Vandaag volgt deel 2 van het interview met Marc De Buysscher, oud-commissaris bij de Gentse politie.

Jeugdgroepen

Is er eigenlijk een duidelijke beleidslijn voor de ‘aanpak van problematische jeugdgroepen’?

Commissaris Marc de Buysscher

‘Je had het daarnet al over de wijkagent. Vroeger fungeerde die als aanspreekpunt bij uitstek. Zoiets is lang verleden tijd, wat te maken heeft met zijn taaktoewijzing die zich niet echt leent tot gerechtelijk werk. Verder zijn er nog talloze andere (vaak administratieve) opdrachten waarmee die wordt opgezadeld. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat bijna niemand nog zijn wijkagent of buurtinspecteur kent, laat staan iemand van bij de politie. Spreek Jan met de pet maar eens aan en vraag hem of hij nog politie ziet op straat, behalve wanneer ze met loeiende siréne en blauw knipperlicht voorbijrazen naar een of andere opdracht.’

‘Door het gemis aan sociale contacten volgt ontegensprekelijk een gemis aan opvolging van buurtproblemen. Ook verontrustende opvoedingssituaties horen daarbij. Neem nu een 14-jarige die, in plaats van naar school te gaan, optrekt met anderen. Zij organiseren zich stilaan tot een jeugdbende en het dealen van drugs is niet ver weg. Pas wanneer de buurt er hinder van ondervindt schieten politiediensten in gang. Echt politiewerk behelst meer…’

Veiligheid

Wat is een ‘Zonaal Veiligheidsplan’ of kortweg ZVP?

‘Door scha en schande moet men toegeven dat er heel wat hiaten zijn in de basispolitiezorg. Lokale politiekorpsen stippelen daarom een plan uit met prioritaire opdrachten en doelstellingen in het kader van hun veiligheidsbeleid. “Prioriteiten gericht op innovatie en verbetering van de fenomeengerichte werking”, heet dat dan.’

‘In Gent komt overlast in prioritaire buurten, diefstallen in woningen, fietsdiefstallen, spijbelen, de criminele dadergroepen, verkeersacties, drugs, intra-familiaal geweld, mensenhandel, prostitutie en schijnhuwelijken, gendercrime en verdwijningen allemaal aan bod. “Een betere beeldvorming van de criminaliteit op basis van een geheel aan relevante databronnen, betere kennisdeling en een resultaatgerichte communicatie met de bewoners voor een geïntegreerde samenwerking, een aantal praktische vereenvoudigingen van het werkproces…”, wordt als reden aangebracht.’

‘We spreken over 25 pagina’s vol met mooie intenties, wie opvolgt, wat het project wil realiseren en nog van dat. Sommige “prioriteiten” werden door het overaanbod en gebrek aan middelen dan weer on hold gezet, maar toch kwamen 21 prioritaire fenomenen aan bod met maar liefst 46 projecten, gaande van de interne werking, overlast tot terrorisme en radicalisering.’

‘Het ZVP 2020-2025 is dan weer goed voor een aantal opvallende nieuwigheden zoals internetfraude en afpersing, nummerplaatherkenning, veelplegers in het verkeer, omgaan met verwarde personen en bereikbaarheid en bekendheid van de wijkpolitie. Burgerparticipatie, interne operationele verwerking en het intern verhogen van de weerbaarheid van politiemedewerkers, ondersteuning inzake ICT en camerabeelden staan ook op de agenda. Rond het ZVP is dus heel wat te doen, maar het betekent de ultieme doodsteek van elk korps. Hoe meer prioriteiten moeten worden ingevuld, hoe minder zaken prioritair zijn.’

Overstructuur

Wat bedoel je met ‘overstructuur’ en hoe zorgt die voor verzwelgende bureaucratie?

‘De in Gent alleen al meer dan 170 diensten en dienstjes bieden in theorie een meerwaarde aan de werking van het korps. In de praktijk is het een ander verhaal. Men schijnt niet willen te begrijpen dat overstructuur zorgt voor bureaucratie. Maar er is meer… Naast hun eigen regelneverij, die ze dan aan anderen opdringen, zijn zij vaak in een onderlinge strijd verwikkeld om een bepaald onderzoek of takenpakket niet te moeten uitvoeren. Zo is er binnen de interventiedienst een afzonderlijk gerechtelijk team en binnen de wijkpolitie een gerechtelijk wijkteam.’

