Dure gas en stookolie moeten warmtepompen verkopen

De verkoop van warmtepompen halveerde dit jaar. Niet alleen in België, ook in de buurlanden. De sector zegt niet te begrijpen waarom de huishoudens geen warmtepompen willen. Om klanten over de streep te trekken vraagt de sector nu om hogere accijnzen op gas en stookolie.

Climafed, de federatie van producenten en invoerders van centrale verwarmingssystemen en warmwaterinstallaties, heeft het over ‘een zorgwekkende ontwikkeling voor onze klimaatdoelstellingen’. Ook al omdat de verkoop van op fossiele brandstoffen draaiende cv-ketels stijgt.

2022 en 2023 waren uitzonderlijk goede jaren voor de verkoop van warmtepompen. Een gevolg van de toenmalige hoge energieprijzen, in combinatie met de toegekende subsidies én een toekomstig verbod op cv-ketels. In de eerste helft van 2024 blijken de consumenten daar anders over te denken.

Climafed zegt dat warmtepompen ‘onmiskenbaar energie-efficiënter zijn en bijdragen tot een aanzienlijke CO2-reductie’. Tegelijk geeft de federatie toe ‘dat consumenten terughoudend zijn om over te stappen vanwege de te hoge elektriciteitsprijs’.

Dat is een terugkerend verhaal. Warmtepompen verbruiken veel stroom, en dus is de conclusie van de verkopers dat elektriciteit te duur is en gas of stookolie te goedkoop.

Elektriciteit kost momenteel 30 cent per kWh, terwijl gas en stookolie 8 cent per kWh kosten. Climafed: ‘Dit maakt elektriciteit bijna vier keer duurder, wat de overstap naar warmtepompen economisch onaantrekkelijk maakt.’

Climafed beroept zich tegelijk op een recente studie van de CREG die bij Doorbraak al aan bod is gekomen. Om warmtepompen rendabel te maken, zo meldt de studie, mag elektriciteit maximaal twee keer duurder zijn dan gas. Climafed zwijgt nochtans over het feit dat de installatie van een warmtepomp een veelvoud kost van de installatie van een cv-ketel.

Politiek inzetten

De Europese Unie wil tegen 2030 dertig miljoen warmtepompen installeren. ‘Met het huidige tempo zullen we dat nooit halen, zeker omdat de daling in de verkoopcijfers in heel Europa zichtbaar is. In Duitsland gaat het om een daling van 60 procent, in Nederland om 65 procent en in Frankrijk om 45 procent’, klinkt het bij Climafed.

En dus rekent men op de politiek: ‘De aanpassing van de fiscaliteit op elektriciteit, gas en stookolie is broodnodig om warmtepompen de boost te geven die ze nodig hebben.’ Een mooi voorbeeld van hoe slecht nieuws kan uitgroeien tot een politiek argument.

Maar er is nog. Met warmtepompen alleen zijn de EU-doelstellingen niet haalbaar. Bij renovaties, zegt Climafed, moet eerst ‘de focus liggen op het verlagen van de warmtevraag door betere isolatie’. Daarmee raken ze aan een cruciaal probleem: de zogenaamde ‘50°C-test’.

Vrij vertaald komt het hierop neer: als de warmtepomp 50 graden Celsius moet produceren om te verwarmen, is ze eigenlijk ongeschikt. Idealiter draait een warmtepomp op 35 graden. Bij 50 graden ligt het stroomverbruik een derde hoger. Zelfs met minder accijnzen op elektriciteit komt een huishouden dan veel duurder uit. Bovendien worden de ruimtes met een klassieke centrale verwarming sneller verwarmd, en dus schakelt de centrale verwarming ook sneller af.

Hybride systemen

Het enige mogelijke alternatief is een hybride systeem met én warmtepomp én cv-ketel. Helaas is er sinds 2021 een verbod om grote bouwprojecten nog aan te sluiten op het gasnet. En vanaf 2025 wordt dat verbod algemeen. Hybride warmtepompen zijn in praktijk dus onmogelijk.

Misschien is de oorzaak van de halvering van de vraag naar warmtepompen gewoon een kwestie van economie: de investering kan namelijk niet worden terugverdiend.