Brexit means Trexit

Voor de iconische deur van Downing Street 10 brak de stem van premier Theresa May op het einde van haar ontslagspeech. Diezelfde ochtend sprak ze nog met de voorzitter van het comité van backbenchers dat zich buigt over de regels van het leiderschap van de conservatieve partij. De archetypische krijtstreeppak Brit wilde weten wanneer de premier een exitdatum bekendmaakte. Niet die van de brexit, maar van de trexit: de exit van Theresa. De voorzitter bezat een grote envelop met daarin voldoende handtekeningen van Lagerhuisleden om de regels van het partijleiderschap te veranderen. De keuze was duidelijk: zelf opstappen of door de partij van de stoel geduwd worden.

Mager nalatenschap

Het premierschap van Theresa May laat niet veel achter. De goede economische cijfers zijn nog een erfenis van de tandem David Cameron / George Osborne. In haar speech probeerde ze de verwezenlijkingen op te sommen van haar beleid. Het was een mager lijstje. Toen ze in 2016 aantrad beloofde ze van het Verenigd Koninkrijk een sociaal eerlijker land te maken. Nog altijd leven de Britten in het land van Oliver Twist. Én in het land van de brexit. En dat hing en hangt als een zwaard boven de politieke klasse.

In 2017 schreef ze, na een wandelvakantie in Wales, onverwacht verkiezingen uit. Het was een poging om ‘haar hand te versterken’ in de brexitonderhandelingen. De meerderheid die David Cameron in 2015 behaalde, was haar daarvoor te krap. De aanlokkelijke peilingen trokken haar – ondanks herhaaldelijke beloftes van het tegendeel – over de streep. Ze presenteerde aan de kiezer een vernieuwde versie van de Conservative Party. Minder Margaret Thatcher en meer Angela Merkel. Het hele opzet mislukte. De triestige Grenfellramp zette de armoede in het land nog eens in de kijker. De aanslagen in Manchester en Londen brachten de politiebesparingen onder de aandacht. Theresa May leek in de kiescampagne maar één soundbyte te hebben: ‘strong and stable leadership’. De premier kreeg de sticker van ‘the Maybot’. Geen emotie, koppig verder doen. Ze verloor haar meerderheid en ze verloor de controle over haar partij.

Strijd om de opvolging

De knik in de stem van Theresa May bij haar afscheid wekt medelijden op. Maar de emotie die Theresa ‘Maybot’ ten slotte nog toonde, komt rijkelijk te laat. ‘Compromissen sluiten is geen schande’, vertelde ze. Misschien had ze dat beter gezegd de dag nadat ze haar meerderheid verloor. Ze liet een groot deel van de bevolking in de waan dat de regering het zelf wel zou klaren. ‘No deal is better than a bad deal’, weet u nog? Het heeft de hele zaak verdomd veel tijd gekost. In haar laatste rede aan de natie viel het op dat ze haar opvolger – wie het ook is – geen succes wenste in de afhandeling van de brexit. Premier May weet dat de EU geen duimbreed wijkt van het onderhandelde akkoord. Ze weet ook dat bijna alle kandidaat-opvolgers gewag maken van ‘new negotiations’.

De meest prominente onder de (vele) kandidaat-premiers is nog altijd Boris Johnson. Een half jaar terug was de vroegere burgemeester van Londen politiek afgeschreven. Maar de felle opkomst van de Brexit Party veranderde dat helemaal. Nigel Farage en zijn dragonders bestormen het hele Tory-fort en laten daarbij geen slachtoffers achter. ‘It takes a populist to beat a populist’, luidt nu de redenering bij heel wat conservatieven. Daarom zien ze in de niet onbeschreven figuur van Boris Johnson de man om Farage én om Jeremy Corbyn van Labour aan te pakken.

Theresa May ontmoette de vloek van de Tory’s: ‘Europe’. Dat veroorzaakte de ondergang van Margaret Thatcher, John Major en David Cameron. En nu is May aan de beurt. Oude rot en vroeger minister Ken Clarke vatte op de BBC de toestand misschien nog het beste samen: ‘Lord knows where we go from here!’.