Niemand is tegen privacy, en niemand is voor kindermisbruik. Dat is zowat het enige waarover voor- en tegenstanders van de Kindermisbruikverordening, beter bekend als ‘Chat Control’, het eens zijn. Erg veel is dat niet.

De Kindermisbruikverordening, is een voorstel van EU-wet van Zweeds Eurocommissaris Ylva Johansson. De verordening wenst seksueel misbruik van kinderen online te voorkomen, onder andere door de implementatie van een detectiesysteem voor kinderpornografisch materiaal. Die detectie zou plaatsvinden via een veralgemeende screening van alle private communicatie via sociale media en berichtendiensten, zoals WhatsApp, Messenger en Signal.

Hellend vlak

Het voorgestelde screeningsysteem luidde het einde in voor het digitale briefgeheim. Om kinderporno te detecteren, moeten immers alle berichten onder de loep worden genomen, ook deze zonder bezwarend materiaal. Dat is niet niets: eens het systeem bestaat, zou het kunnen worden ingezet om andere vormen van ‘ongewenste’ communicatie in kaart te brengen. Het gevreesde ‘hellend vlak’ is nooit veraf.

Open Vld-voorzitter Eva De Bleeker: ‘Ik maak me daar inderdaad zorgen over. Niet dat ik denk dat het de bedoeling is van de meeste voorstanders van Chat Control. Maar eens die deur naar een dermate ingrijpende inmenging in de privécommunicatie van burgers is geopend, krijg je die maar moeilijk weer dicht. En riskeer je dus dat dat systeem ook in andere domeinen een wapen wordt in handen van de overheid. Dat is het soort van Big Brother-maatschappij waar ik als liberaal van huiver.’

Tijdens het Belgisch EU-voorzitterschap werd het voorstel ten gronde besproken. Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden liet in juni nog optekenen dat het ’tijdens de vijf vorige voorzitterschappen niet lukte om een compromis te sluiten met de lidstaten’ en dat het ‘een mooie verdienste zou zijn als dat bij ons wel zou lukken’. Het lukte niet. Op aandringen van een aantal lidstaten en haar eigen premier werd een uitstel bekomen. Maar uitstel is geen afstel, en het controversiële plan wordt nu, uitgerekend tijdens het Hongaarse voorzitterschap, herbekeken.

Privacy

De onderhandelaars hebben een serieuze klus voor de boeg. De kritiek was dan ook niet min, en niet alleen uit partijpolitieke hoek.

Een open brief van meer dan driehonderd academici uit EU- en niet-EU-landen, onder wie professor Bart Preneel (KU Leuven), vatte het als volgt samen: ‘Dit nieuwe voorstel zal de veiligheid van communicatie en systemen volledig ondermijnen’. De brief leest verder: ‘In plaats van een dialoog aan te gaan met academische experts, creëert het voorstel ongekende mogelijkheden voor toezicht op en controle van internetgebruikers. Dit ondermijnt een veilige digitale toekomst voor onze samenleving en kan enorme gevolgen hebben voor democratische processen in Europa en daarbuiten’.

Europees parlementslid Tom Vandendriessche (Vlaams Belang): ‘Wij zijn geen privacydogmatici. In bepaalde, welomschreven gevallen waarbij er sprake is van een concrete aanleiding, moet de geheimhouding van online communicatie opgeheven kunnen worden om kinderen te beschermen. De afweging veiligheid/vrijheid is niet nieuw maar moet billijk zijn. Maar wat vooralsnog voorligt, de algemene, preventieve screening, is dat wat ons betreft niet.’

En nu?

De Kindermisbruikverordening dient de gewone wetgevingsprocedure te doorlopen. Dat betekent dat het parlement, de commissie en de raad op dezelfde tekst moeten aftikken. Niet eenvoudig, gelet op (onder meer) de supermeerderheid die gevonden moet worden.

De commissie beslist bij consensus en, indien geen consensus gevonden wordt, met een gewone meerderheid. Ook het in traditionele fracties opgedeelde Europees Parlement werkt zo. Potentieel problematischer is de raad, samengesteld uit de bevoegde ministers uit de verschillende nationale overheden. De raad kan een voorstel maar aannemen met een supermeerderheid van ministers die minstens 55 procent van de EU-lidstaten en 65 procent van de EU-bevolking vertegenwoordigen. Grote landen, zoals Polen, dat mede aan de basis lag van het initiële uitstel, hebben zo een grotere invloed op de uitkomst dan de kleine.

De Kindermisbruikverordening wordt momenteel door afgevaardigden van de EU-lidstaten besproken. Volgens Patrick Breyer, voormalig Europees Parlementslid voor de Duitse Piratenpartij, wordt het uiteindelijke, herwerkte voorstel door de bevoegde ministerraad besproken op 10 en 11 oktober. Dat geeft de Hongaren een goede maand om te doen wat de Belgen, geroemd om de kunst van het compromis, niet konden.

wetgevingsprocedure

Sneuvelt privacy voor jacht op kindermisbruik?