Sinds eind november kan iedereen met het programma ChatGPT, een vorm van Artificiële Intelligentie, teksten laten schrijven door de computer. Dat wekte uiteraard de interesse van Microsoft dat inmiddels samenwerking zoekt met Open IA, het bedrijf achter ChatGPT.

De mens werkt al vijftig jaar aan de ontwikkeling van Artificiële Intelligentie (AI). Zelf werd ik er destijds mee geconfronteerd bij de creatie van scoring-modellen waarbij bedrijven een automatische rating krijgen voor hun kredietwaardigheid.

Dat gebeurde in het verleden op basis van zuiver statistisch onderzoek, maar er was ook de benadering op grond van ‘Neural Networks’. In mijn Handboek kredietverzekering schreef ik dat dat een computerparadigma is dat wordt gevormd op basis van de structuren in het menselijk brein. Het bestaat uit bepaalde verwerkingselementen (neuronen) die met elkaar verbonden zijn, om samen een bepaalde outputfunctie te creëren.

Output

Andere mensen maakten met AI kennis toen ‘Deep Blue’ geïntroduceerd werd in 1995, een door IBM ontworpen schaakcomputer. Ze werd bekend omdat hij een match won tegen Garri Kasparov, toen de beste schaker ter wereld.

Maar de tijd bleef niet stilstaan. Experten vertelden me dat vooral de laatste tien jaar sterke vooruitgang werd gemaakt. Vooruitgang in rekenkracht, de beschikbaarheid van een enorme hoeveelheid data en nieuwe algoritmes hebben tot belangrijke doorbraken in AI-technologie geleid. Alle grote bedrijven besteden er nu omvangrijke middelen aan, want men wil de boot niet missen.

OpenAI

De voorbije maand stonden de kranten vol commentaar over de spectaculaire resultaten van ChatGPT. Dat is een applicatie van OpenAI, wat op zijn beurt een onderzoekslaboratorium is. De bedrijfsstructuur bestaat uit een niet-commerciële moedermaatschappij OpenAI Incorporation en het commerciële bedrijf OpenAI LP.

De organisatie werd eind 2015 opgericht door Elon Musk, Sam Altman, Peter Thiel en anderen, met een startkapitaal van een miljard dollar. De alomtegenwoordige Musk verliet in februari 2018 de Raad van Bestuur, maar bleef investeerder. In 2019 werd de commerciële tak OpenAI LP opgericht, met een investering van een miljard dollar door Microsoft gevolgd door een tweede in 2021. Recent beloofde de techgigant een investering tot tien miljard dollar om de capaciteit van OpenAI verder uit te breiden.

ChatGPT

Het eerste rapport dateert van 11 juni 2018. In februari 2019 lanceerde OpenAI de GPT-2, een Generative Pre-trained Transformer-model dat met één druk op de knop overtuigende essays en artikelen kon genereren. Na de invoer van tekstpassages uit boeken kon het model verder paragraaf na paragraaf tekst in dezelfde stijl produceren. De broncode werd aanvankelijk geheim gehouden, maar later dat jaar vrijgegeven. Het model werd in mei 2020 opgevolgd door CGPT-3 en op 30 november 2022 werd ChatGPT gelanceerd. Men werkt nu al volop aan GPT-4, dat nog beter en krachtiger zal zijn.

ChatGPT is een taalmodel dat getraind is op miljarden tekstgegevens van het internet en heeft daaruit geleerd om elke tekst aan te vullen met het statistisch meest waarschijnlijke vervolg. Op deze wijze kan het bijna alle vragen beantwoorden, hoewel fouten mogelijk zijn. Het systeem laat toe teksten in alle stijlen te schrijven en zou goed kunnen programmeren.

Bij de ontwikkeling van dat AI-model werd het systeem wel getraind door de antwoorden die het genereert te laten beoordelen door mensen. Op die manier kon het systeem leren welke antwoorden al dan niet wenselijk waren. OpenAI deed daarvoor een beroep op het bedrijf Sama uit San Francisco, dat op haar beurt beroep deed op mensen uit Kenia om tienduizenden tekstfragmenten te beoordelen. Naast ChatGPT voor de teksten, ontwikkelde open AI ook nog ‘Dall-E’, dat bijna elk beeld dat u bedenkt kan creëren. Het doet de illustrators dan ook vrezen voor hun toekomst.

Maatschappelijke gevolgen

Nu AI op kruissnelheid ontwikkeld wordt, zal er zeker een grote maatschappelijke impact volgen. Het onderwijs zal er rekening mee moeten houden. Studenten kunnen immers hun huiswerk of opstellen via dit instrument maken. Journalisten zouden zogezegd ook op termijn bedreigd kunnen zijn. En sommigen beweren dat AI op termijn zelfs boeken zou kunnen schrijven.

Zulk een vaart zal het volgens ons wel nog niet lopen. De tekst van een machine is neutraal en emotieloos. Iedere persoon die schrijft heeft zijn eigen stijl, en wil in een tekst de nodige schakeringen aanbrengen. Maar het systeem is zeker goed om ideeën te genereren.

