De woordvoerder van het hoofdkantoor van de Rewe-groep is kort en duidelijk. ‘De term “Zigeunersauce” wordt in de toekomst niet meer gebruikt en vervangen voor zowel ons eigen merk, als ook voor de merken Rewe en Penny.’ Het bedrijf zal op een later tijdstip gedetailleerde informatie verstrekken.

Discrimatie Sinti en Roma

Rewe reageert hiermee op een bericht dat afgelopen zondag in Duitsland alle krantenkoppen haalde. De Unilever-groep had in de boulevardkrant Bild am Sonntag immers aangekondigd de ‘Zigeunersauce’ van het merk Knorr een andere naam te geven. Dit omdat de naam negatief kan worden opgevat. Knorr en Rewe staan daarin niet alleen. Concurrent Kühne wil ook niets meer weten van de saus. Vanaf november zal de fabrikant het product onder een nieuwe naam op de markt brengen ‘Paprikasauce Ungarische Art’. De receptuur wijzigt niet.

In het dagelijks taalgebruik noemt men de minderheden Sinti en Roma in Duitsland ook wel ‘Zigeuner’. Volgens de Zentralrat der Sinti & Roma voelen de meeste leden van de minderheidsgroepering zich gediscrimineerd door deze term. ‘Het inburgeren van de benaming Sinti en Roma staat reeds sinds het einde van de jaren zeventig centraal bij het werk van de burgerrechtenbeweging in de Bondsrepubliek Duitsland. We willen hiermee een bewustzijn creëren voor het herkennen en vermijden van structurele vooroordelen en uitsluiting die hun wortels hebben in het stereotype “Zigeuner”.’

Het stereotype is echter nog steeds veelvuldig in de schappen van de supermarkten te vinden. Dat toont een voorbeeld in een Berlijnse Rewe-supermarkt aan. Naast het product van Knorr zijn ook zigeunersauzen te vinden van het discountermerk Ja van Rewe, van de mosterdfabrikant Bautz’ner, van het delicatessenmerk Homann en van ketchupfabrikant Werder.

Respectvol taalgebruik

Binnenkort zal de situatie in de winkels wel eens grondig kunnen veranderen. Drie van de vier genoemde fabrikanten willen namelijk hun sauzen eveneens een andere naam geven. Dat blijkt uit een onderzoek van het Handelsblatt. De directeur van Werder: ‘Er komt een verandering, maar door corona duurt het helaas allemaal wat langer. We hebben nog geen nieuwe naam. Maar de beslissing van Unilever is de enige juiste.’ Ook de persvoorlichter van Bautz’ner spreekt duidelijke taal. ‘De naamsverandering staat al sinds enige tijd op de agenda. Het tijdstip voor realisatie is nog uitsluitend afhankelijk van productiegerelateerde omstandigheden.’

Op maandag heeft de Deutsche Hotel- und Gaststättenverband (Duitse Horecaverband) zich bij het debat aangesloten. De vereniging pleit voor een weloverwogen taalgebruik in restaurants. ‘Goede gastvrijheid wordt gekenmerkt door een respectvolle relatie tussen gastheer en gast. Natuurlijk hoort daar ook de juiste woordkeuze bij. Deze mag niet beledigend of discriminerend zijn,’ aldus voorzitter Ingrid Hartges tegenover het Duitse persbureau dpa.

‘Zigeunersauce’

Afhankelijk van het recept bestaat de klassieke ‘Zigeunersauce’ uit een basis van gestoofde tomaten, paprika’s, uien, wijnazijn, witte wijn, champignonbouillon en bruine jus of uit geroosterde bouillon, witte wijn en tomatensaus. Deze wordt aangevuld met gezouten kalfstong, gekookte ham, plakjes champignons en gesneden truffels en cayennepeper. In de eenvoudigere en goedkopere bereiding die tegenwoordig gebruikelijk is, wordt de saus gemaakt van paprika’s, champignons, uien, tomatenpuree, rode wijn, bouillon en ajvar, vaak verrijkt met stukjes ingemaakte augurken, op smaak gebracht met azijn en gebonden met zetmeel.

Toenemend antiziganisme

De discussie over de productnaam ‘Zigeunersauce’ bestaat al sinds tientallen jaren. In 2013 weigerde Knorr nog de naam te wijzigen. Het algemene debat rondom black lives matter en de dood van de zwarte Amerikaan George Floyd heeft de Duitse levensmiddelenproducenten kennelijk over de streep kunnen trekken.

‘Het is goed dat Knorr reageert op de klachten van blijkbaar veel mensen,’ verklaarde de voorzitter van de Zentralrat der Sinti & Roma, Romani Rose (74) tegenover Bild am Sonntag. Hij maakt zich echter meer zorgen over het groeiende antiziganisme in Duitsland en Europa: ‘Tegen deze achtergrond hebben zigeunerschnitzel en zigeunersaus niet de hoogste prioriteit voor de Zentralrat‘.

Werder

Zigeunersauce gaat in Duitsland voorgoed verdwijnen