Enkele weken geleden kondigde BNP Paribas Fortis aan dat het dividenden ter waarde van ongeveer € 1,9 miljard zou uitkeren aan het Franse moederbedrijf. De Fransen gaan daarmee in tegen de oproep van de Europese Centrale Bank. Er volgde echter zware druk (o.a. dreiging tot procedure voor de beslagrechter) alsook verontwaardiging in de publieke opinie. Daardoor blies de top van de bank de operatie voorlopig af. Ze zouden ‘de situatie herbekijken in oktober’. In tijden van crisis kent men zijn vrienden…

De economische impact van Covid-19 illustreert de fabel van Europese solidariteit in een Europa dat door kapitalistisch winstbejag wordt gedreven. Het Belgische politiek bestel moest alles uit de kast halen om deze periodieke drainage van Vlaamse en Waalse rijkdom richting Parijs uit te stellen. Toch minstens tot na het vermoedelijke hoogtepunt van de pandemie. Periodiek, want BNP Paribas Fortis is een instrument in het neokoloniale beleid dat regelmatig kapitaal uit ons land wegsluist naar Franse salons. In 2018 en 2015 gebeurde net hetzelfde. In 2015 zelfs terwijl de winstgevende bank aankondigde te zullen snoeien in jobs en dienstverlening. Pittig detail: Het Vlaamse en Waalse geld kon mogelijk meteen worden doorgestort om mee de boete van $ 9 miljard te betalen die de Franse bank opgelegd kreeg na het schenden van het Amerikaanse embargo tegen Soedan.

Vlaanderen als neokoloniaal wingewest

De meerderheid van de bevolking in Vlaanderen kent een relatief hoge mate van welzijn. Ondanks stijgende dualiteit en armoede. Toch is en blijft Vlaanderen een kolonie. Een rijke, 21ste-eeuwse kolonie. Dat komt doordat de Belgische staatsconstructie bestaat precies om deze situatie in stand te houden. Zo menen wij bij Zannekinbond. Ten nadele van de gewone Vlaming en Waal. België is een NV in staatsvorm. Er is geen verenigende volkscultuur of natiedragende kracht die financieel belang overstijgt. Het politieke beleid en de instituties overlappen immers enkel met een voornamelijk Brussels-Parijse economische as. Het is dan ook onbegrijpelijk dat een radicaal-linkse politieke kracht als de PVDA haar internationalisme ent op een kapitalistische, door de 19de-eeuwse burgerij gemaakte staatsconstructie. Alsof de rechtmatige eis om de NV België op te doeken — en meteen ook de communautaire breuklijn in een definitieve plooi te leggen — de samenwerking tussen de Vlaamse en Waalse werkende klasse verhindert.

Vlaanderen blijft een natie in wording zonder een nationaal denkende elite. Binnen de Belgische staat domineren figuren die voor rekening van internationale kapitaalsgroepen rijden de politieke elite. Zo werd het voormalige Fortis België verpatst (geknoei door voormalig premier Yves Leterme en invloed van de Fransgezinde liberaal Didier Reynders) aan het Franse BNP Paribas. De Belgische staat heeft door haar participatie in BNP Paribas één (1!) bestuurder in de raad van bestuur. Minister van Financiën De Croo klopt zich dan stoer op de borst om deze stem te laten horen. Of hoe machteloosheid en façadewerk ten aanzien van de Vlaamse en Waalse werkende klasse samen de bestaande wantoestand behouden…

Falende verankering

Het blijft ondertussen een pijnpunt in de brede, burgerlijke Vlaamse beweging: de wil en het geloof om macht op te bouwen binnen de bestaande Belgische structuren. Sinds jaren voeren parlementaire kringen, lobbygroepen en serviceclubs om de haverklap gesprekken over de ‘Vlaamse verankering’. En dat gaat dan steeds vergezeld van propagandistisch klokkengelui. Men zet in op de hoop dat Vlaamsgezinde enkelingen machtsposities kunnen verwerven binnen de bestaande Belgische economische en politieke structuren. Dromen zijn echter bedrog. Het probleem is hier dat burgerlijke Vlaamsgezinden hun verankering steevast in het teken blijven stellen van een kapitalistische economische ordening met open grenzen en gericht op de exporteconomie.

In een dergelijke situatie ondergaat men als volk-zonder-elite de macht van voornamelijk buitenlandse kapitaalsgroepen en van Belgische recuperatie. Er worden geen bakens uitgezet voor een noodzakelijke wijziging in het Vlaams economisch bestel in de richting van duurzaamheid, kleinschaligheid, zelfvoorziening waar mogelijk… en dit vanuit eigen lokale structuren. In de bestaande, open economische ordening kunnen Vlamingen misschien wel een bestuurszetel bemachtigen bij een multinational. Dit levert echter buiten voor hen persoonlijk niks op voor Vlaanderen. Deze Vlamingen worden opgenomen in een — destijds Franstalig, nu steeds meer Engelstalig — kapitalistisch establishment dat internationaal denkt en handelt. Als deze enkelingen in bestuursraden al een Vlaamse reflex vertonen, verliezen ze ofwel hun onafhankelijkheid, of staan ze geïsoleerd.

Publieke controle over banken en sleutelsectoren

Febelfin verkondigde al tien jaar geleden dat 80% van de Belgische markt in handen is van banken met hun beslissingscentrum in het buitenland (1). Bij Fairfin wees men er al op dat de internationalisering van de financiële sector resulteert in een afnemende greep op de banken in ons land en het in toenemende mate wegvloeien van winsten richting het buitenland. Een van de gevolgen is dat hun activiteiten niet meer afgestemd zijn op onze lokale noden. Ze beogen enkel nog de winstmaximalisatie van hun internationale groep. Het binnenbrengen van Vlamingen in deze raden van bestuur verandert hier niets aan.

De Zannekinbond pleit voor nieuwe economische oriëntaties in Vlaanderen die ons wegleiden van de huidige exportgerichte speelbal van buitenlands kapitaal. Maar dat niet alleen. De focus moet liggen op kleinschaligheid, duurzaamheid en zelfvoorziening waar mogelijk. En dat moet ook moet weer gepaard gaan met een publieke controle op de bankwereld en economische sleutelsectoren. Bovendien moet een staatsmonopolie op geldemissie gevestigd worden. De Vlaamse natiewording kan dan ook niet los gezien worden van de vestiging van sterke Vlaamse publieke dienstverlening en essentiële productie door overheidsbedrijven. De toenemende afkeer bij de Vlaamse werkende klasse over de werking van de banken of andere essentiële dienstverlening waarin het privaat kapitaal de wet dicteert, legitimeert diepgaande verandering.

(1) Broens, B., Febelfin: Basel III ‘grote uitdaging’. In: De Tijd, 13/09/2010

Zannekinbond

Neokoloniaal beleid van banken in België