Het internet is jarig. Vijfendertig jaar geleden, in 1989, werd het wereldwijde web uitgerold. Sta me toe om u even mee te nemen naar 1989, toen we de eerste stapjes op het internet zetten.

We sukkelden op het internet via de telefoon met een inbelmodem die eerst dat vreemde triiiiet kdzooindkdzooing-geluid liet horen voor je contact kreeg met je ‘internet provider’, wat toen een geheel nieuwe business was. Vijfendertig jaar zijn inmiddels verstreken en u leest nu uw Doorbraak via het web (maar vergeet toch ook niet het Doorbraak Magazine in huis te halen. Zelf blijf ik nog altijd een groot liefhebber van het gedrukte woord, en ik kan nostalgisch worden bij het aanraken en ruiken van een vers gedrukt magazine of boek, een olfactorische en tactiele sensatie waar geen tablet, smartphone of laptopcomputer tegenop kan.

Tijd voor een open brief over hoe het web is geëvolueerd vond Tim Berners-Lee, die graag zegt dat hij het internet uitvond, maar daar altijd bij vergeet te vermelden dat hij dat samen deed met de in Tongeren geboren Vlaming Robert Cailliau toen beiden in Genève voor het CERN, de Europese organisatie voor kernonderzoek, werkten. Samen ontwikkelden ze het internetsysteem, voornamelijk om voor universiteiten en onderzoeksinstituten gemakkelijk informatie beschikbaar te maken en vlot te laten uitwisselen.

Daarvoor ontwikkelden ze ook het nieuwe systeem van hyperlinks dat de gebruiker toeliet om steeds dieper in het onderwerp te duiken en zo wanhopig verstrikt te raken in dat verduivelde web.

Oorlogsvoering

Voor de historische correctheid moet ik er ook bij vermelden dat een gelijkaardig systeem eerder al door het Amerikaanse ministerie van Defensie werd gefinancierd onder de naam ‘ARPA’. De belangstelling voor en de financiering van spin-offs van het internet — denk aan sociale media — door de Amerikaanse veiligheidsdiensten is trouwens nooit gestopt. Dat is intussen een vast onderdeel van de oorlogsvoering via propaganda en/of censuur. Tijdens hoorzittingen in het Amerikaanse congres hierover kwam trouwens aan het licht dat de ontwikkeling van Facebook en Twitter van bij de opstart mee werd gefinancierd door de Amerikaanse ‘National Security Authority’ (NSA).

Terug naar Tim Berners-Lee. Tim Berners-Lee, een Brit, geeft zichzelf graag dus speekselmedailles en tooit zich met pluimen die niet alleen hem toebehoren. In zijn brief naar aanleiding van de vijfendertigste verjaardag van ‘zijn’ internet zegt hij met lede ogen aan te zien hoe dat internet inmiddels is overgenomen door de belangen van privébedrijven die daardoor de open web-structuur ondermijnen. Die open structuur is vervangen door een gecentraliseerd systeem waarover grote bedrijven, al dan niet gestuurd door overheden, de controle uitoefenen. Een controle waarbij de vraag kan worden gesteld wie de controleur controleert.

Die controleur heeft ook een agenda die niet transparant is. Zo zagen we bijvoorbeeld geen censuur of blokkering van de vrije meningsuiting op sociale media tijdens de zogenaamde Twitter-revoluties van de Arabische Lente in Syrië en Tunesië, waarbij de sociale media werden ingezet om op te roepen tot straatprotesten. Integendeel. De deugden van het vrije internet werden bezongen als boodschappers van nieuwe democratische samenlevingen waar vrijheid van meningsuiting hoog in het vaandel werd gevoerd.

Heldenstatus

Dat veranderde allemaal razendsnel toen die vrije meningsuiting tijdens de coronacrisis ineens zand in de propagandamachine van de regimes strooide. Eerder al werden vervelende internetpublicaties als Wikileaks buitenspel gezet. Oprichter Julian Assange verpietert nog altijd in een Britse cel, wachtend op zijn al dan niet uitlevering aan de VS.

Elon Musk werd op zijn beurt even tot Oekraïense nationale held uitgeroepen toen hij via zijn Starlink-satelliet aan de Oekraïners internetverbinding schonk. Heldenstatus die niet lang duurde omdat Musk enkele maanden geleden ervoor pleitte om de Amerikaanse steun aan Oekraïne op te schorten. Zoals dat gaat in voormalige Oostbloklanden werd zijn standbeeld al snel van de sokkel getrokken.

Die vrijheid van meningsuiting via het internet hangt er dus maar van af wiens woord je spreekt. Ik mocht dat onlangs ook ondervinden toen ik van Facebook werd gegooid. Waarom precies zeggen ze er niet expliciet bij, maar het laatste dat ik had gepost, was mijn Doorbraak-column over ‘het Napoleoncomplex van Macron’.

Tijd voor hervorming

In zijn open brief pleit Tim Berners-Lee dan ook voor een hervorming van het systeem, of om zelfs om een nieuw systeem te creëren dat ‘de beste belangen van de mensheid dient’. Hij ziet een deel van de oplossing in het ‘Solid Protocol’, een specificatie en een beweging om elke mens te voorzien van zijn eigen ‘persoonlijke online dataopslag’, bekend als een POD.

Berners-Lee verwijst in zijn open brief zowaar naar Vlaanderen en Jan Jambon. Ik citeer: ‘Wij kunnen de verloren waarde teruggeven en de controle over persoonsgegevens herstellen. Met Solid bepalen individuen hoe hun gegevens worden beheerd, gebruikt en gedeeld. Deze aanpak begint al wortel te schieten, zoals we zien in Vlaanderen, waar elke burger nu zijn eigen POD heeft nadat Jan Jambon vier jaar geleden aankondigde dat alle Vlaamse burgers een POD zouden moeten hebben.’

Dit is de toekomst van data-eigendom en -controle, en het is een voorbeeld van de opkomende beweging die op het punt staat het verouderde gevestigde systeem te vervangen. Hoe dat de vrijheid van het internet gaat helpen en sociale media uit de klauwen haalt van de Amerikaanse monopolisten zegt Berners-Lee er niet bij. Gewoon wegblijven van X en Facebook blijft uiteraard altijd een mogelijkheid, net zoals er een uitknop op je televisie zit als De Afspraak of The Voice begint…

Om af te sluiten een brokje nostalgie: het internetgeluid van 35 jaar geleden. Teruggevonden op… het internet.

web

Het internet is jarig en blaast via AI 35 kaarsjes uit