‘Parijzenaren ontdekken de stadsguerrilla’ luidde een kop vorige week in Le Figaro. ‘In de Stalingrad-wijk worden mortiergranaten afgeschoten.’ Een moeder die anoniem wil blijven, vertelt: ‘Afgelopen nacht zijn mijn kind van drie en mijn baby van 4 maanden drie keer wakker geworden van ontploffende granaten.’

Niet meer veilig op straat

De hoofdcommissaris van Parijs, Didier Lallement, geniet enige faam als de man die de Gele Hesjes vrijwel wekelijks in elkaar liet hengsten , maar dit probleem kan hij blijkbaar niet aan. Hij klopt zich wel regelmatig op de borst als drugsdealers ergens zijn weggejaagd, ook al duiken ze één week later en één straat verder steevast weer op. De nieuwe hot spot voor crack is de wijk rond metrostation Stalingrad, niet ver van de Gare du Nord. In de volksmond omgedoopt tot metrostation Stalingcrack.

De bewoners zullen het weten: ’s nachts zijn ze niet meer veilig op straat. Vrouwen zijn dat overdag evenmin. Ze kunnen in sommige wijken van Parijs al jaren nauwelijks nog zonder problemen alleen naar buiten, vooral vanwege de grote aantallen migranten op straat. Of ze moeten een hijab gaan dragen.

‘Zones de Non Droit’

Inmiddels bevinden zich in tien van de twintig Parijse arrondissementen zogeheten ‘Zones Urbaines Susceptibles’, moeilijke wijken. In het hele land zijn daar officieel meer dan 1500 van. Daar moet ‘de Republiek hersteld worden’, volgens de overheid. Het kan erger. Als automobilisten ’s nachts door het rode licht rijden omdat ze niet durven te stoppen en de politie zich alleen met vier, vijf man tegelijk durft te vertonen, spreekt men over ‘Zones de Non Droit’, rechteloze wijken. Daar zijn er zo’n honderd van in Frankrijk, waarvan tientallen in en rond Parijs. Deze zones moeten niet hersteld maar heroverd worden…

In de afgelopen week nog werden niet alleen mortiergranaten afgevuurd door drugsdealers in hartje Parijs, maar ook een politieman doodgeschoten in Avignon. In het zuiden gebruikten jongeren van Noord-Afrikaanse komaf geweld tegen politie en hulpdiensten, bij rellen in steden als Lyon en Fréjus. Intussen wedijveren Parijs en Marseille in onveiligheid. In laatstgenoemde stad dragen nooddiensten kogelvrije vesten in bepaalde wijken – waar verplegers soms niet meer willen komen om patiënten te verzorgen. Omdat lokale hangjongeren er bijvoorbeeld ’tol’ eisen als ze de wijk binnenrijden. Postpakketten geraken in veel moeilijke wijken al lang niet meer op hun bestemming, die moet je gaan afhalen. Politieagenten en ambtenaren krijgen grote premies om in deze wijken te werken.

Artikel 5 van de grondwet

Tegelijkertijd krijgen allerlei bekende figuren eindeloos ruimte op straat en in de media om vuil te spuiten over alles wat er niet deugt aan Frankrijk, vooral aan de politie. Deze situatie is door de jaren heen zo gegroeid en gek genoeg lijkt er sprake van een zekere gewenning. Al schrikt het land wel op als er weer eens een hausse is van geweldsdelicten op straat. Of als dodelijke islamistische aanslagen elkaar in hoger dan gebruikelijk tempo opvolgen.

Sommige opiniemakers blijven erop hameren dat artikel 5 van de grondwet continu met voeten wordt getreden, en dat overheid en de politiek dat stilzwijgend lijken te accepteren. Volgens dat artikel dient de president op het grondgebied van de Republiek zowel het functioneren van publieke diensten, als de ‘continuïteit van de Staat’ te garanderen.

Anoniem

Frankrijk ligt niet in Zuid-Amerika, en het idee dat het leger zich met de openbare orde gaat bemoeien, lijkt bizar. Al blijkt uit polls dat een meerderheid van de bevolking dat wel noodzakelijk acht. De geruchtmakende open brief aan de president die een twintigtal gepensioneerde hoge militairen eind april schreven om alarm te slaan, kon op instemming rekenen van 60% van de Fransen. Het land raakte na de islamistische aanslagen in 2015 gewend aan zwaarbewapende militairen op straat. Die waren daar in het kader van operatie Sentinelle, waarbij het leger werd ingezet om drukbezochte openbare locaties als de Eiffeltoren te behoeden voor nieuwe aanslagen.

