatssecretaris van Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) kon op Twitter zijn verontwaardiging over het optreden niet verstoppen en dicht Deswaef ‘een verschroeiende verantwoordelijkheid’ toe. Hoog tijd om Deswaef met zijn verantwoordelijkheid te confronteren.

Wie stelde dat #Ibrahima nog zou leven indien hij niet zwart was, nog voor het autopsierapport te kennen, draagt vandaag een verschroeiende verantwoordelijkheid.#Wordsmatter https://t.co/y0WIMHvYYk

— Sammy Mahdi (@SammyMahdi) January 14, 2021

VSOA Politie

Alexis Deswaef, Brussels trumpiaans pyromaan