JavaScript is required for this website to work.
post

Bevolkingsexplosie en mondiaal straatprotest

demografie: taboe en drijvende kracht

Luc Nagels4/11/2019Leestijd 4 minuten
Opstand Egypte tijdens ‘Arabische Lente’.

Opstand Egypte tijdens ‘Arabische Lente’.

foto © Reporters

Over de ganse wereld grijpen massademonstraties plaats. Hiervoor worden vele redenen aangehaald, maar de belangrijkste blijft een taboe: de enorme bevolkingsgroei.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

Overal ter wereld heerst er onrust. Samenlevingen en democratieën staan onder druk. Hiervoor worden vele redenen aangehaald, maar de belangrijkste blijft een taboe: de enorme bevolkingsgroei.

Mondiale onrust

Hong Kong, Indonesië, Nederland, Frankrijk, Peru, Haïti, Libanon, Syrië, Irak, Israël, VS, Chili… Een artikel van Business Insider van 22 oktober zet de op dat ogenblik lopende protestmarsen op een rijtje. Amnesty International voegt eraan toe: Bolivië, Spanje, Verenigd Koninkrijk, Ecuador, Kameroen, en Egypte. Amnesty International ziet scheve inkomensverdelingen, corruptie, politieke vrijheid, en klimaatverandering als oorzaken. Deze medeoorzaken zijn niet onbelangrijk, maar niet de basis. Ogenschijnlijk hebben al deze straatprotesten een verschillende oorzaken en doelen. In wezen komt al deze onrust echter voort uit het feit dat grote delen van de bevolking te lage inkomens en te weinig jobs hebben. Daardoor worden elementaire behoeften, zoals gezond eten of wonen, voor velen moeilijk bereikbaar.

Malthus revisited

Hoge jongerenwerkloosheid is van de mobiliserende factoren voor miljoenen betogers, zowel in bijvoorbeeld de Spaanse onlusten als bij de Arab Spring. Gebrekkige toegang tot basisbehoeften zullen in het overbevolkte landen en regio’s zeker een rol spelen. Indien de economie trager groeit dan de bevolking, dan krijg je problemen, betoogde Malthus 250 jaar geleden. De afgelopen 250 jaar groeide de economie vaak sneller dan de bevolking. Emigratie en industrialisatie creëerden welvaart, dus kon Malthus (the man we love to hate…) worden genegeerd. Nu wordt dat steeds meer kantje boordje.

De ‘basisbehoeften’ liggen vandaag stukken hoger dan 250 jaar geleden. Iedere biologische populatie groeit tot de toevoer van grondstoffen begint te sputteren. In de natuur komt het daarna tot de situatie van doodgaan of gedood worden; de biologische natuurwet waardoor de populatie ‘duurzaam’ wordt. Druk zetten op een populatie, maakt dat enkel de meest aangepaste individuen of soorten overleven: survival of the fittest. Of/en dat ze zich aanpassen via de evolutie.

Honger als indicator

Ondertussen is er een nieuw probleem bijgekomen: De bevolkingsexplosie is nu wereldwijd en zorgt voor een afkalving van de ecologische systemen, onze grondvesten. Daar waar gedurende ettelijke decennia het aantal hongerige magen in de wereld daalde, stijgt dit aantal de laatste jaren constant. In 2019 geven cijfers van de Verenigde Naties al 820 miljoen slecht gevoede mensen aan. Honger is een vergevorderde indicator van het feit dat de verhouding tussen populatie en economische opbrengst te hoog ligt.

Of die honger te wijten is aan foute verdeling, corruptie, politieke vrijheid of klimaatverandering zoals Amnesty International en conformistische commentatoren in de reguliere media beweren, maakt niks uit. Waarom een economie slecht draait is niet aan de orde, wel de vaststelling dat ze te slecht draait om 7,5 miljard mensen behoorlijk te laten leven. Almaar meer opiniemakers neigen nu naar de stelling dat Malthus’ ideeën juist waren. Grote delen van de wereld deden hun best om die populatie/economie-verhouding te laten zakken. Men tracht zowel de populatie onder controle te krijgen alsook de economie te laten groeien.