Misschien geïnspireerd door de felle en afwijzende reacties van vooral de linkerzijde op de eerste brief – er werd zelfs van een putsch gesproken – circuleert sinds kort op internet een tweede open brief. Die doet er nog een schepje bovenop en zou zijn geschreven door meer dan 2000 militairen in actieve dienst. Het conservatieve opinieblad Valeurs Actuelles, dat ook de eerste brief afdrukte, publiceerde afgelopen zondagavond de tweede.

De ondertekenaars maken hun zorgen kenbaar over wat zij zien als de dreigende teloorgang van Frankrijk, en doen dat deze keer anoniem. Zowel de minister van Defensie als de chef van de strijdkrachten had de ondertekenaars van de eerste brief zware sancties in het vooruitzicht gesteld als zij in actieve dienst zouden blijken te zijn. Vandaar…

Mélenchon en Le Pen

Toch roept dit zeker bij tegenstanders van deze actie de vraag op of die 2000 anonieme militairen echt bestaan. Maar al is het blad Valeurs Actuelles niet bepaald een journalistieke hoogvlieger, het heeft wel heel wat lezers. Regelrecht bedrog zou de kip met de gouden eieren slachten. Lezers krijgen de gelegenheid in een petitie steun aan de brief te betuigen. Binnen enkele dagen hadden al tegen de driehonderdduizend mensen dat gedaan.

Jean-Luc Mélenchon, de leider van de extreemlinkse partij La France insoumise (LFI), maakte zich bij de eerste open brief al kwaad en raakte nu helemaal buiten zinnen. In zijn karakteristieke stijl kondigde hij aan de strijdkrachten te zullen ‘zuiveren’ van ‘opstandelingen’, mocht hij aan de macht komen. Die kans is te verwaarlozen, ook al doet hij volgend jaar voor de derde keer mee aan de presidentsverkiezingen. De belangrijkste tegenstander van president Macron in die verkiezingen, Marine Le Pen, benadrukte van haar kant dat ze vertrouwen heeft in de militairen. En dat de onveiligheid op straat, gesignaleerd in beide brieven, inderdaad overal bestaat.

Vrij spel op eigen bodem

Als de tweede brief echt werd ondertekend door 2000 actieve militairen en honderdduizenden Franse burgers, is er zeker reden tot ongerustheid voor de president. In deze brief herinneren de militairen aan de voortdurende strijd die ze voeren tegen islamistische terroristen in landen als Mali, waarbij een aantal van hen sneuvelde. Om vervolgens vast te stellen dat de president ‘aan diezelfde islamisten vrij spel geeft op eigen bodem…’

Ze zeggen ook voor een deel betrokken te zijn geweest bij genoemde operatie ‘Sentinelle’. Toen ‘zagen zij met eigen ogen de puinhoop in de banlieues, waar Frankrijk niets betekent en alleen maar wordt geminacht, of zelfs gehaat…’ Net als de gepensioneerde hoge officieren van de eerste brief waarschuwen ze dat een burgeroorlog dreigt als er niets verandert: ‘Mocht het zover komen, dan zal het leger niet werkeloos toezien, maar de orde bewaren op eigen bodem…’ Ze roepen de president op iets te doen. ‘Het gaat om het voortbestaan van ons land en uw land.’

‘Kan het leger Frankrijk redden?

De geadresseerde zat intussen gezellig bij zijn vrienden van de Europese Unie in Straatsburg. Op een ‘Conferentie over de Toekomst van Europa’. Zondag sprak hij de aanwezigen toe over zijn favoriete onderwerp: de groene utopie die Europa zal worden dankzij de EU. Om dezelfde avond brief nummer twee van zijn militairen in de bus te krijgen…

‘Kan het leger Frankrijk redden?’ roept de voorpagina van Valeurs Actuelles deze week. Een meerderheid van de Fransen lijkt te denken van wel, maar acht president Macron daar zelf blijkbaar niet toe in staat. Nog een jaar tot de presidentsverkiezingen, maar dat zou wel eens een heel lang jaar kunnen worden.

Zones Urbaines Susceptibles

Nieuwe open brief van militairen aan Macron