Techgiganten schieten wakker

We wezen er al op dat Microsoft geïnvesteerd heeft in OpenAI, maar recent kwam het bericht dat het er nog eens tien miljard dollar voor over had. Het bedrijf krijgt zo de kans de technologie van OpenAI systematisch te integreren in zijn producten. Zo krijgen de klanten van haar cloud-platform ‘Azure’ de kans om technologie van OpenAI in hun systemen te gebruiken.

Ook Google is wakker geschoten. De stichters Sergei Brin en Larry page werden onlangs terug actief binnen het bedrijf om AI binnen de internetzoekmotor te ontwikkelen. ChatGPT laat immers ook toe om op een revolutionaire manier informatie te vinden door het stellen van een vraag, zonder zoals bij Google geconfronteerd te worden met een verzameling van links. OpenAI is dus terecht een bedreiging voor het bedrijf.

Maar ook op andere domeinen wordt AI belangrijk. In de voor ons land belangrijke farmasector verstrijkt er gemiddeld tien jaar tussen de ontdekking en de finale goedkeuring van een medicijn, waarbij veel medicijnen zelfs in een laat stadium nog sneuvelen. Een succesvol traject kost gemiddeld 2,5 miljard euro. De farma- en biotechbedrijven hopen en verwachten dat AI deze trajecten kan inkorten op basis van een explosie aan biomedische data, ondersteund door technologische vooruitgang.

Gevaren en wetgeving

OpenAI zegt zelf in de openingspagina dat ChatGPT getraind is op teksten vanuit het internet, die foutieve informatie kunnen bevatten of verouderd zijn. Het geeft zelfs toe dat het internetteksten bevat over genderongelijkheid en rassendiscriminatie, die weerspiegeld kunnen zijn in de output van ChatGPT. Het is getraind op verschillende soorten tekst, zodat het generatieve antwoorden kan geven die niet specifiek zijn voor de gestelde vraag of opmerking. Tot slot geeft het zelf aan dat het een taalmodel is en geen mens, en dus kan het geen creatieve ideeën of originele gedachten produceren. OpenAI doet dus beroep op een massale hoeveelheid teksten, maar het maakt geen melding van haar bronnen, noch betaalt het hiervoor auteursrechten. Die bronnen kunnen foutief zijn.

Europa beschikt niet over dezelfde know-how rond AI als de Amerikanen, maar het speelt wel een voortrekkersrol op het vlak van regulering. Net zoals ze dat heeft gedaan voor de privacy-wetgeving. De Europese Unie (EU) wil zich beschermen tegen de ontsporingen van AI, maar wil de evolutie zeker niet belemmeren. Het ontwerp van ‘AI Act’ dateert van april 2021, en men hoopt dat ze van toepassing zal zijn in 2025. Deze Europese verordening maakt een onderscheid tussen de risicovolle en onschadelijke vormen van AI. De strengste regels zijn enkel toepasselijk op de gevaarlijke technologie. ChatGPT is een geval apart omdat het zowel gedichten kan produceren, als gevaarlijke en verkeerde informatie.  Het huidige ontwerp van verordening verschaft daarover nog onvoldoende duidelijkheid hoe men zulke gevallen kan aanpakken.

Proeftekst

Iedereen kan via de website van OpenAI gratis gebruik maken van ChatGPT. Best in het weekend, want gedurende de week is het systeem overbelast. We namen de proef op de som, en lieten ChatGPT een tekst schrijven over de financieel-economische toestand van Wallonië. We deden drie pogingen in het Nederlands en kregen een Nederlandse tekst binnen een paar seconden. Het resultaat is zeker niet slecht voor een machine, maar wel kort en zonder veel details.

Tekst/vraag in de chatbox: ‘Financieel economische toestand Wallonië. Lage werkgelegenheidsgraad, begrotingsdeficits, zware overheidssector. Relatie met Vlaanderen en Brussel.’

Antwoord: ‘Wallonië, de Franstalige regio in België, is economisch gezien een van de zwakkere regio’s in het land. De werkgelegenheidsgraad is lager dan in Vlaanderen en Brussel en het begrotingstekort is hoog. Dit komt mede door de zware overheidssector, die een groot deel van het economisch vermogen bezet. De relatie tussen Wallonië en de andere regio’s in België is complex en soms gespannen. Vlaanderen is economisch gezien veel sterker dan Wallonië en heeft daardoor meer macht in het politieke besluitvormingsproces. Dit leidt tot conflicten over de verdeling van middelen en de besluitvorming over belangrijke economische kwesties.’

‘Brussel heeft een belangrijke rol als economische en politieke hoofdstad van België en is een belangrijke speler in de verhouding tussen Wallonië en Vlaanderen. Ondanks het feit dat Brussel een kleinere economie heeft dan de andere regio’s, heeft het veel invloed op de politieke besluitvorming en de verdeling van de middelen in het land. Om de economische situatie in Wallonië te verbeteren, is samenwerking met Vlaanderen en Brussel noodzakelijk. Dit omvat de ontwikkeling van gezamenlijke economische beleidsplannen en de versterking van de samenwerking tussen de regio’s op economisch en politiek vlak.’