Bonne chance Duitsland!

Afgezien van de Stadtstaaten Berlijn, Bremen en Hamburg is het Saarland met zijn 2569 km² de kleinste Flächenstaat van de Bondsrepubliek Duitsland. In het verleden vormde het Saargebiet een twistappel tussen Duitsland en Frankrijk, in de toekomst zou het wel eens  ‘als Brücke nach Deutschland und als Tor zu Frankreich’ (als brug naar Duitsland en als poort tot Frankrijk) kunnen fungeren. Tenminste, dat laatste is de wens van de deelstaatregering, een coalitie van christendemocraten (CDU) en sociaaldemocraten (SPD).

Hoofdstad van Europa

In het verleden wierp Frankrijk een begerig oog op het gebied dat grenst aan Lotharingen en Luxemburg. Zoals la grande nation dat wel meer deed met aangrenzende gebieden. De mensen van Frans-Vlaanderen kunnen ervan meespreken (en ook die van het naburige Ieper dat zich van 1678 tot 1715 en van 1744 tot 1749 in Franse handen bevond, en later met de Lage Landen van 1795 tot 1814). Tot een inlijving van het Saarland bij Frankrijk is het niet gekomen, maar aan pogingen daartoe heeft het niet ontbroken. Interessant was het Saargebied omwille van zijn steenkoolgroeven en staalfabrieken. Na de Eerste Wereldoorlog werd het op basis van het Verdrag van Versailles uit Duitsland gelicht en als mandaatgebied onder het bestuur van de Volkenbond geplaatst. Tegelijk vormde het een douane- en monetaire unie met Frankrijk. Maar bij vele inwoners leefde een sterk verlangen om weer bij het Reich te horen. Volgens het verdrag van Versailles zou er in 1935 een volksraadpleging over de toekomst van het Saargebied plaatsvinden. Op 13 januari van dat jaar stemde 90 procent van de mensen voor de vereniging met Duitsland. De nationaalsocialistische rijkskanselier Adolf Hitler kon de ‘terugkeer’ van het Saargebied als een van zijn eerste grote buitenlandpolitieke successen boeken.

Na de Tweede Wereldoorlog probeerde Frankrijk zijn greep op het Saarland weer te versterken. Op 22 december 1946 sloot de Franse regering de grens tussen Saarland en de rest van Duitsland af. De Franse Franc werd in het Saarland als betalingsmiddel ingevoerd en er kwam een douane-unie met Frankrijk tot stand. De inwoners van het Saarland verkregen een eigen nationaliteit, die van ‘Sarrois’. De Duitse bondskanselier Konrad Adenauer (CDU) ondertekende op 23 oktober 1954 samen met de Franse premier Pierre Mendès-France het zogenaamde ‘Saarstatut’ dat voorzag in de ‘Europeanisering’ van het gebied. Een commissaris van de West-Europese Unie zou het Saarland naar buiten toe vertegenwoordigen, terwijl Saarbrücken, de hoofdstad van het Saarland, de Europese instellingen in wording zou herbergen. De economische oriëntatie op Frankrijk bleef behouden.

Identiteit

Een in het Saarstatuut voorzien referendum maakte komaf met deze wilde Europese plannen die de inwoners van het Saarland van hun nationale identiteit zouden hebben beroofd. Op 23 oktober 1955 stemden  67,7 % van de ‘Sarrois’ tegen het Saarstatuut en dus in feite tegen de sluipende annexatie door Frankrijk. Op 1 januari 1957 trad het Saarland toe tot de Bondsrepubliek Duitsland, maar dan nog zou het twee jaren duren vooraleer de D-Mark er werd ingevoerd. Mochten de mensen van het Saarland niet tegen het Saarstatuut hebben gestemd, was Saarbrücken de hoofdstad van de Europese Gemeenschap, de latere Europese Unie, geworden.

‘Hadden de inwoners van Saarland in 1955 niet tegen het Saarstatuut gestemd, dan was Saarbrücken de hoofdstad van de Europese Unie geworden.’

Ijver

De Franse invloed laat zich nog altijd gevoelen in het grensgebied. In het plaatselijke dialect duiken nog heel wat Franse woorden op zoals ‘trottoir’ en ‘soldes’ (maar dat is niet veel anders dan in Vlaanderen). Door Duitse media worden die voorbeelden gretig aangehaald om aan te tonen dat het Saarland ‘anders’ is en ook om begrip op te wekken voor de plannen die de christendemocratische ministerpresidente Annegret Kramp-Karrenbauer (CDU) heeft ontvouwd. Al meer dan vijftig jaar bezweren de Franse en de Duitse regering de vriendschap tussen beide staten, maar de deelstaatregering van Saarland wil nog verder gaan. De bedoeling is om van het Saarland tegen 2043 een tweetalig gebied te maken. Iedereen die na 2013 in het Saarland geboren wordt, zou eigenlijk met het Frans als tweede taal moeten opgroeien. In de helft van de kindercrèches gaan Franstalige verzorgsters aan de slag, vanaf het eerste leerjaar komt er onderwijs van het Frans, er worden tweetalige beroepsscholen opgericht en de kennis van het Frans wordt verplicht voor wie in de administratie van de deelstaat wil werken.

De regering van het Saarland gaat met Duitse precisie aan de slag om het Frans ingang te doen vinden in dat stukje van Duitsland. Bonne chance!, mag Duitsland hiermee worden toegewenst. Het zou mooi zijn als de Duitsers eenzelfde ijver aan de dag zouden leggen als het op de verdediging van hun eigen taal in Europa en in de wereld van de cultuur en de wetenschap aankomt.

FOTO: © Reporters (de ‘Saarschleife’)