In het Ierse abortus-referendum triomfeerde het ‘Yes’-kamp. Daardoor zal het achtste amendement in de Ierse grondwet geschrapt worden. Dat verbiedt abortus onder alle omstandigheden, behalve als het leven van de moeder in gevaar is. Een zeer betreurenswaardige evolutie voor een land dat niet zo lang geleden gold als een toonbeeld van het katholicisme. Hiermee blijven alleen Polen en Malta over als landen waar abortus sterk beperkt wordt. Een betreurenswaardige nederlaag voor de beschaving, en een zorgelijk tussenrapport over de toestand van onze westerse cultuur.

Moreel equivalent van moord

Het centrale argument dat mensen als ik aanhalen tegen abortus, is zeer simpel: abortus is moreel equivalent met moord. Er is geen enkele reden om een foetus niet vanaf de eerste dag te beschouwen als een gelijkwaardig lid van de menselijke soort.

De replieken hierop zullen goed bekend zijn bij de meesten: ‘het is maar een hoopje cellen’ of ‘de neuronale machinerie is nog niet ontwikkeld, dus het voelt geen pijn’. Dergelijke tegenargumenten zijn precies de symptomen van de culturele pathologie waarover ik het heb: het vervormen van moraal tot utilitarisme. De ethische positie van het utilitarisme (zoals ontwikkeld door Bentham, Mill en, recentelijk, Singer) is dat het morele gehalte van daden gemeten wordt aan de verhouding tussen het genot en de pijn die ze brengen. De utilitarist wapent zich met een calculus van positieve en negatieve gevoelens en impulsen om alle morele vraagstukken te behandelen. De serieuze problemen met deze positie werden echter al meermaals aangetoond, onder andere door Rawls en onze eigenste professor Herman de Dijn (in zijn laatste boek, Drie vormen van weten). Veronderstel bijvoorbeeld dat er een voetbalwedstrijd op het punt staat uitgezonden te worden, en miljoenen voor hun televisie wachten om te supporteren voor hun ploeg. Omwille van een ongeval in het televisiestation raakt een bediende echter bedolven onder technische apparatuur die noodzakelijk is voor de uitzending. Schakel je de apparatuur aan, dan elektrocuteer en dood je de bediende. Maar als je dat niet doet, veroorzaak je (een weliswaar minder ernstige) pijn bij miljoenen. Weegt dat niet zwaarder door? En wat als het ging om het wereldkampioenschap, en er miljarden wilden kijken? Hangt het leven van de bediende af van precies hoeveel mensen de wedstrijd zouden missen? In de kantiaanse deontologische traditie affirmeert Rawls dat dit niet zo is: sommige morele rechten heb je omdat je mens bent, onafhankelijk van utilitaristische bekommernissen. Daarom ook dat het streven naar dierenrechten en het stoppen van de consumptie van vlees geen filosofische basis hebben: hoewel we nodeloze pijn bij dieren natuurlijk willen vermijden, is het utilitaristische nutsargument niet onze principiële bekommernis bij het evalueren van onze ethische betrekkingen met hen. Het is het al dan niet mens-zijn dat ons handelen met andere wezens leidt.

Grijze massa

Dat geldt ook voor een foetus. Natuurlijk is een foetus ‘maar’ een hoop cellen, maar zijn wij dat allemaal niet? De moderne seculiere positie heeft namelijk komaf gemaakt met de ziel, en het enige wat dan overblijft is een verzameling weefsels wiens atomaire bestandsdelen cellen zijn. Dat het geen pijn kan voelen, is irrelevant: de waarde van het kind is niet afhankelijk van pijn of genot, maar met het feit dat het een mens is. Als men zich bovendien op pijn en genot baseert, zal men gedwongen zijn andere morele posities in te nemen die men vermoedelijk wenst te vermijden. Iemand die in langdurige coma verblijft heeft ook haast geen bewustzijn of neuronale activiteit; zou het gerechtvaardigd zijn hem te doden? En vanaf welk activiteitsniveau? Er zijn trouwens redelijk pijnloze manieren om iemand om te brengen, bijvoorbeeld door ze te laten inslapen in een ruimte gevuld met koolstofmonoxidegas. Is dat dan geen moreel kwaad? Bovendien, definiëren bewustzijn en neuronale activiteit het mens-zijn? De meeste landen waar abortus toegestaan is, beperken het tot twaalf weken. Wordt de foetus dan op ‘magische wijze’ een gelijkwaardig mens die dezelfde rechten geniet als iedereen? Als die termijn gebaseerd is op de ontwikkeling van brein en zenuwstelsel, gelden mensen met zware mentale handicaps als ‘minderwaardig’? Hangt onze ‘mate’ van menselijkheid af van onze grijze massa?

