Terwijl vandaag iedereen zonder kleerscheuren de pandemie probeert de doorspartelen — de grootste van de moderne tijden — wordt nogal eens de vergelijking gemaakt met de middeleeuwse pest. In een paar jaar tijd, midden 14de eeuw, stierven in Europa zowat 100 miljoen mensen aan de Zwarte Dood, waarvan we nu weten dat een bacil, de Yersinia pestis, aan de oorzaak lag. Met de rat en een onnozele vlo als tussengastheren. De chaos was totaal, het economisch systeem lag plat, er heerste complete, aan de waanzin grenzende radeloosheid, die soms een uitweg vond in orgieën waarbij vergeleken onze lockdownfeestjes maar brave breikransjes zijn.

Bepaald kleurrijk ook waren de flagellanten die zichzelf tot bloedens toe sloegen omdat de pest een straf van God heette te zijn. Ze spoorden hun medemens ijverig aan om hetzelfde te doen, en dit tot ver in de vier windstreken, wat de verspreiding van de bacil alleen maar bevorderde.

Doch elk nadeel heb zijn voordeel: door de sterke uitdunning van de bevolking bleven er minder werkkrachten over, arbeid werd duurder, het klootjesvolk kon zijn situatie verbeteren. Ook al omdat de voedselschaarste door de massale oversterfte verdween en de prijzen daalden. Tevens vermoedt men dat de overlevenden natuurlijke immuniteit tegen de ziekte ontwikkelden, dat we er dus sterker uit kwamen. Tenslotte wordt deze periode door historici gezien als een keerpunt in de opkomst van een zelfbewuste burgerij, de vrijsteden, de groei van de ambachten, en uiteindelijk de ontwikkeling van het prille kapitalisme en het vrije marktmodel.

Recent herwerkte ook Joren Vermeersch — de kersverse huisideoloog van de N-VA, maar dat bleek een misverstand — zijn doctoraatsverhandeling over de 14de-eeuwse pest in Vlaanderen tot een zeer leesbaar boek. Speciaal rond de gelijkenis tussen de pest en corona had hij een lezingenreeks gepland, die diende afgelast te worden wegens… corona.

De middeleeuwse pestepidemie heeft Europa mentaal herkneed, het individualisme vorm gegeven en de koopmansgeest bevorderd. Inclusief het ontstaan van de beurzen. Dat is meteen de grote link met Covid-19. Want wie zijn de grote triomfators in de huidige pandemie? Inderdaad:

VRT NWS

De zorg: pompen of verzuipen, ook in hoogontwikkelde landen.

De Big Pharma

We hebben allemaal de dramatische ziekenhuisbeelden gezien: ook in deze tijd van medische toptechnologie kunnen ‘de helden van de zorg’ weinig meer doen dan pompen of verzuipen.

Het lijken bijna de middeleeuwen: verpleegkundigen, voor het overgrote deel vrouwen, die zich gemaskerd en in een omhulsel kapot werken en de stroom zieken niet aan kunnen. Onderbetaald, overwerkt — en dat dateert al van ver vóór corona — doen ze hun dag- of nachtshiften met stille toewijding. Af en toe breekt er eens een vlaag van witte woede uit, die snel gaat liggen: de patiënten moeten toch hun natje en droogje krijgen, en bij een staking moet de aanwezige minimumbezetting zich afpeigeren voor drie. Zot moet je zijn om dat werk te doen. Ook al krijgen ze nu een premie van een paar honderd euro netto.

De medische sector op zich kan de strijd tegen corona nooit winnen. Er is ten andere nog altijd geen geneesmiddel, afgezien van het gerecycleerde anti-ebola-medicament Remdesivir. Er zal er ook geen komen: de farmasector, voor het grootste deel in Amerikaanse handen, heeft alle middelen toegespitst op de ontwikkeling van een vaccin. Doen die farmaceuten dat uit naastenliefde? Natuurlijk niet: vanuit goed begrepen eigenbelang hebben ze gedaan wat moest gedaan worden, namelijk de westerse wereld behoeden voor een economische collaps.

Het punt is namelijk dat door de pandemie het systeem, de sociale zekerheid én het daaraan verbonden verdienmodel voor de farma dreigden in te storten en vooral de oudere bevolking het slachtoffer zou worden. Dat zijn ook de grootste consumenten van medicatie, niet in het minst van het welbekende blauwe pilletje. In Amerika sloegen de aandeelhouders alarm: Johnson & Johnson en Pfizer moesten dat vaccin snel vinden en het desnoods gratis uitdelen. Het complete systeem én de beurzen dreigden in te storten door de pandemie, mislukken was geen optie.

VRT NWS

Onmiddellijk na het goede nieuws over het Pfizer-vaccin veerden de beurzen op.

Zaken doen op hoog niveau

Vandaag steekt het wanhopige geploeter van de zorg schril af tegen de elegante, lucratieve efficiëntie van de farma. Deze gaan de wereld redden en vooral zichzelf: alle hoop ligt in de big business, niet in de overheid die de feiten ondergaat.

