We zouden elkaar spreken als onderdeel van de podcastreeks geloof en politiek. Maar de coronacrisis strooide roet in het eten. Sammy Mahdi live interviewen en dus elkaar ontmoeten kon niet, maar de afspraak was gemaakt en bellen kan wel. Niet om het over geloof, maar wel om het over politiek te hebben. Er is genoeg te bespreken.

De Kamer en de particratie

Sammy Mahdi is sinds vorige week Kamerlid als opvolger van Koen Geens, die minister werd in de regering-Wilmès II. Een eigenaardige tijd voor de jongerenvoorzitter van CD&V om volksvertegenwoordiger te worden. Hij legde zijn eed af in een commissiezaal met enkel de andere nieuwe parlementsleden die hun eed aflegden en de parlementsvoorzitter Patrick Dewael. Geen familie als toeschouwer toegelaten. De werking van het parlement is dan ook moeilijk op dit moment.

‘De plenaire vergadering ging door in drie zalen, ze doen het nodige om te zorgen dat ook wij de richtlijnen volgen, maar dat toch de activiteiten kunnen doorgaan. Hoe het de volgende dagen zal verlopen is nog niet helemaal duidelijk. Het is elke dag opnieuw zoeken hoe dat kan verlopen. Zo hadden we ook al een plenaire met enkel de fractievoorzitters. Maar je kon de livestream volgen met de fractie, of elk op zijn bureau. Het voordeel is dat er genoeg middelen zijn om dat allemaal te doen. In het Vlaams parlement kozen ze ervoor om een beperkte delegatie per fractie toe te laten. De gezondheid primeert en wij moeten als verkozenen het goede voorbeeld geven. Onze verantwoordelijkheid nemen en het goede voorbeeld geven.’

Het parlement werkt normaal volgens strikte regels. Moet het reglement aangepast worden?

‘In deze tijden moeten we dat durven ruimer interpreteren. Ik ben benieuwd hoe dat zal lopen. In de Kamer kan er wel nog wat ingehaald worden op gebied van digitalisering. Daar staat het Vlaams parlement, waar ik in de fractie werkte, toch een stuk verder.’

Zal het parlement nog veel kunnen of mogen doen? De regering heeft volmachten.

‘Die volmachten zijn nodig om de crisis te bestrijden. Laat dat duidelijk zijn. Maar het parlement kan altijd veel doen. Ik volg hierin Ivan Van de Cloot: de Kamer mag niet terugvallen in lethargie. Het leger wil graag meehelpen in het bestrijden van de coronacrisis, dan moeten wij druk uitoefenen als parlement op de regering om dat mogelijk te maken. Er zijn landgenoten die vast zitten in het buitenland maar er zijn ook terugkomers die zonder controle hier arriveren. Daar moet het parlement de regering wijzen op wat kan en moet. Ook in het verhaal rond de mondmaskers moet de druk en controle van het parlement voelbaar zijn.’

Terwijl het parlement door de partijen opzij werd gezet. Het zijn de voorzitters die samen met de premier vergaderen.

‘Zo uitzonderlijk is dat niet. Ook anders is er regelmatig overleg tussen partijvoorzitters en ministers.’

Het is toch een gemiste kans om als parlement een rol te spelen in de omgang met de volmachten?

‘De volmachten zijn nodig om snel maatregelen te kunnen nemen. Anders zou dat te traag lopen door overleg met de tien partijen. Kijk, ook ik had liever gehad dat we een sterke noodregering hadden met de partijen die daarvoor nodig waren, maar het is niet zo. Dan moet je niet bij de pakken blijven zitten en doorgaan.’

De particratie haalde het van het parlement.

‘Die regeling heeft ook te maken met de onderhandelingen over de regering die er uiteindelijk niet gekomen is. Ik zie er de positieve kant van in. Het is nuttig dat ze elkaar elke week zien voor overleg. Daaruit kan misschien het nodige vertrouwen groeien om na de crisis een normale meerderheidsregering te vormen. Misschien kunnen we door die wekelijkse vergaderingen los komen van de veto’s.’

Een meerderheidsregering

Uw aandringen op een normale meerderheidsregering, is dat er een met CD&V en N-VA?

‘Ik ben ervan overtuigd dat het mogelijk is om een regering te vormen met N-VA en PS. Die regering was er bijna. Maar Paul Magnette (PS) is teruggefloten door een deel van zijn partij. Anders waren we er zo goed als. Ik hoop dat de Franstaligen tot bezinning komen als ze de reacties aan Nederlandstalige kant zien.’

Na de acute coronacrisis komt de economische crisis. Wanneer beslist moet worden hoe die aan te pakken, dreigt opnieuw een politieke verdeeldheid boven te drijven.

‘Als we de economische crisis na corona de baas willen kunnen, zullen we structureel moeten hervormen. Dan moet de fiscale koterij aangepakt worden op zo’n manier dat ontduiking wordt afgeremd. Dan moeten de overheidskosten dalen, de werkzaamheidsgraad stijgen en we moeten de sociale zekerheid verzekeren zonder dat die de begroting doet ontsporen.’

‘Dat zijn heel moeilijke keuzes, daar heb je een sterke regering voor nodig. Een regering die doet wat ze moet. Dat is in het verleden onvoldoende gebeurd. Vergelijk met Nederland, de coronacrisis pakken ze niet zo goed aan, maar ze hebben wel een begrotingsoverschot van 10 miljard dat ze kunnen inzetten na de crisis. België heeft dat soort reserves niet, integendeel.’