Vrouwenrechten

Het pro-abortuskamp houdt er niet van deze discussie te voeren. Het focust zich liever op de omstandigheden van de vrouw, die vaak zeer schrijnend zijn. Daarmee verdraaien ze het debat echter tot een over vrouwenrechten, waardoor ze degenen die zich tegen abortus verzetten kunnen afschilderen als vrouwenhaters. Niets is echter minder waar. In een liberale rechtsstaat heeft de vrouw dezelfde vrijheid als de man om te doen wat ze wilt binnen de perken van publieke orde en gelijke vrijheid, inclusief op seksueel gebied. Er is geen haar op mijn hoofd dat eraan denkt dat te proberen te veranderen. Mensen die tegen abortus zijn bekommeren zich om het kind. Wie al dan niet geldt als een mens is geen kwestie van vrijheid en persoonlijke opinie: een racist kan evenzeer van mening zijn dat zwarten of Joden geen mensen zijn. Moeten we dan aanvaarden dat ze die mensen dan beschadigen of vermoorden? Immers, het is hun privémening, en wie geeft iemand anders het recht om daarover te oordelen?

Natuurlijk leven we sterk mee met afschuwelijke verhalen over verkrachting en incest: sociale en morele conservatieven plegen dan ook grote steun te verlenen aan zware straffen voor dergelijke misdaden. Maar kunnen we werkelijk zeggen dat het beter is om aan zo’n gruwelijke misdaad een moord toe te voegen? Maakt dat de zaken beter? En laten we deze gevallen zelfs even terzijde liggen; ze vertegenwoordigen een minuscuul aandeel van het aantal abortussen. De overgrote meerderheid wordt uitgevoerd om zwangerschappen af te breken die het gevolg zijn van nalatigheid bij het gebruik van contraceptiva. Laten we dus, for the sake of argument, abortus ingeval van verkrachting en incest (en, vanzelfsprekend, gevaar voor het leven van de moeder) aan de kant laten. Waarom zou abortus dan een rechtvaardiging hebben? Is het gemak van de moeder meer waard dan het leven van het kind? Er zijn genoeg katholieke en andere organisaties die het kind maar al te graag willen verzorgen. Is het dan zelfs te veel gevraagd om het alleen al ter wereld te brengen?

Dovemansoren

Ik weet zeer goed dat bovenstaande opmerkingen jammer genoeg in dovemansoren zullen vallen. Daarom wil ik er nog één bekommernis aan toevoegen die een publiek met een bredere rechtse stempel misschien zal beroeren: demografie. West-Europa kampt met een significante demografische achteruitgang bij de blanke, autochtone bevolking. Dit zal ons niet alleen in zware problemen brengen met de pensioenen en sociale zekerheid, maar zal op termijn ook leiden tot het uitsterven van het blanke ras. Immers, religieuze conservatieven met een zwart-Afrikaanse of muzulmaanse achtergrond zijn zeer vruchtbaar en kennen beperkte abortus. Als organisaties als GAIA met alle macht ijveren voor het behoud van diersoorten, waarom dan niet van een stramien van de menselijke soort dat ons zoveel goeds heeft gebracht?

Dit zijn allemaal belangrijke kwesties waarover we vragen moeten durven stellen, iets wat de totale overwinning van het seculiere kamp in ons land verhindert. Ze berusten in hun triomf, terwijl hun ideeën land na land veroveren. Dit mag echter niet leiden tot de veronachtzaming van een van de grootste schandes op het blazoen van onze samenleving.

ziel

Nu ook op café: de Verlichting

Is vlees eten evolutionair bepaald?

Waarom abortus moreel bankroet is