Het dieptepunt van Franse humor zijn de zogeheten youtubeurs. Mannen die lollige videootjes maken voor hun eigen YouTube-kanaal. Daarmee scoren ze soms miljoenen volgers. Zoals het duo ‘McFly’ en ‘Carlito’. Met tegen de 7 miljoen volgers staan ze in de top tien van populairste youtubeurs. Om een indruk te geven: Carlito tweette op 20 mei één woord in hoofdletters: PUTAIN. Dat werd door tienduizenden volgers actief gewaardeerd. Ieder zijn lol. Het tweetal doet overigens geen vlieg kwaad. Ze halen zelfs geld op voor goede doelen…

Deze succesvolle internetondernemers werden door president Macron op het Élysée uitgenodigd voor een uurtje lolmakerij. Waarna ze gedrieën in de tuin van het Élysée een concert bijwoonden van de Franse heavy-metal band Ultra Vomit — ultra kots… Toen ze naar buiten liepen en de president de band zag staan, riep hij quasi-verbaasd: ‘Putain! Daar zijn ze…’

Deze ‘pantalonnade’ — schertsvertoning — zoals een enkele journalist het noemde, leek bedoeld om de kiezers van 18 tot 23 jaar te paaien voor de presidentsverkiezingen volgend jaar. Macron trapte er zijn verkiezingscampagne mee af.

Geen president voor het plebs

Nauwelijks een week later pakte hij door met een groot interview, voor kiezers die gewend zijn meer te lezen dan tweets. De president gaf dat interview niet aan zomaar een blaadje, maar aan het driemaandelijks verschijnende Zadig, een ‘hoogstaand blad voor intellectuelen’, genoemd naar een romanfiguur van filosoof Voltaire.

Geen toeval: Macron afficheert zichzelf graag als groot denker. Hij liet een bevriende journalist in 2017 een hagiografie schrijven: Macron, un président philosophe. ‘Aucun de ses Mots n’est le Fruit du Hasard” was de ondertitel: hij zegt nooit zomaar wat. Al een aardig rijtje boeken van dit kaliber zag het licht: Macron par Macron en Macron of de nieuwe Mozes, om er twee te noemen…

Een enkel nummer van het prestigieuze Zadig kost bijna 20 euro. Het is zo langzamerhand gemeengoed dat Emmanuel Macron geen president is van of voor het plebs. Wie Zadig leest, stemt waarschijnlijk al Macron. Maar zijn campagneteam is het natuurlijk vooral te doen om alles wat er over het interview elders wordt gezegd en geschreven.

‘Arrogantie en een rookgordijn’

Het niet onaanzienlijke deel van de media dat inmiddels geheel of gedeeltelijk is opgekocht door Macrons vermogende zakenvrienden — zoals bijvoorbeeld Le Monde — was in ieder geval enthousiast. De overgebleven onafhankelijke pers, zoals dagblad Le Figaro en opiniebladen Marianne en Causeur, was dat aanmerkelijk minder. Natascha Polony, de onvolprezen hoofdredacteur van Marianne, sprak over ‘arrogantie en een rookgordijn’.

Vooral het verband dat de president legde tussen onze tijd en de middeleeuwen kon bij de kritische pers op weinig instemming rekenen. Hij sprak over de volksopstanden, epidemieën en ‘angsten’ van de middeleeuwen die je in onze tijd terugzag. Daarmee zinspeelde hij op respectievelijk de Gele Vesten, de coronacrisis en de in zijn ogen populistische fobie voor onveiligheid en massa-immigratie. Maar gelukkig is het einde daarvan nu in zicht: we staan aan het begin van een renaissance, dankzij de grote leider — die nog wel eerst even moet worden herkozen volgend jaar…

In het verleden beklaagde Macron zich meer dan eens over dat deel van het volk dat zich maar blijft verzetten tegen het globalistische en ecologische walhalla waarin hij Frankrijk wil herscheppen. In het buitenland, waar hij vrij kan spreken, noemde hij ze ‘Gaulois réfractaires’, weerbarstige Galliërs… In het Zadig-interview probeerde de president daar kennelijk iets van goed te maken door uitgebreid zijn liefde voor het Franse platteland te betuigen.

Silicon Valley in Seine-Saint-Denis?

