Bastenaken dat met een buurgemeente gaat fuseren en enkele aftastende gesprekken zonder concrete realisatie. Dat is het resultaat van de politiek waar het Waals gewest op aanstuurt. Enkele krachtige rationale argumenten liggen op tafel, alleen lijkt dit niet te volstaan.

Men kan in alle eerlijkheid niet beweren dat de Vlaamse gemeenten mekaar verdringen om te fuseren. En wanneer dan toch knopen doorgehakt worden, kan het door luid protest van de bevolking nog grondig fout lopen, inderdaad, we denken aan het debacle tussen Mechelen en Boortmeerbeek. Toch zijn er enkele concrete gevallen, en dat is al meer dan ze in Wallonië kunnen zeggen. Akkoord, het kader dat fuseren mogelijk maakt en aanmoedigt is recenter dan in Vlaanderen, maar dan nog. Degene die zich geroepen voelden, moesten dit melden voor eind vorig jaar. Dit jaar zou dan van hogerhand bekrachtigd worden, waardoor ze als kakelverse fusiegemeente de volgende legislatuur kunnen ingaan.

Twee gemeenten spraken de wil uit samengevoegd te worden: Bastenaken (Bastogne) en Bertogne. Samen zouden ze goed zijn voor 20.000 inwoners, maar door hun uitgestrektheid zou het nieuwe Bastogne (de naam van de fusiegemeente) met 26.469 hectare in oppervlakte de grootste gemeente van het land worden. Een volksraadpleging werd uitgeschreven, maar het volk bleek er niet veel belangstelling voor te hebben. Sterker nog: zopas werden zelfs doodsbedreigingen geuit aan het adres van beide burgemeesters en de Waalse minister van Binnenlandse Aangelegenheden Collignon.

Schaalvergroting

De argumenten pro fusie (maar ook contra) zijn dezelfde in Vlaanderen als in Wallonië. Op tal van vlakken genereert men besparingen dankzij de verkregen schaalvergroting én men bespaart op de lonen van de politieke mandatarissen. Voor fusiegemeente Bastogne zijn dat zomaar even de zitpenningen van 20 gemeente- en OCMW-raadsleden, één burgemeester, twee schepenen en een OCMW-voorzitter. Net zoals dat in Vlaanderen het geval is, schept men ook een kader dat gemeenten een duwtje in de rug moet geven. Bij een fusie, worden gemeentelijke schulden door het gewest overgenomen: 500 euro per inwoner (van de nieuwe gemeente), met een plafond van 20 miljoen euro per geval.

Een onderzoek van denktank Itinera heeft in mei vorig jaar dankzij heel wat berekeningen de financiële voordelen van een fusie heel tastbaar gemaakt. Gemeenten met minder dan 5.000 inwoners hebben een personeelskost per inwoner van 956 euro. Gaat men boven die kaap van 5.000 inwoners, dan zakt dit cijfer tot 837. En komt men boven de 15.000 inwoners uit, dan zit je al aan 744 euro, bijna één vierde minder. Men blijft fiscaal optimaal tot aan 30.000 inwoners, daarna stijgt de gemiddelde kost opnieuw. En tot slot: zet men uiteindelijk de stap tot fusie, dan zal dit gemiddeld een besparing van 100 euro op die personeelskost per inwoner opleveren.

1977

Er mogen dan al stevige rationale argumenten bestaan om te fuseren, het draait om meer. Toen in 1977 de grote landelijke fusieoperatie werd doorgevoerd – direct meer hierover – gingen er een aantal Waalse gemeenten in het verzet. De gemeente Olne in de provincie Luik bijvoorbeeld. Vandaag telt ze amper 4.065 inwoners, wat volgens de burgemeester een goede zaak is. ‘Op die manier wist mijn gemeente haar identiteit, homogeniteit en sociale cohesie te bewaren’, stelde hij in La Meuse. Eigenheid en identiteit, men hoort het ook in Vlaanderen bij de tegenstanders.

En toch, de cijfers liegen er niet om. Toen die grote fusieoperatie van 1977 werd doorgevoerd gingen we van 2.359 naar 596 gemeenten, waarvan 262 in Wallonië, op termijn 261. Gemiddelden zeggen echter meer. Voor Wallonië is dit 13.000 inwoners, in Vlaanderen 21.000. Maar laten we even over de grens kijken.

In Nederland, waar een reële politiek van fusie gevoerd wordt, zij het niet zonder slag of stoot, telt de gemiddelde gemeente 45.000 inwoners. Frankrijk verschaft dan weer een heel ander beeld. Meer dan 35.000 gemeenten hebben onze zuiderburen, wat een gemiddelde bevolking oplevert van… 1.700. Velen zitten zelfs onder de 500, waardoor de mediaan amper 380 bedraagt. Een fusiebeleid is niet aan de orde. Ziet u ook hoe dit land op een grens van twee culturen ligt?

zitpenningen

Fusie van gemeenten is erg mager beestje

De Raarste Week