JavaScript is required for this website to work.
Binnenland

Als het woord ‘islam’ taboe is…

Herdenking aanslagen van 2016 zonder duiding over geradicaliseerde IS-moslims

Luckas Vander Taelen23/3/2022Leestijd 3 minuten
Van links naar rechts: Koningin Mathilde, Koning Filip, premier De Croo en
echtgenote Annik Penders op de herdenking van de aanslagen van 22 maart 2016.

Van links naar rechts: Koningin Mathilde, Koning Filip, premier De Croo en echtgenote Annik Penders op de herdenking van de aanslagen van 22 maart 2016.

foto © Belga/Reuters

Bij de verjaardag van de aanslagen van 2016, viel op hoe media de islamitische motivatie van de terroristen niet wilden vermelden of duiden.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

Op 22 maart was het zes jaar geleden dat Islamitische terroristen twee aanslagen pleegden in Zaventem en Brussel. Het is normaal en vooral noodzakelijk dat de media die trieste verjaardag in herinnering brachten. Dat gebeurde wel met merkwaardig taalgebruik : zelden was te horen of te lezen dat het hier ging om aanslagen die het werk waren van geradicaliseerde islamisten.

Het ochtendjournaal van Radio 1 ging nog een stap verder en had het zelfs over het ‘noodlot’, als ging het over een natuurramp of een neergestort vliegtuig. Op geen enkel moment verbonden ze een van de meest dramatische dagen uit de Belgische geschiedenis  aan het terreurnetwerk van Islamitische Staat of  eerdere aanslagen elders in Europa. Alsof de moorden op de luchthaven en in de metro het werk waren van anonieme terroristen zonder een duidelijke drijfveer.

Grimm

Het TV-nieuws van de openbare omroep vermeldde wel IS, maar enkel de initialen, zonder de volledige benaming uit te spreken. Op radio of tv was niet een keer het woord ‘islam’ te horen. Ook als er 32 doden vielen door islamitisch geweld, is de VRT als de dood om het i-woord te gebruiken. En ook al waren er 340 gekwetsten, dan nog is de zender blijkbaar bang om met te expliciete verwijzing naar hun religie mensen te kwetsen. De terroristen lijken op die manier diabolische boosdoeners zoals in de kwaadaardige sprookjes van de gebroeders Grimm. Over hun motivatie spreken we niet. Het verhaal over de aanslagen vertellen ze op het niveau van een vertelling over goed en kwaad.

Door het totaal gebrek aan kader en uitleg lijken de aanslagen een alleenstaand feit in een ver verleden. Maar IS bestaat nog steeds en tussen 2016 en 2020 zijn er liefst 75 islamitische aanslagen en gewelddaden gepleegd in de Westerse wereld. Buiten Europa zijn de religieuze moordbendes vooral actief in Afrikaanse landen als Mali, Somalië en Nigeria; daarnaast zijn Pakistan, Afghanistan en Irak regelmatige doelwitten.

Journalistiek verzuim

Die achtergrond niet vermelden is schuldig journalistiek verzuim. Dit kan niet anders dan het gevolg zijn van een (hoofd)redactionele keuze : wie in een journalistiek verslag over aanslagen, gepleegd door fanatieke, geradicaliseerde godsdienstgekken, het enkel heeft over ’terroristen’ onthoudt lezers, luisteraars en kijkers essentiële informatie die nodig is om het gebeuren te begrijpen. Het is eigenlijk een soort herschrijven van de geschiedenis, vanuit een bezorgdheid moslims niet te stigmatiseren, hoewel het in een selectieve lezing van de Koran door haatpredikers is dat de terroristen de inspiratie voor hun ziekelijke daden vonden.

Het is vanzelfsprekend dat het over een fanatieke minderheid gaat binnen de moslimgemeenschap en dat een overweldigende meerderheid het religieus geweld afkeurt. Die evidenties zouden onderdeel kunnen uitmaken van duiding rond de aanslagen. Maar het niet vermelden van het religieus karakter ervan door het adjectief ‘islamitisch’ niet te vermelden bij de naamwoorden ‘aanslagen’ en ’terroristen’ maakt die belangrijke nuancering in de berichtgeving zelfs onmogelijk.

Inquisitie en Beeldenstorm

Men zou het net zo goed over de zestiende eeuwse Inquisitie kunnen hebben en daarbij niet vertellen dat die het werk was van katholieken. Of niet durven zeggen dat het protestanten waren die zich te buiten gingen bij de beeldenstorm. Om vooral geen gelovigen te kwetsen…

Als je niet vermeldt dat de aanslagen het werk waren van fanatieke islamieten, kan je het ook moeilijk hebben over het gegeven dat binnen de moslimgemeenschap de steun voor een radicale beleving van de godsdienst heel klein is. Zo bereikt de obsessie om toch vooral niets of niemand te stigmatiseren exact het beoogde tegendeel : de meeste gebruikers van het nieuws, aan wie om ideologische reden essentiële informatie wordt ontzegd, herinneren zich natuurlijk wel wie de daders waren. Dat hun religieuze achtergrond onbenoemd blijft in de berichtgeving, kan alleen maar het wantrouwen én de vooroordelen vergroten. Dat is het kwalijke gevolg van een ideologische opstelling die onvermijdelijk tot gekleurde journalistiek leidt.

Categorieën

Luckas Vander Taelen (1958) werkte als tv-regisseur, en was voor Groen schepen, Vlaams en Europees Parlementslid en senator.

Commentaren en reacties