De ministers van buitenlandse zaken van de G7, de zeven grootste democratische industrielanden, besloten dinsdag in Japan dat Rusland de rekening gepresenteerd krijgt voor de oorlog en de oorlogsschade in Oekraïne.

De ministers kwamen bij elkaar in Nagano in Japan. De G7 groepeert de grootste geïndustrialiseerde landen van de westerse wereld of zeg maar de grootste democratische economieën. Canada, Duitsland, Frankrijk, Italië, Japan, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Sinds enkele decennia mag ook een vertegenwoordiger van de Europese Unie mee aanschuiven, in dit geval de Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlands Beleid en Veiligheid. Omdat die laatste op 12 april positief testte op covid, verving een andere Europeaan hem. Merkwaardig genoeg schudde de Spaanse socialist Josep Borrell, die ook vicevoorzitter van de Europese Commissie is, diezelfde dinsdag wel Ursula von der Leyen de hand in het halfrond van het Europees Parlement waar deze laatste een vlammende speech tegen China hield. ‘De isolatieregels in Japan en de EU verschillen’, was de diplomatische reactie van een woordvoerder op de vraag naar die miraculeuze genezing.

Het is niet omdat de hoogste ‘diplomaat’ binnen de EU de bijeenkomst in Japan niet ernstig nam dat het geen belangrijke ontmoeting met belangrijke besluiten bleek. Ten eerste bevestigden alle leden hun steun aan Oekraïne. Steun die bestaat uit wapens, inlichtingen, economische middelen en institutionele ondersteuning. Dat laatste is een verwijzing naar oorlogstribunalen en stemmingen in de intergouvernementele organisaties. Allemaal omwille van de vrijheid en democratische toekomst van Oekraïne en om toekomstige Russische agressie te ontraden.

Ten tweede bevestigden de G7-landen om de sancties tegen Rusland op te drijven en ze ten volle op te leggen en te doen naleven. Vooral pogingen van derden om die sancties te omzeilen zullen aangepakt worden. Daarmee doelden de ministers op het rapport dat het International Energieagentschap (IEA) maandag vrijgaf. Ondanks strenge sancties door de EU en de G7 zou Rusland in maart 2023 liefst 8,1 miljoen vaten olie per dag exporteren via derde landen. Dat was een toename tegenover eerdere maanden en ook het hoogste aantal sinds het begin van de sancties. China, India en Turkije zijn drie van de landen die dit mogelijk maken. De ontwijking of ontduiking van de sancties begint stilaan een diplomatiek, geopolitiek en economisch probleem te worden.

Straffeloosheid

De ministers verklaarden tevens dat ‘elke oplossing van het conflict een luik zal bevatten waarbij Rusland betaalt voor de schade die het veroorzaakte’. Bovendien zal er geen straffeloosheid bestaan voor oorlogsmisdaden en andere gruwelijkheden ‘zoals de aanvallen op burgers en kritieke burgerlijke infrastructuur’.

De ministers van de G7 maanden Rusland ook aan om de retoriek over kernwapens en het stationeren van kernwapens in Wit-Rusland te staken. Dergelijk discours is ‘onverantwoordelijk en onaanvaardbaar’ luidde het. ‘Het gebruik van chemische, biologische of nucleaire wapens door Rusland zou ernstige gevolgen hebben voor Rusland.’ Dat laatste mag gerust als een bedreiging klinken.

Daarnaast drukten ze hun zorgen uit over de aanhoudende ‘militarisatie’ van de kerncentrale van Zaporizhzhya omdat dit mogelijk ernstige gevolgen kan opleveren voor de nucleaire veiligheid.

Symbolisch?

Wat is nu het belang van dergelijke uitspraken? Zijn ze symbolisch en vooral voor de eigen achterban of kondigen ze daadwerkelijk een harde aanpak van Rusland aan?

Om die analyse te maken is het belangrijk te weten wat de G7 juist is. Japan is momenteel voorzitter van de G7. De G7 is een informeel overlegorgaan, maar in de marge vindt op hoog niveau overleg plaats over tal van onderwerpen. Juist door die vele onderwerpen zou de indruk kunnen ontstaan dat het een soort serviceclub lijkt. Zeg maar een Rotary of Lions voor rijke landen.

Zo ontmoetten de delegaties elkaar maandag in Sapporo, deze keer met hun ministers voor energie en klimaat. Het Internationaal Energieagentschap (IEA) presenteerde daar plannen rond propere energie en zeldzame grondstoffen die nodig zijn voor de ‘energietransitie’. De emissiereducties bij de staalindustrie en de rol van waterstof kwamen aan bod tijdens de bespreking van enkele nieuwe rapporten over die onderwerpen van de IEA.

Schijn bedriegt echter. Juist de informele samenwerking laat landen toe om snel te beslissen en snel tot actie over te gaan. Elk land staat individueel in voor de uitvoering van de gemaakte afspraken. Eigenlijk dient de G7 dus om de neuzen in dezelfde richting te zetten, om de politiek af te stemmen.

Zaporizhzhya

G7: Rusland zal moeten betalen voor oorlogsschade