Had hij het maar bij dat platteland gelaten. Maar nee, Macron begon over Seine-Saint-Denis. Dat is een verzameling buitenwijken direct ten noordoosten van Parijs, geteisterd door islamistische extremisten, drugs- en andere criminaliteit. De meeste Fransen zouden er vrijwillig geen stap zetten. En wie er als politieagent of onderwijzer wil werken, krijgt forse premies.

Als je zo’n beetje weet waar je wel of niet kunt komen in Seine-Saint-Denis valt het allemaal best mee. De voornamelijk gekleurde passanten op straat in wat rustigere buurten zijn gemiddeld zelfs aardiger en behulpzamer dan wat je in de dure buurten van Parijs meemaakt. Maar wat had Macron erover te melden? Tot grote hilariteit van veel commentatoren vergeleek hij Seine-Saint-Denis met Californië, en meer in het bijzonder met Silicon Valley. ‘Californië zonder de oceaan,’ noemde hij het.

Zolang hij al president is, laat Macron er geen twijfel over bestaan waar voor hem de toekomst van Frankrijk ligt: niet in traditionele industrie en ambachten, maar bij de internetondernemers. ‘Iedereen wil toch miljardair worden’, zei hij ooit tegen studenten van een prestigieuze hi-tech opleiding in Parijs. Het is hem lang nagedragen dat hij in datzelfde praatje sprak over ‘mensen die niets zijn’, waarmee hij economisch minder geslaagde burgers bedoelde.

De ‘dotcom president’ stak in het verlengde van zijn geïdealiseerde beeld van Seine-Saint-Denis meteen maar de massa-immigratie uit Afrika in de lucht. “Een zegen voor Frankrijk” noemde hij die. Waarmee hij voor de zoveelste keer bewees hoe ver hij van het gewone volk afstaat.

Tenslotte kwam Macron nog op de proppen met een kinderlijk eenvoudige verklaring van het fenomeen ‘Gele Vesten’, waar de pandemie hem net op tijd vanaf heeft geholpen: ‘De huizen worden duurder, mensen moeten verder van hun werk wonen. Daardoor zijn ze aangewezen op de auto en dan is de benzine te duur. Dat maakt mensen boos…’ Zo doet deze president een volksbeweging af tegen explosief stijgende energieprijzen en afbraak van sociale voorzieningen.

‘Wee het land waarvan de koning een kind is…’

Van het optreden van Macron en de youtubeurs werd een gelikte video van ruim een half uur gemonteerd, voor hun videokanaal. Volgens een opiniepeiling keek maar liefst 29% van de Fransen hier geheel of gedeeltelijk naar, terwijl 79% ervan wist. Daarvan vond de helft het dus blijkbaar niet de moeite te gaan kijken, maar evengoed mooie cijfers. Toch één puntje van zorg voor het campagneteam van Macron: dezelfde peiling gaf aan dat zegge en schrijve 0% van de ondervraagden na het kijken van mening was veranderd over de president.

Het tien dubbele pagina’s tellende interview in Zadig laat zich kort samenvatten: ‘Ik doe alles goed en heb me nergens in vergist.’ Ietwat cru na alles wat er misliep tijdens de pandemie. Het enige waarvoor Macron ooit als president zijn excuses aanbood, was dat hij zich misschien ’te ingewikkeld’ had uitgedrukt om door het volk begrepen te worden. Daar lijkt het bij te blijven. Geen wonder dat in het katholieke Frankrijk opiniemakers soms het bijbelboek Prediker aanhalen als het over deze president gaat: ‘Wee het land waarvan de koning een kind is…’

De schrikbarende veiligheidsproblemen op straat, de open brieven daarover van een aantal militairen aan de president, de aanhoudende islamistische aanslagen, de veelbesproken ‘splijting’ van de samenleving, de dreigende economische ramp na de pandemie, bestuurlijke chaos… Alles bij elkaar staat Frankrijk er beroerd voor. Een dag voor ik dit schreef werd in het centrum van Bordeaux nog iemand op straat door een aantal mannen doodgestoken, onder het oog van veiligheidscamera’s. Intussen maakt de president lol met een paar volwassen kleuters in het Élysée voor zijn verkiezingscampagne. Doet denken aan het apocriefe verhaal van keizer Nero, die viool speelde terwijl Rome in brand stond.

Zadig

Frankrijk staat in brand, Macron speelt viool