Russische gevangene Jegorov over vuilnisramp rondom Moskou

Vjatsjeslav Jegorov is 44 jaar oud. Hij is geboren en getogen in het pittoreske, middeleeuwse stadje Kolomna op 110 kilometer afstand van de Russische hoofdstad. Op 14 oktober van dit jaar werd de drievoudige vader veroordeeld tot 1 jaar en 3 maanden gevangenisstraf wegens het meervoudig overtreden van de ‘bepalingen omtrent het houden van demonstraties en protestacties’.

Uitreisverbod

Al in januari 2019 kreeg hij om dezelfde reden enkele maanden huisarrest en werd hem een zogenaamd uitreisverbod opgelegd. Met een honderdtal medestanders richtten zijn protestacties zich tegen de enorme stortplaatsen waar vele malen meer vuil werd gestort dan toegestaan. In de stad Volokolamsk, eveneens in de oblast Moskou (de regio rondom de hoofdstad) werden hierdoor in 2018 vijf kinderen met een zware vergiftiging door stortgas in het ziekenhuis opgenomen.

Het probleem van het huisvuil heb ik zelf meegemaakt toen ik in Moskou woonde. In principe komt het erop neer dat iedereen zijn vuilnis direct vanuit het trappenhuis in een koker stort. Die koker komt uit in een gesloten ruimte op de begane grond die in het gunstigste geval een keer per week provisorisch wordt geleegd.

Stank

De stank rond de flatgebouwen is in de zomer niet te harden. Ratten en ander ongedierte tieren er welig. In sommige flats is geen stortkoker, maar gooien bewoners lukraak alle vuil in containers die her en der in de wijken staan. Volgens de officiële cijfers telt Moskou ongeveer 13 miljoen inwoners.

Al die huishoudens produceerden volgens een rapport van het ministerie voor Natuur en Ecologie in 2018 in totaal 5,5 miljoen ton afval. Dit huisvuil wordt naar stortplaatsen in de oblast Moskou getransporteerd waar er voor geschatte 90% verder niets mee gebeurt. De Russische regering deelde mee dat voor de regio rondom Moskou vanaf zomer 2022 een verbod op storting gaat komen. Als uitwijkplaatsen werden de oblasten van Archangelsk, Vladimir, Kaloega en Toela genoemd.

Integer man met vreedzaam protest

Na zijn veroordeling nam ik contact op met Vjatsjeslav Jegorov via een online systeem voor correspondentie met gedetineerden. Ondanks het feit dat de brieven worden gecontroleerd door de censuur en met vertraging worden bezorgd (hij schrijft zijn brief met de hand en ik krijg daarvan een scan), was het mogelijk een goed beeld te vormen van zijn drijfveren. Een ‘interview per brief‘ met een integer man die veraf van modeverschijnselen als Fridays for Future met vreedzaam protest tracht te vechten tegen misstanden voor zijn eigen huisdeur.

Kun je iets vertellen over je jeugd?

‘Ik ben geboren in een gewoon Sovjetgezin. Mijn vader, moeder, opa en zelfs mijn overgrootvader waren ingenieurs. Ik heb een drie jaar oudere broer. Op school had ik al een hekel aan marcheren en in het gelid lopen. Om die reden was ik een van de laatsten die in de pionierorganisatie werd opgenomen. Het probleem Komsomol werd voor mij gelukkig opgelost door het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.’

Wat voor opleiding heb je daarna genoten?

‘Na mijn school ging ik naar het polytechnisch instituut waar ik werd opgeleid tot ingenieur. Mijn specialisatie is verbrandingsmotoren.’

Kon je als ingenieur aan de slag in de wilde jaren negentig?

‘Na mijn huwelijk en de geboorte van ons eerste kind ging ik in de commercie. Met het salaris van een ingenieur bij een staatsbedrijf had ik nooit het hoofd boven water kunnen houden met mijn gezin. Eerst zat ik een tijdlang in de markthandel. Afpersing door allerhande bandieten behoorde toen tot de alledaagse realiteit. In 2002 nam ik de leiding over van een supermarktketen waarvan een goede vriend de eigenaar was.’

Strijd tegen repressie

Hoe ben je bij de oppositie terechtgekomen?