Uw partij CD&V is medeverantwoordelijk voor dat beleid, al vele tientallen jaren.

‘Dat klopt. CD&V was er bij, zoals zovele partijen. Ik zal nooit beweren dat mijn partij heilig en perfect is. Ze heeft altijd meegewerkt om te zoeken naar een werkbaar compromis. Er was nooit een consensus om grondige structurele hervormingen door te voeren. Nu zitten we met de gevolgen. Uit die fouten moeten we leren.’

‘De coronacrisis en de recessie die erna komt zijn de crisis die we niet mogen laten verloren gaan om beslissingen te nemen voor de toekomst. Dat zullen geen populaire beslissingen zijn. Maar ik denk dat iedereen nu inziet dat die nodig zijn. Ik hoop dat iedereen ook inziet dat een nieuwe staatshervorming nodig is om beide landsdelen efficiënter te krijgen. De luxe van een inefficiënte staatsstructuur hebben we niet meer.’

Toch lijkt het duidelijk dat het de bedoeling is dat deze regering de aanloopregering is voor een vivaldicoalitie. En dan ligt de sleutel bij de CD&V.

‘Is dat zo? Er zijn voorzittersverkiezingen bij Open Vld, wanneer die ook zullen plaatsvinden, ik denk dat die ook bepalend zijn. Ook de houding van de MR en van de N-VA zullen bepalen wat er zal gebeuren de komende weken en maanden. Dus zo simpel als “de CD&V beslist”, is het niet.’

Met of zonder N-VA?

Is het niet de bedoeling van deze regering om de N-VA eraf te rijden?

‘Dat is een goede vraag. Langs Nederlandstalige kant is er de duidelijke ambitie om iets te realiseren. Het wordt interessant als bij de maatregelen om de recessie te bestrijden de ideologie van de partijen opnieuw bovenkomt. Het volgende regeerakkoord zal ambitieus genoeg moeten zijn. Maar als je kijkt tussen liberalen, socialisten, christendemocraten en nationalisten zijn de meningen verdeeld. Als je de verkiezingsprogramma’s van een aantal partijen vandaag leest, dan moet je besluiten dat ze dat grotendeels in de vuilbak moeten kieperen om dat volgende regeerakkoord te kunnen sluiten.’

Over welke partijen hebt u het dan?

‘Het is duidelijk dat er niet veel middelen meer zullen zijn om uit te geven. De begroting moet in evenwicht, de gezondheidszorg moet gefinancierd kunnen worden. Dat kan maar met een voldoende hoge activiteitsgraad. Dan kan je geen grote verhogingen van het minimumloon doorvoeren of grote verhogingen van de pensioenen. Je moet het pensioen verzekeren voor wie een hele loopbaan gewerkt heeft. En zo mogen al heel wat partijen zich aangesproken voelen.’

Zal er daar een politieke meerderheid voor gevonden worden?

‘Dat is de grote vraag. Er zal een regeerakkoord moeten gezocht worden op inhoud, niet op kleur. Rond de nood voor een goede fiscale hervorming, een eenvoudige dual income-taks die ontduiking ontmoedigt, een performante overheid. Weet u, in 2014 was ik persoonlijk tevreden over de regeringssamenstelling en het programma. Ik was zeer ontgoocheld over de resultaten van de regering, het had meer moeten zijn.’

Dat lag ook aan uw partij. Ook met wat u hier zegt, zal u oppositie ontmoeten in de eigen partij.

‘In elke partij in België zitten verschillen. Ook bij N-VA is er een deel dat met de PS wil regeren en een deel dat dat niet wil. Bij de liberalen zijn er pro Vivaldi en pro paars-geel. En bij de sp.a ken ik er die vinden dat ze pas na tien jaar oppositie een echte oppositiepartij zullen zijn. Bij elk van die partijen hangt het er mee van af of de voorzitter echt leiderschap kan en durft te tonen.’

Waar ligt dan de partijlijn van CD&V

‘Zolang het finale aanbod aan de leden in de lijn ligt van de basisideologie van de partij en het programma zullen de leden deelname aan de regering steunen.’

Sammy Mahdi heeft hoop

Zal u over zes maanden nog parlementslid zijn?

‘Ik persoonlijk lig daar niet wakker van. De vraag is of we de coronacrisis dan hebben bestreden en hoe het land eraan toe is binnen zes maand. Ik hoop dat er dan een regering is met een meerderheid. Ik vind het echt heel triest met hoe het de voorbije twee weken gelopen is, ik hoop echt dat het anders kan, met mijn persoonlijk mandaat zit ik niet zo in.’

Hoop is mooi, maar hoe realistisch is dat? Er zijn wonden geslagen.

‘Als je er zo dichtbij bent en het lukt toch niet om de meest onnozele reden, dan is dat zeer frustrerend, zeker in deze tijden. Maar tijd heelt wel wonden. Ze hebben nu twee keer drie maanden om aan tafel met elkaar te spreken en de wonden te laten helen. Ik denk dat iedereen beseft dat de voorbije weken geen reclame zijn voor de politiek.’

Is er reden voor hoop dan?

‘Wel er zijn effectief gesprekken geweest tussen PS en N-VA die ei zo na zijn uitgemond in een akkoord. Tot voor kort werd dat, zeker aan Franstalige kant, als onmogelijk bestempeld. Ik hoop dat er ook goed gekeken wordt naar de peilingen. Politici die hun nek uitsteken worden beloond. Het zijn niet de politici met de veto’s die beloond worden.’

Wlimès II

Sammy Mahdi: ‘Veel verkiezingsprogramma’s moeten in de vuilbak’