Zonder kunstmest is er onvoldoende voeding voor één mens op twee op deze aardbol. De inschatting is gemaakt door Our World in Data, op basis van een artikel in Nature. Geen kunstmest betekent halflege voedingsrekken in onze supermarkt.

Gezond verstand

Ons gewoon gezond verstand begrijpt dit, want we zien met onze eigen ogen de positieve effecten van kunstmest. Het belangrijkste product dat je nodig hebt om kunstmest te maken is ammoniak. En daarvoor is stikstofgas (N2) en waterstofgas (H2) nodig. Stikstofgas zit gratis in de lucht. Maar, o wee, waterstofgas moeten we maken vertrekkende van het vervloekte methaangas. Senioren van Willebroek kunnen je nog hoestend vertellen over hun vroegere fabriek, ‘den ammoniak’. Die productie is een zaak van China, de VS, India, Rusland…

Maar goed, om kunstmest te maken is uiteindelijk methaangas nodig. Zonder methaangas krimpen de rekken in onze supermarkten, en wordt ook voeding, na energie, schaars en superduur. Geen nood zegt de chemische technologie, waarvan ikzelf een vertegenwoordiger ben, we maken ‘groene’ waterstof, met zonnepanelen of windmolens, en water. Kan dat?

Zon en wind

Ja, dat kan. We hebben al contacten met Oman en met enkele andere zonrijke gebieden, en we hebben onze offshore windmolens. Aan de slag, ‘wir schaffen das’! De kunstmest verbruikt maar iets meer dan 1% van de wereldenergieproductie. En zon en wind produceren nu al zo’n 3% van de wereldenergieproductie. Natuurlijk is de vraag naar kunstmest continu stijgend gedurende de laatste eeuw, en zal die dat nog minstens enkele decennia blijven doen, want de wereldbevolking stijgt.

Dus, ja, er zal behoorlijk wat meer energie moeten opgewekt worden. Weer geen probleem voor de groene optimisten, die meteen kansen zien om ammoniak ook te gebruiken als brandstof voor voertuigen of stockage van chemische energievoorraden. Geen goed idee, want dan creëren we nieuwe ecologische stikstofproblemen die deze van de landbouw enorm overstijgen.

De wereldbevolking stijgt enkel en alleen omdat de kunstmestproductie toeneemt, en niet omgekeerd (Haber & Bosch). Sinds de door iedere chemicus gekende professor Haber en de ingenieur Bosch begin 20ste eeuw de ammoniaksynthese ontwikkelden, stijgt de wereldbevolking evenredig. Enkel om die reden. Dat werd vorige eeuw positief voorgesteld, maar ondertussen komen er wel barsten in dat hoera-beeld. De kunstmest productie bedraagt zo’n equivalent van 100 grote piramides van Giza per jaar. Zoveel dat de stikstofcyclus volledig in de war raakt. Die cyclus hield de natuur vroeger zelf in stand.

Chemische evenwichten

De natuur heeft daar zijn eigen organismen voor, onder andere bacteriën in de bodem. En die hun ritme wordt door de mens te traag bevonden. De mens denkt ze niet meer nodig te hebben. Alleen, als je aan chemische (of biologische) evenwichten raakt, dan reageert het ganse chemische of ecologische systeem onmiddellijk.

Dus als je de ammoniakconcentratie in de natuur opdrijft, en de stikstofoxiden die onvermijdelijk mee geproduceerd worden, dan krijg je ecologische heibel en ontwrichting. Dat is wat nu al lang gebeurt, en wat als een hete aardappel van minister naar minister wordt doorgegeven.

Volgens een inmiddels heel bekend artikel in Nature van de hand van Rockström en 27 anderen (Planetaire grenzen) is het stikstofprobleem veel nijpender dan het global warming-probleem. De effecten zijn tevens voor ons, aardbewoners, meer zichtbaar dan deze van die aardopwarming. De overbevolkingsproblemen die een gevolg zijn van Haber-Bosch-chemie worden stilaan voor iedereen duidelijk. Populaties die niet meer in staat zijn hun voeding te produceren op hun lokale grond, krijgen deze ingevoerd uit landen waar nog wel kan geraakt worden aan tropische wouden, en waar kunstmest wel zorgt voor de verdere transitie van natuur naar landbouw.

Ingevoerde rijst

Kan ik de Gazastrook, Libanon, Afghanistan, Haïti, DR Congo en Irak vermelden als enkele voorbeelden van ‘voedselafhankelijken’ (groot voedseltekort)? Mensen vechten er voor stukjes overgebleven leven reddende natuur, en overleven op ingevoerde rijst en meel pakketten. Of ze migreren, en komen in opvangkampen terecht die ook overleven bij de gratie van Haber-Bosch. Of ze komen bij ons terecht, waar de situatie voorlopig oké is, zolang de stikstofcyclus en andere natuurlijke evenwichten niet compleet ontregeld raken.

Tegen 2050 zal één mens op twee afhankelijk zijn van voedselimport uit het buitenland. Wat is de reactie van die landen? Meer kunstmest maken!

En dat gebeurt wel degelijk. De uiterlijke kenmerken hiervan zijn de verliezen aan biodiversiteit. Meestal worden ze toegewezen aan duivel-doet-al ‘global warming’. Succes gegarandeerd bij de media, want dit stimuleert de verkoop van zowat alle zogezegd ‘duurzame’ producten die hun sponsors aanbieden.

Maar als je met de koersfiets door Vlaanderen toert heb je tijd om te genieten van de enorme monotone landbouwvelden. In stand gehouden door Haber-Bosch. Enerzijds ook gelukkig maar, want onze landbouwers voorzien ons van voldoende voeding. Aan hen dient de oorzaak van de stikstof vervuiling niet doorgerekend te worden. Dit wordt een lastig dossier als je het dogmatisch blijft benaderen.

Nitraten

Het cynische van het Haber-Bosch chemisch succes(?)verhaal, is dat het helemaal niet de bedoeling was van Haber om kunstmeststof te produceren. Vóór de Eerste Wereldoorlog begreep Duitsland dat het grondstoffen nodig had voor de aanmaak van explosieven. Nitraten dus. Bijgevolg experimenteerde Haber met zijn ammoniak- en nitratensynthese.

Hij was ook bedrijvig in de aanmaak van het oorlogsgas Zyklon-B. Een nog cynischer verhaal, aangezien Haber Joods was, en het gas gebruikt werd om zijn eigen familie te vergassen. Er zijn blijkbaar twee grote ‘drivers’ voor wetenschappelijk technologisch onderzoek: winst en oorlog. En in een Nobelprijs winnaar schuilt ook een oorlogsmisdadiger.

Een getalenteerde chemicus die eigenlijk munitie wou maken, maakt brood uit lucht en gas. Dit is één van de grootste uitvindingen aller tijden, geïnspireerd door oorlog. Zijn antagonist, de pil, is een even grote uitvinding. Met hulp en ethisch inzicht van de Kempense dokter Peeters. Kunstmest wordt nu gebruikt als wapen om de gedoodverfde gevolgen van ‘global warming’ op te lossen. Dit is een gevaar voor de jonge generatie aan beide kanten van de evenaar. Familie planning is de enige menselijke oplossing.

waterstofgas

Eén mens op twee heeft eten dankzij methaangas.