De formateur heeft geen keuze, we moeten ‘anders gaan leven’

Dat een regeringsvorming wat langer duurt is op zich geen probleem. Vivaldi was met voluntarisme snel gemaakt, met een vaag regeerakkoord. Ze zouden het in de loop van de legislatuur wel regelen. Maar het initieel enthousiasme was snel weg. De PS was als slimste met de beste brokken gaan lopen en alles liep vast.

Er is een ‘maar’

Dan neem je beter de tijd om een goed en gedetailleerd regeerakkoord op te stellen. Zoals een doorgewinterde cabinetard me eens zei: als je 75 procent realiseert van wat in het regeerakkoord staat, dan heb je goed gewerkt. De lat moet dus hoog genoeg in dat regeerakkoord.

Maar. Er is een maar. Hoe langer de verkiezingen voorbij zijn, hoe meer de gewoontes van de Wetstraat of het Martelarenplein het halen van ‘de boodschap van de kiezer’. Hoe meer het noodzakelijke vervelt tot het mogelijke. Hoe meer men gewoon voortdoet.

Het moet anders

Soms blijft een zin uit een interview hangen. Benoit Lutgen bijvoorbeeld, die in een interview met Doorbraak de boosheid van de kiezer treffend samenvat: ‘We zijn het beu om ons uit de naad te werken voor weinig, terwijl de overheid elke dag nieuwe regels uitvaardigt die ons werk en ons leven alleen maar moeilijker maken.’ Daarbij nemen ze ook nog beslissingen zonder stil te staan bij de gevolgen, enkel omdat het moet volgens een bepaald wereldbeeld.

Neem nu energie. Elektrificatie zou de oplossing zijn. Wind en zon zijn gratis, en dus moeten we inzetten op wind- en zonne-energie. Het aandeel hernieuwbare energie in het bruto finaal energiegebruik steeg naar 10% in 2022. Maar is het sop de kool waard? Want die gratis wind en zon zadelt de elektriciteitsverbruiker wel op met erg hoge facturen. Dat ligt op het bord van de Vlaamse en federale onderhandelaars.

Het gaat hier over politieke keuzes. Wat willen we? Het klimaat redden en onze welvaart er voor opofferen? Dat kan een politieke keuze zijn, maar de kiezer heeft die op 9 juni niet gemaakt. De vorige regeringen schenen daarin nogal ver te willen gaan. Van renovatieplicht over LEZ-zones en het uitfaseren van de benzine- en dieselmotoren tot kalenderlandbouw en het afbouwen van de veestapel.

Maar. Er is nog een maar. Onze democratie loopt op haar grenzen. De keuze is al Europees gemaakt. In de Green Deal en de natuurherstelwet bijvoorbeeld. De politieke keuze is dat we het klimaat moeten veranderen. Dat is groen-links-liberaal beleid dat door de EU is vastgelegd. Het ‘anders gaan leven’ is bepaald in EU-regels. Zelfs al was het signaal van de kiezer dat ze vinden dat dat te ver gaat. Ook al wil een meerderheid in onze democratie dat niet, Europese hoven en boetes zullen ons dwingen. Die politieke keuze kunnen wij niet meer maken.

Voor de democratie

De EU houdt koppig en dogmatisch vast aan het klimaat- en natuurbeleid boven alles. Dat botst met de herindustrialisering en de mijnbouw die ook in Europa nodig zal zijn. Het zal ook een probleem worden voor de EU als meer en meer kiezers zich daartegen verzetten. Hoe hoog wil de EU de spanning met de lidstaten en de kiezers laten oplopen? Enkelen in de EVP hebben het al begrepen.

Dat Ursula von der Leyen voor een tweede ambtstermijn steun zocht en vond bij de Groenen is geen goed nieuws. Geen goed nieuws voor de Vlaamse, noch voor de federale regering, noch voor de kiezer, noch… voor de democratie.