Er zijn nu drie grote partijen in Groot-Brittannië: in Engeland de Conservative Party, in Wales is dat Labour en in Schotland is dat de Scottish National Party. De Britse verkiezingen hebben de trend die al een tijdje bezig is gewoon bevestigd: het Verenigd Koninkrijk bestaat uit deelstaten met een eigen politieke realiteit. De tijd dat Londen alles bepalend was in de Britse politiek is stilaan voorbij.

Het moet gezegd worden: de kiesresultaten bevestigden vooral wat peilers en commentatoren voorspelden. De partij van Boris Johnson behaalde met twee vingers in de neus overwinningen in heel Engeland, daarbij profiterend van de implosie van de UK Independence Party. In Wales groeiden de Conservatives en in Schotland hielden ze — tegen verwachtingen in — stand.

Labour verliest, behalve in Wales en grootsteden

Bij Labour barstte meteen een nieuwe stammenoorlog uit na het binnen regenen van de tegenvallende resultaten in Engeland. Gelukkig voor hen hielden de sociaaldemocraten in Wales niet alleen stand, ze werden er nog ietsje groter dan tevoren. De Welsh, die een belangrijke rol speelden in de geschiedenis van Labour, bewijzen daarmee nog een keer dat ze de ruggengraat vormen van de linkse partij. Ook in de Engelse grootsteden kon Labour successen boeken.

De Tory’s veroverden intussen op Labour verder oude arbeidersregio’s, omdat — zo luidt de kritiek — Labour hen te veel links liet liggen. Voor de partijleiding van Labour is de boodschap duidelijk: de partij denkt nog te veel vanuit Londen. Het wordt tijd dat Labour regionaal begint te denken.

Nicola Sturgeon de morele winnaar

In Schotland klinkt hetzelfde verwijt richting alle Britse partijen na de verkiezingsoverwinning van de SNP en van de Schotse groenen: ‘Het wordt tijd dat jullie naar de Schotse kiezers luisteren!’ Beide partijen zetten in op de Schotse onafhankelijkheid. Nu kent het Schotse parlement de grootste meerderheid voor een onafhankelijkheidsreferendum sinds het ontstaan ervan einde jaren 1990. Het electoraat is echter in de cijfers enorm verdeeld. De balans van het percentage kiezers voor onafhankelijkheidspartijen en unionistische partijen is 50-50.

Nicola Sturgeon is sowieso de grote morele winnaar. De voorbije weken, maanden waarbij ze onder vuur lag door het politieke en juridische conflict dat ze had met haar voorganger Alex Salmond werd door de kiesresultaten helemaal van tafel geveegd. Salmond ging zelfs helemaal roemloos ten onder — zoals voorspeld. Zijn partij haalde geen enkele verkozene binnen.

Very un-British scenario’s

Premier Boris Johnson heeft al meermaals laten verstaan dat hij het niet het juiste moment vindt om een tweede onafhankelijkheidsreferendum te gunnen aan de Schotten. Wettelijk is het nog altijd aan de regering in Londen om dat toe te kennen. Nicola Sturgeon stelde dit weekend klaar en duidelijk dat Londen de Schotse wil moet respecteren.

De First Minister van Schotland heeft — samen met de Schotse groenen — een mandaat gekregen om een referendum te organiseren. Londen moet er volgens haar niet aan denken om een tweede referendum te blokkeren. Zij en anderen wees erop dat de Britse unie gebouwd is op overeenstemming en niet op dwang. Een ‘Ken uw plaats Schotland!’ vanuit Londen zou daarom door velen als ongepast worden beschouwd.

Brits minister Michael Gove — zelf een Schot — stelde op zondag dat de regering niet van plan is om dat Schotse recht op het houden van een referendum juridisch aan te vechten. Dat is immers de vrees van mevrouw Sturgeon en haar medestanders. ‘Dat pad willen we niet bewandelen’, stelde Gove in het zondagse debatprogramma met Andrew Marr – ook een Schot. Nicola Sturgeon zelf gelooft niet dat het zover zal komen, ze vertelde dat in hetzelfde gespreksprogramma. Scenario’s zoals hoe Spanje met het Catalaanse onafhankelijkheidsstreven omgaat, zijn zowel voor Edinburgh als voor Londen een gruwelijke nachtmerrie. Het zou gewoon ‘very un-British’ zijn, ook al noemt een deel van die Britten zich liever Schots.