‘Ook binnen de lokale recherchediensten heeft men af te rekenen met een verdergaande versnippering en overlapping. Stel dat een minderjarige verslaafde een inbraak pleegt of een diefstal met geweld. Het is niet helemaal duidelijk wie dit gaat behartigen, wordt het de unit Jongerencriminaliteit, de unit Geweld of maar meteen die van de Drugs? Opnieuw voer voor discussie met de nodige frustraties, waarbij uiteindelijk weer eens van hogerhand na een overlegmoment van de directie een salomonsoordeel moet worden geveld. Of een sterk staaltje bureaucratie en zo zijn er tientallen voorbeelden.’

Drugs

Hoe zorgwekkend is het drugsprobleem in onze samenleving en wat kan de politie er aan doen?

‘Onder de titel “War on drugs” doe ik in mijn boek een werkbare manier uit te doeken om dit probleem aan te pakken. Mede door de inefficiëntie van lokale politiediensten is de drugseconomie uitgegroeid tot een wereldwijde handel die meer omzet draait dan ons eigen bruto Belgisch product. Het is een kwestie van vraag en aanbod en daarom moet ook de gebruiker worden aangepakt. Onbegrijpelijk dat pedante moraalridders pleiten om drugs, en zeker softdrugs zoals cannabis, te legaliseren. Zelfs in sommige politiemiddens is men die mening toegedaan.’

‘Proefprojecten, zoals in Canada, tonen aan dat dit geen optie mag zijn. Legalisering leidde er tot een verschuiving van het probleem met cannabis die binnen het illegaal circuit een hoger thc-gehalte had. De hogere gewenning zorgde voor een verzekerde omzet. Ook kon men drugs goedkoper op de markt brengen. Criminelen zijn nu eenmaal niet geneigd om belastingen te betalen. Ten slotte werkte de legalisering een verschuiving in de hand naar “het hardere spul”.’

‘Alles in de schoenen schuiven van politiediensten is intellectueel oneerlijk. Ook het parket met haar vervolgingsbeleid en de wetgever met procedures die veel te omslachtig zijn spelen een cruciale rol. Het is toch opmerkelijk dat verdachten nooit voor een rechtbank worden gedaagd, louter en alleen wegens drugsgebruik. Na het kraken van de Sky ECC-berichtendienst getroostte men zich zelfs niet eens de moeite om de achterhaalde gebruikers aan te schrijven, wat evenmin getuigt van een echt afschrikkingsbeleid.’

Rechters

Is het niet frustrerend dat sommige rechters verdachten laten gaan die de politie met veel tijd, moeite en gevaar heeft kunnen inrekenen?

‘Het volledige systeem van vervolging, met daaraan gekoppeld ellenlange procedures en arrestaties, kan anders. Het grootste probleem ligt weer eens bij de structuur van politiediensten, waardoor acties zich meestal beperken tot wat gelukstreffers. Om een verdachte te arresteren is meer nodig dan het doorzoeken van zijn zakken en in het beste geval een positieve huiszoeking.’

‘Langdurige observaties met vooronderzoeken, weten wie met wie omgaat en verdachten die overgaan tot bekentenissen zodat een netwerk kan worden opgerold, is andere koek. Rechters zijn daarin objectief en beslissen op basis van bezwarende feiten of er al dan niet moet worden overgegaan tot een verlenging van de arrestatie. Zelf heb ik daar nooit van wakker gelegen. Gewoon met liefde mijn job doen was de missie, zo niet haak je af…’

Toekomst

Is er een weg? Hoe moet het met de politie in de toekomst?

‘In de huidige constellatie zit men zo goed als muurvast. Een zoveelste actieplan rond bijvoorbeeld verkeer en interventies om tegemoet te komen aan bepaalde verzuchtingen en om het allemaal wat vlotter te laten verlopen zal het verschil niet maken. Een integrale hervorming van alle korpsen zal tegelijkertijd moeten worden doorgevoerd. Het zal aan de politici liggen om de knopen door te hakken, want evolueren naar een nieuw soort van politie zal een tabula rasa vergen. Zachte heelmeesters maken nu eenmaal stinkende wonden.’

Zonaal Veiligheidsplan

Gentse politiecommissaris: ‘Intussen weten zelfs insiders niet meer wie met wat bezig is’ (2)