Black Friday

Het verhaal van de 27-jarige Amerikaanse predikant John Chau, die midden deze maand een stam op een afgelegen eiland probeerde te bekeren, en met pijlen doorzeefd werd (bij een eerdere poging kon hij zijn bijbel nog als schild gebruiken), roept gemengde reacties op. De bewondering voor de diepgelovige jongeman die de boodschap van Jezus met ware doodsverachting wou brengen, ook bij de ‘wilden’ op een afgelegen eiland in de Golf van Bengalen, situeert zich uiteraard vooral in diep-christelijke kringen.

De Sentinelezen,- zo worden ze genoemd,- zijn jagers-verzamelaars die naar onze normen in het stenen tijdperk leven. Ze weigeren elk contact met de beschaving, ook niet om een toeristisch paradijs te worden, en gedragen zich uitermate agressief jegens indringers. Vermoedelijk houden ze er een soort natuurgodsdienst op na met een hele reeks goden en godjes, voor elke weersgesteldheid een. Maar vermits ze geen expansieve plannen lijken te hebben om de wereld rondom hen te gaan bekeren/veroveren, laat de Indiase overheid, waaronder ze staatkundig vallen,- hen begaan.

Goede boodschap

Facebook

Zei ik ‘veroveren’? Neen, John Chau wilde alleen het evangelie verkondigen (eu-vangelion: ‘goede boodschap’). De vraag is, wat er nog in zijn rugzak zat. Ziektekiemen onder meer, waar de Sentinelezen niet tegen bestand waren. Dat op zich lijkt me al een goede reden om enige afstandelijkheid te betonen. Denken we echter even aan de  andere weldaden van de ‘beschaving’ die ze aan zich laten voorbijgaan, dan is er meer dan begrip voor die onvriendelijke ontvangst.

Twee wereldoorlogen in één eeuw hebben we erop zitten, nu een derde, onzichtbare, tegen religieuze fanatici die ook zo nodig de complete planeet willen ‘bekeren’. Milieuverloedering, wapenwedloop, files, burn-outs, de dagelijkse rat race, Temptation Island, Kristien Hemmerechts. Ronduit obsceen: een vrouw die het moeilijk heeft, onder meer omwille van een stuk gelopen relatie, een dodelijk spuitje geven in vernederende omstandigheden. Ja, ze vroeg erom, maar het was misschien vooral een noodkreet. Niet gehoord, onze beschaving dendert voort naar de paradijselijke climax.

Wie desondanks nog twijfelt aan de redelijkheid van de Sentinelezen in hun radicale afwijzing van de westerse civilisatie, moet maar eens wat filmpjes bekijken over de toestanden die zich afspelen op Black Friday, ja, het is vandaag weer zover: overal gi-gan-ti-sche kortingen, mensen die vechten voor een afgeprijsd televisietoestel en mekaar letterlijk vertrappelen in de rush naar smartphones aan halve prijs. Misschien heeft een van hun goden toch eens zo’n filmpje bekeken en de Sentinelezen duidelijk gemaakt dat, als ze het Armageddon willen vermijden, ze maar beter die brave John Chau kunnen wandelen sturen.

Black Friday dus, en de dolgedraaide consumptiemaatschappij. We weten dat de American Dream vooral gestalte werd gegeven door Europese protestanten, streng gelovige inwijkelingen die door hard werken een moderne megalopool uit de grond hebben gestampt waar iedereen die niet hard genoeg werkt, moet vechten voor een televisie in de uitverkoop. Amusant detail: het grote Amerikaanse soldenfeest Black Friday, dat naar hier overwaaide, is een uitloper van Thanksgiving Day, een van oorsprong orthodox-protestantse feestdag die door de Hollandse Pilgrim Fathers zou zijn ingesteld toen ze zich in Massachusetts vestigden. Het Evangelie prijst zachte waarden aan, en Chau was beslist een echte idealist, maar in elke bekeringsdaad zit natuurlijk ook wel een geloof in eigen morele superioriteit én een dosis handelsgeest. Zie ook ons eigen 19de eeuws civilisatieproject Congo.

Identiteit enzo

Sinds de 15^de eeuw heeft Europa zijn zonen uitgezonden naar de vijf continenten: dappere ontdekkingsreizigers, -eigenlijk vooral avonturiers met in hun zog een klad priesters/missionarissen,- die de goudvoorraad van hun broodheren moesten aanzuiveren. Want daar ging het om, en dat was ook de bekommernis van het 19^de eeuwse kolonialisme: de honger naar grondstoffen stillen en het land leeg plunderen. De bevolking kon dan en passant geciviliseerd/gechristianiseerd worden in het kader van de naastenliefde en het idee dat je het best de andere wang aanbiedt als je al een uppercut hebt gekregen.

Zou het kunnen dat heel ons actuele geëmmer over identiteit maar een nostalgische zucht is, in een mondiaal systeem dat iedereen dwingt om mee te dansen in de waanzin? Filosofen als Claude Levy-Strauss – en nadien Michel Houellebecq in Plateforme– hebben al lang korte metten gemaakt met dat cultureel imperialisme, doch te laat: de planeet is geglobaliseerd, Black Friday is overal, behalve, juist, ergens onder wilden in de Golf van Bengalen. Een goede raad aan alle Johnen die met goede of minder goede bedoelingen het laatste stukje wildernis willen civiliseren: blijf daar weg.

Gelukkig loopt dat eiland binnen tien jaar toch onder vanwege de stijgende zeespiegel, en lost het probleem zichzelf op. En als u me nu wilt excuseren, met pijl en boog en in oorlogskleuren beschilderd begeef ik me onverwijld naar Mediamarkt om de laatste espressomachine aan 99 euro te bemachtigen. Ik ben toch niet gek?