België heeft het in Congo altijd gedaan

Nadia Nsayi, beleidsmedewerkster Centraal-Afrika van Broederlijk Delen en Pax Christi stelt in Knack.be 26/11 vast dat het dekolonisatiedebat zich vaak beperkt tot de impact van Congo-Vrijstaat (1885-1908) en Belgisch Congo (1908-1960). ‘Nu lijkt het alsof België geen rol meer speelde in Congo na de onafhankelijkheid. Nochtans bleven Belgische regeringen zich om economische en geopolitieke redenen richten op de oud-kolonie.’ België hielp de chaos creëren die leidde tot de uitschakeling van Lumumba, vervolgt zij, en de machtsgreep van Mobutu die dertig jaar lang zoete broodjes bakte met ‘onze’ elite, niet in het minst met koning Boudewijn. Juist.

Scholen, ziekenhuizen en wegen

Tegelijk geeft zij toe dat de Congolezen het verhoudingsgewijze goed hadden toen de Belgen er nog waren. Maar: ‘De bouw van scholen, ziekenhuizen en wegen bleek onvoldoende om het kolonialisme te blijven tolereren.’ Dat is zo. Het relatief ‘verlichte’ bewind na Leopold II spreekt de juiste kritieken op de uitwassen van het kolonialisme niet goed. Zeker de constante vernedering van het volk als in het beste geval évolués woog zwaar en inspireerde Lumumba op Onafhankelijkheidsdag tot een bitter antwoord op het paternalisme van Boudewijn. Rancuneus als hij was zou die het hem nooit meer vergeven.

Toen Mobutu zijn regimepers toestond om een zinspeling te maken op de matrimoniale esbattementen van Albert en Paolo, viel ook hij in ongenade. Hij mocht zelfs de begrafenis van Boudewijn in 1993 niet bijwonen.

In 1997 werd Mobutu van de macht verdreven door Laurent-Désiré Kabila, met steun van de VS, zonder dat België een vinger uitstak om zijn huid te redden. Hij kreeg asiel in Marokko, waar hij kort daarna overleed. Toen Laurent in 1997 zelf vermoord werd, volgde zijn zoon Joseph hem op. Toen begon de nieuwe kolonisatie van het land door Chinezen die grondstoffen opkopen voor een prikje en in ruil daarvoor het Belgische wegennet herstellen met een asfaltlaag die veel te dun is (3 cm in plaats van 8 cm). In 2006 steunde Louis Michel tijdens verkiezingen Joseph Kabila en dat deed ons land nog eens over in 2011.

En hoe moet België dat doen?

Ik betwist dat dus allemaal niet, maar de apotheose van mevrouw Nsayi is vreemd: ‘Indien België dan toch iets wil doen om de fouten uit het (post-)koloniale verleden goed te maken, dan kan het de wil van miljoenen Congolezen respecteren en hen de kans geven zelf betere leiders aan de macht te brengen.’

Kan mevrouw Nsayi ons ook zeggen hoe dat te doen? Ik durf te wedden dat àls het dat doet mensen als zij op de eerste rij zullen staan om de gewezen kolonisator van neokolonialisme te beschuldigen. ‘Damned if you do and damned if you don’t,’ Catch 22 heet dat. Zou Nadia Nsayi eigenlijk niet beter in Beijing haar verontwaardiging gaan ventileren?