Aan de voordeur van Vlaanderen bloeit ASML, dé machinebouwer voor de chips die computers, auto’s, sociale media, gaming, raketten, AI, wasmachines doen draaien. De recente leveringsproblemen bij Audi en Volvo hebben daar hun verre wortels. In Eindhoven werken honderden Vlaamse technologen en meer zijn welkom. Nederland en Vlaanderen zijn één kennisgebied.

Chipmachines

Voor je van de autostrade Antwerpen-Eindhoven afdraait achter Veldhoven naar Eindhoven-Centrum, of de luchthaven, zie je links architectonisch beeldige fabriekshallen, de kern van ASML. Daar worden de machines opgetuigd die de allerkleinste chips ‘bakken’. Zij kosten tot 300 miljoen euro per stuk.

ASML werkt voor zijn technologische voorsprong sedert 2014 nauw samen met Imec, dé Leuvense wereldspecialist van de nanotechnologie en de hyperelektronica. Het Holst Centrum in Eindhoven is een kruisbestuiving van Leuvens, Nederlands en internationaal talent. De twee partners, ASML en Leuven, ontwikkelen samen een nieuwe generatie toestellen voor chips met een nauwkeurigheid tot op 3 nanometer.

In Nederland, veelal in Veldhoven, heeft ASML 14.500 werknemers en na de Nederlanders (9750), de Indiërs (600) zijn de Belgen, zeg maar Vlamingen, het meest in aantal (400). ASML lonkt naar de alumni van de technische hogescholen van de Kempen en de Vlaamse universiteiten. De chef van de personeelsafdeling buitenland is een Vlaming. Veldhoven ligt op 10 kilometer van de provincie Antwerpen.

Groeier van formaat

Volgens World Semiconductor Trade Statistics klimt de halfgeleidermarkt in 2021 met 8,4 procent tot 469,4 miljard dollar. De omzet van ASML over 2020 beloopt 13,4 miljard euro en voor dit jaar mikt het bedrijf op een groei van 10 tot 12 procent. ASML loste vorig jaar het Duitse softwarebedrijf SAP af als het Europese technologiebedrijf met de hoogste beurswaarde.

De gigant is een ex-afdeling van Philips Gloeilampen. ASML leidt de markt in assemblagesystemen voor halfgeleiders. Haar machines op basis van lichtbronnen (extreme ultra violet, EUV) zijn de wereldkampioen. In de voorbije jaren vloeide miljarden dollar en euro’s van internationale hitech-ondernemingen naar Eindhoven om ASML uit te breiden. Hier speelt eveneens de verwantschap met Imec uit Leuven en Eindhoven waar Samsung en andere groten deelnemen aan het onderzoek.

Halfgeleiders of microchips werden uitgevonden in 1958, het jaar van de grootse wereldtentoonstelling in Brussel. De eerste markt waren atoombommen. Vandaag worden jaarlijks 128 chips per aardbewoner gemaakt of 1 biljoen stuks. Een elektrische wagen kan er meer dan 3000 bevatten. Vraag het aan het Vlaamse Melexis in Tessenderlo met zijn automotive chips. Als de productielijnen van de chipbakkers stremmen, vallen de autofabrieken stil. Audi in Brussel en Volvo in Gent waren in de voorbije dagen de Belgische voorbeelden.

Geopolitiek

Chips en de chipsmachines van ASML lijden onder een embargo van de VS tegen China. Dat land importeert jaarlijks voor 300 miljard halfgeleiders want mist het vermogen om ze allemaal zelf te maken. Vorige eeuw was het olievervoer door de Straat van Hormuz het wurgpunt van de wereldeconomie, in de 21ste eeuw zijn het de chipsfabrieken in Zuid-Korea (Samsung) en Taiwan (TSMC). De derde chipsbakker, het Amerikaanse Intel, slabakt.

Het Amerikaanse tech-embargo begon tegen Huawei, vandaag staan 60 Chinese ondernemingen op de zwarte lijst waaronder SMIC, de nationale chipmaker, en Xiaomi, de smartphone-fabrikant. Militaire en strategische gevolgen zijn niet uit te sluiten. Een vijfde van alle chipproductie en vooral de meer verfijnde types gebeurt in Taiwan. Voor China is Taiwan nog immer Chinees en het dreigt geregeld met een invasie wat de levering van de noodzakelijke halfgeleiders voor Europa en de VS volledig kan verstoren, met de allergrootste gevolgen voor talrijke van de modernste branches van het westen.

ASML zit mee in het hart van de Amerikaans-Chinese spanningen. Het kreeg onder druk van de regering Trump een Nederlands exportverbod voor bepaalde van zijn avant-garde machines. Niettegenstaande die halvelingse boycot van de Chinese klanten, het Rijk van het Midden is een heuse groeimarkt voor chips. Ondanks de vertragende wereldeconomie draaide ASML over het vierde kwartaal van 2020 een omzet van 4,25 miljard euro en een winst van 1,35 miljard euro. Een stuk hoger dan de analisten hadden berekend. ASML is een stevige buur van Vlaanderen met groeikansen voor onze technologen. Hier ontstaat een Groot-Nederland van chips.

Xiaomi

Klassechips uit Lage Landen lijden onder tech-embargo China