Met dat gratis liep het overigens niet zo’n vaart. Door op massale vaccinatie te focussen kon de sector op niveau onderhandelen met staten en regeringsleiders, en dan zijn er echt zaken te doen. Miljoenen dosissen gingen al over de virtuele toonbank, nog voor de vaccins er waren of enig nut hadden bewezen: er was gewoon geen tijd voor. Dat ging gepaard met versnelde goedkeuringsprocedures, extra overheidsbijdragen in de investeringen, en vooral: bescherming mochten er schadelijke neveneffecten blijken.

Europa tekende in zeven haasten contracten met AstraZeneca (300 miljoen doses plus optie op nog eens 100 miljoen), Sanofi-GSK (300 miljoen stuks) en Janssen Pharmaceutica (200 miljoen). Daarnaast zijn er raamovereenkomsten met CureVac voor de levering van 225 miljoen doses en een optie op 180 miljoen en met Moderna (80 miljoen). En tenslotte is er nu het wondermiddel van Pfizer, te bewaren bij -80°C, goed voor een bestelling van 200 miljoen vaccins, plus een optie op 100 miljoen extra. Alles samen goed om ruim twee keer de EU-populatie te vaccineren: de immuniteit zal vermoedelijk in de tijd beperkt blijven, herhalingsvaccins zijn zeer waarschijnlijk.

Kassa dus. Maar geef toe: ze hebben het toch maar voor mekaar gekregen. Geen betere stimulus dan winstbejag. Deze ‘wedren naar het vaccin’ is zonder meer een triomf van het kapitalisme, het systeem dat, o ironie, in die waanzinnige 14de eeuw ontkiemde, toen alle sociale systemen in elkaar stuikten.

In maart kunnen we beginnen spuiten, nog één donkere winter, en dan kunnen al die overwerkte verpleegsters en dokters eindelijk gaan slapen, en Marc Van Ranst terug naar zijn labo. Het Pfizer-vaccin zou een goeie 30 euro het stuk kosten, grotendeels terugbetaald. Iedereen gelukkig, de aandeelhouders niet in het minst. Het vaccin is niet alleen een humanitair mirakel, het redt ook een complete samenleving, een politiek bestel, een economisch systeem.

Pikrepo

Blankenberge, zomer 2021.

Extatische taferelen

Meteen mogen de filosofen en sociologen, die een diepgaande mentaliteitswijziging voorspelden tegen het postcoronatijdperk (zoals: meer zin voor familie, authenticiteit, eenvoud, gezondheid, milieu, empathie, intellectuele verdieping, minder consumentisme, enz.) hun loze utopieën opbergen.

Het vaccin werkt namelijk ook tegen dat soort ascetisch gepieker. Indien we tegen de zomer een situatie krijgen die iets of wat op het oude normaal lijkt — en dat ziet er toch naar uit — voorspel ik u extatische taferelen. Iedereen zal dat verdomde klotejaar 2020 willen goed maken met de meest drastische middelen, alle remmen los. De straten zullen uitpuilen, de cafés en terrassen zwart van het volk zien. Op de stranden zullen de lichamen dicht bijeen gepakt liggen zoals de lijken ooit tijdens de middeleeuwse pest; de bordelen en rendez-voushotels overrompeld, klanten tot in de gangen gestapeld wachtend op behandeling. Ik voorspel een nieuwe golf van scheidingen én geboortes tegen, even tellen, het voorjaar van 2022.

De economie zal een enorme boost kennen, vooral inzake consumptiegoederen en vermaakdiensten die NIETS met digitaal verkeer of online-toestanden te maken hebben, dat zijn de mensen dan kotsbeu. Tip: investeer nu in vliegtuigmaatschappijen, touroperators, brouwerijen, sectoren die nu compleet op apegapen liggen. Binnen een klein jaar booming business.

Andere pootjes

In België zullen de processen tegen de criminelen van het schuldig verzuim — in het bijzonder Maggie De Block en Wouter Beke — niet doorgaan, daar zal de politieke klasse wel voor zorgen, en in de euforie geven we hun allemaal de absolutie. Begrijpt u waarom dat vaccin er ook voor hen dringend moést komen?

In de komende periode van hedonistische ontlading, die met grote excessen zal gepaard gaan, inclusief veel vertier, drank en seks, exotische reizen, zal de perfecte basis gelegd worden voor de verspreiding van nieuwe ziektekiemen. Dat is de grap natuurlijk: de mens wil daad en overdaad, de natuur streeft altijd naar een evenwicht, en vooral: we zijn met te veel.

Net daardoor zal de farmaceutische industrie steeds belangrijker worden. Zij zal de politieke agenda’s, het gezondheidsbeleid en de budgettaire rekenkunde van complete naties bepalen. Want helaas, van zodra het coronavirus andere pootjes krijgt — een koud kunstje naar het schijnt — is alles te herbeginnen, worden de farmalabo’s terug in gang gezet en herbeginnen de onderhandelingen met nerveuze overheden. Het beest blijft altijd daar, ergens, op de achtergrond, wachtend op een kans in een overbevolkte wereld met een niet te temmen reiskoorts. Dat besef van tijdelijkheid zal de drang om te genieten, hier en nu, alleen maar doen toenemen. Eén ding staat vast, en dat is mijn laatste beleggingstip: de kerstkalkoenen van 2021 beloven de grootste ooit te worden.

Yersinia pestis

En op het einde krijgt iedereen gewoon een spuitje