‘Ik was al langer met mezelf in strijd over de steeds groter wordende repressie in ons land, maar toen ik over de veroordeling van Michail Chodorkovsky las, gaf dat de doorslag. Ik had het er vaak over met mijn vrouw of het misschien een idee was te emigreren en ergens anders een nieuw bestaan op te bouwen. We besloten te blijven. Hoewel het nu naïef klinkt dacht ik toen iets van bovenaf te kunnen veranderen. Ik had het plan opgevat  mij kandidaat te stellen voor de gemeenteraad of zelfs voor de Doema. Boris Nemtsov richtte in die tijd zijn partij ‘Parnas’ op. Ik sloot me aan en werd vicevoorzitter van Parnas voor de oblast Moskou.’

Kun je iets meer vertellen over Boris Nemtsov?

‘Hij was een integer politicus. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Aleksej Navalny ondersteunde hij ons bijvoorbeeld direct bij onze protestactie tegen de wet van Dima Jakovlev waardoor weeskinderen uit Rusland niet langer door buitenlanders geadopteerd konden worden. Boris Nemtsov was een van de weinige eerlijke politici. De moord op hem betekende een enorm verlies voor ons land.‘

Ben je al die tijd politiek actief geweest?

‘Na mijn aanvankelijke activiteiten voor Parnas, had ik me eigenlijk weer teruggetrokken uit de politiek, totdat de zaak met de stortplaats in Kolomna begon.’

Enorme hoop huisvuil

Huisvuil uit Moskou wordt zonder beperking weggegooid, niet gescheiden en voor 90% ook niet verwerkt of verbrand. Dat komt dan onder andere bij jullie in Kolomna terecht?

‘Bij onze stad bevindt zich een enorme vuilstortplaats waar de meeste inwoners tot 2017 niet eens weet van hadden. Totdat in plaats van de toegestane 100 ton ineens meer dan 1 miljoen ton per jaar werd gestort. Omdat er verder niets mee gebeurde, groeide dat uit tot een enorme chemische bom. Het is ongeveer vergelijkbaar met een situatie waarin bij jou thuis elke dag een familie olifanten zijn behoefte zou komen doen.’

‘Inmiddels is die stortplaats gesloten. Dat was een van de eisen waarvoor we al die tijd hebben gestreden. Maar die overwinning is niet echt een overwinning, want aan de andere kant van Kolomna is al een nieuwe geopend. Officieel heet het ‘centrum voor vuilverwerking’, maar er gebeurt wederom niets mee. Het enige verschil met de oude stortplaats is dat deze tien keer zo groot is.’

En wie zit er achter de ‘business’ met het huisvuil?

‘Bij ons opereert de bende ‘Rostech’ waarvan Viktor Tsjemezov, een boezemvriend van Poetin, de baas is. Hij is een van de rijkste mensen van Rusland. Onder zijn hoede staat de aanleg van nieuwe stortplaatsen. Zijn plan was het 15 verbrandingsinstallaties op te richten in de oblast Moskou. Volgens een hopeloos verouderde technologie. En dan sowieso alleen op papier. Hiermee gaan enorme overheidsgelden gemoeid die bij dit soort projecten uiteraard in allerlei zakken verdwijnen. In de nieuwe regering zitten nu weer een aantal andere lobbyisten die nieuwere systemen willen, maar ook dat zal aan de situatie weinig veranderen.’

Verandering

En wat zou er veranderd moeten worden?

‘Om iets te kunnen veranderen, hebben we een machtswisseling nodig. Hoe dat op korte termijn zou moeten gebeuren, is mij een raadsel. Om bijvoorbeeld alleen al het scheiden van afval te promoten hebben we staatspropaganda nodig én deelname van spelers van de vrije markt. Het zou in handen moeten zijn van diegenen die bereid zijn eraan te verdienen en niet van de staatsmonopolisten die tot geen enkele constructief werk in staat zijn. Maar hoe zullen we dat ooit kunnen bereiken?’

Wat mis je het meest in de gevangenis?

‘Mijn gezin. Mijn zoon en dochter spelen gitaar en ik ook. Soms organiseerden we samen gitaaravonden. Dan doorliepen we een heel repertoire van Metallica, Nirvana en Rolling Stones tot onze eigen Russische rock. Ik was gelukkig dat ik op die manier met mijn kinderen samen kon zijn. Maar achteraf bekeken, deden we dat veel te zelden.’