Bevolkingspiramides

De bevolkingspiramide voor de ganse wereld is voor iedereen op het internet toegankelijk. Daardoor heb je toegang tot een ongelooflijke statistische databank. Eéntje die ook de CIA en andere beleidsmakers wordt gebruikt. De blauw-rode ‘pagode’ links toont aan dat 4,6% van de wereldbevolking bestaat uit ‘jongetjes van minder dan 4 jaar’. Je kan ’terugbladeren’ in de tijd, bijvoorbeeld naar 1970. Dan zie je dat in 1970 7,2% van de wereldbevolking bestond uit ‘jongetjes van minder dan 4 jaar’.

Deze ‘pagode’ had in die tijd een brede basis, wat een bevolkingsexplosie veroorzaakte: van 3,7 miljard in 1970 naar 7,7 miljard vandaag. In vele delen van de wereld veroorzaakte dit, naast honger, ook ‘verwoestijning’ en ernstige vermindering van de biodiversiteit. Er zijn duizenden etnische conflicten en er zijn enorme migratiestromen. Het goede nieuws: De basis van deze bevolkingspiramide wordt met de tijd smaller. De bevolkingsexplosie neemt af. Dit vergt echter decennia. De mondiale Titanic heeft het roer een beetje omgegooid, maar het schip reageert traag op de te kleine bijsturing.

Hong Kong, België en… Congo.

Hong Kong is nog meer overbevolkt dan Nederland en België. Een onhoudbare situatie, wat ook blijkt uit de straatprotesten. De eigenlijke aanleiding is wonen, gezondheidszorg, zinvol werk, enz… Wanneer de bevolkingspiramide bekijken van ‘China, Hong Kong SAR’, dan zien we een extreem geval. Hong Kong heeft al langer ingezien dat familieplanning de enige oplossing is. Dit zal helaas na 2030 niet eens een daling van de bevolking opleveren. Klik je België aan, dan ziet men een vrij gezonde cilinder. Maar rechtsboven zie je dat we in ons land tot minstens 2100  doorgroeien tot 13 miljoen inwoners. Taboe blijkbaar, en geen stof voor onze reguliere media en dito journalisten. Vooral controle verwerven over immigratie lijkt onbespreekbaar. Andere delen van de wereld denken daar anders over.

Zoeken naar een nieuw evenwicht

Vooral Congo, onze vroegere kolonie, is een tijdbom van bevolkingsgroei en reeds lang smeulend. De bevolkingsexplosie zorgt voor ecologische problemen, zowel in ontwikkelingslanden als in overbevolkte, ontwikkelde landen zoals Nederland. De boeren en de bouwsector krijgen het er hard te verduren. Zij zijn de eerste slachtoffers van het feit dat ons ecosysteem op zijn grenzen botst. Stikstofhoudende producten worden geviseerd. Nederland is het dichtstbevolkte gebied van Europa en één van de dichtst bevolkte regio’s ter wereld…

De bevolking van Nederland is bijna verdubbeld sinds mijn geboorte! Om de populatie/economie-verhouding leefbaar te houden, hebben we een sterke economie nodig. Maar die economie mag het ecologisch systeem en de natuur niet ontregelen of ze vernietigt haar eigen grondstoffen. De mogelijkheid tot emigratie is beperkt voor de Nederlandse boeren – sommigen trekken naar Hongarije. We zitten zodus tussen hamer (economie) en aambeeld (ecologie). De economie moet bloeien, niet groeien. In een volgend artikel zal ik een aantal wetenschappelijke en technologische ingrepen belichten die (tijdelijk) soelaas kunnen brengen.

Luc Nagels is emeritus prof Chemie aan de Universiteit Antwerpen en lid van de Raad van Bestuur van de UA Emeriti denktank EFUA.

Commentaren en reacties