Frédéric De Gucht – zoon en broer van – onderhandelt voor Open Vld over de vorming van een nieuwe Brusselse regering, heeft ideeën over staatsvermindering en erkent (deels) de fouten van zijn partij uit het verleden. Maar die Brusselse regering, die komt er nog niet zo gauw. Net als de wederopstanding van de Vlaamse liberalen en de federale regering. ‘Ik geloof niet meer in de carrièrepoliticus.’

‘Ik heb in mijn leven altijd mijn eigen weg gezocht, werkte als ingenieur op booreilanden en ben nu directeur van Sprimoglass, een Waals bedrijf dat zich specialiseert in glas. Maar hoezeer ik me ook van de politiek heb proberen verwijderen, toch wil ook ik het nu proberen. Dat heeft niets te maken met de zoon van Karel De Gucht zijn. Dat commentaar neem ik erbij. Ik heb de politiek gewoon niet nodig, want ik ben gelukkig in de ondernemerswereld’, zegt Frédéric De Gucht, ingeweken Brusselaar, onderhandelaar voor Open Vld en ex-kandidaat-voorzitter.

‘Waarom ik het dan doe? Wel, ik begon mezelf te betrappen op cynisme. Waarom kan een liberale partij haar boodschap vandaag niet verkopen? Je kan daarover zagen en klagen. Maar als je zelf vaak zegt dat je iets wel of niet wil, dan moet je consequent zijn en minstens zelf eens de politieke arena betreden.’

Frédéric De Gucht heeft wel wat tijd nu. Eva De Bleeker is voorzitter van Open Vld geworden. De onderhandelingen over de vorming van de Brusselse regering staan op een laag pitje. Ze leiden nergens toe, zeker nu PS ‘au revoir’ heeft gezegd omdat de Franstalige socialisten het idee niet aankunnen dat N-VA mee Brussel bestuurt.

In 2025 wordt verwacht dat de Brusselse schuldgraad 240 procent van de inkomsten zal bedragen. Moet het Brussels Hoofdstedelijk Gewest onder federale voogdij worden geplaatst?

Frédéric De Gucht: ‘De enige manier om dat nog te vermijden, is door snel een krachtige Brusselse regering te vormen. Op zich is de schuld in absolute termen niet het grote probleem, schuld kan je afbouwen. Het grote probleem zijn de rentelasten die het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dreigt te moeten betalen op al die extra leningen die nodig zijn om de boel tijdelijk te stutten. U hoort mij natuurlijk niet zeggen dat de sterren gunstig staan om een regering te vormen die dat aanpakt.’

‘Ik onderhandel nu al zes maanden, maar ik kan niet zeggen dat PS en mijn partij al vaak echt samen aan tafel hebben gezeten. Wat PS doet, is zeer spijtig. De socialisten verklaren hun grote liefde dan wel voor Brussel, maar ze werken de ondergang van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest alleen verder in de hand.’

Is de fusie van de negentien Brusselse gemeenten een absolute vereiste voor uw partij om deel te nemen aan de volgende Brusselse regering?

‘Er kan flink worden hervormd, maar of de gemeenten nu allemaal moeten opgaan in één grote stad, dat weet ik niet. Ik hoed me ervoor om bevoegdheden op lokaal niveau af te nemen om ze nadien inefficiënter op hogere niveaus te gaan uitoefenen. Ik denk dat Brussel vooral baat heeft bij een grondige fiscale hervorming, waarbij mensen die in Brussel werken een deel van hun belastingen in Brussel zullen betalen, in plaats van in het gewest waar ze wonen.’

Dat verhaal van de pendelaars die wegen op Brussel is al oud. Het is toch niet de fout van de pendelaar dat de Brusselse rekeningen niet kloppen?

‘Nee, natuurlijk niet. Maar neem nu de aanleg van de nieuwe metro in Brussel. Als in Antwerpen een nieuwe Oosterweelverbinding wordt aangelegd, dan weegt die niet op de begroting van Antwerpen, want die verbinding is in het belang van alle Vlamingen. Zo gek is het idee dus niet dat ook Vlamingen en Walen bijdragen tot investeringen in de hoofdstad Brussel.’

‘Maar ik kan natuurlijk niet zeggen dat de Brusselse gemeenten en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest toonbeelden van financiële efficiëntie zijn. Je kan de informatica van alle OCMW’s in Brussel vandaag al samen beheren. Dat is al een forse besparing. En er zijn nog altijd schepenen in Brusselse gemeenten die een auto met chauffeur krijgen. Dat kan je gewoon niet meer verantwoorden.’

Waarom maakt PS daar toch zo’n probleem van, terwijl ze wel Brussel willen blijven besturen?

‘Geen idee. Maar de redenen waarom ze nu niet meer willen onderhandelen, zijn alleszins zeer flauw: ze willen niet met N-VA in zee gaan in Brussel. Terwijl ik Brussels N-VA-onderhandelaar Cieltje Van Achter heb leren kennen als een erg pragmatische politica die in het belang van Brussel en de Nederlandstaligen in Brussel aan politiek doet.’

‘De Nederlandstalige gemeenschap in Brussel groeit ook: 25 procent van de Brusselse jongeren gaat naar het Nederlandstalige onderwijs. Dat is de toekomst. Enfin, ik denk dus dat PS nooit echt goesting heeft gehad om in deze snel veranderende stad een nieuwe regering te vormen.’

Nu, Open Vld is natuurlijk lang politiek verantwoordelijk geweest voor de Brusselse financiën…

‘Ja, dat is zo. En toch wil ik daar twee nuances in aanbrengen: we zijn de voorbije 25 jaar aan de macht geweest in Brussel, en op de laatste vijf jaar na waren er eigenlijk geen echte problemen met de begroting. Vroeger was het zelfs zo dat Brussel financieel erg goed beheerd werd: de tekorten waren nooit groot en de schuld bleef twee decennia lang binnen de perken. Dat is één.’

‘Twee: een begroting is een collectieve verantwoordelijkheid. Brussel is op één legislatuur na altijd door PS-minister-presidenten bestuurd geweest. Het is niet de minister van Begroting die het geld uitgeeft, het is vooral de koers die de minister-president uitstippelt die weegt op de begroting. Maar de laatste vijf jaar hebben we natuurlijk heel erg weinig onze stempel kunnen drukken op de Brusselse financiën. We hadden strenger moeten zijn, absoluut.’

Gaat u er nu niet licht over?

‘Kijk, de laatste vijf jaar was Open Vld niet de grootste partij in Nederlandstalig Brussel. Dat maakt dat we niet de eerste keuze van portefeuille kregen en we dus opnieuw begroting als bevoegdheid kregen, omdat niemand anders dat wou doen. Dat is de paradox: het is een collectieve verantwoordelijkheid, maar als je dan verantwoordelijkheid neemt voor één departement en het gaat fout, dan krijg je daar als partij alleen de schuld van.’

‘In die zin begrijp ik dat mijn partij nu de pispaal is voor alles wat verkeerd liep op het vlak van de begroting. Maar Brussels minister van Financiën Sven Gatz is niet verantwoordelijk voor de kostenontsporing door een sterk groeiend ambtenarenkorps in de verschillende administraties. Ambtenaren die allemaal ook een geïndexeerd loon hebben gekregen.’

Heeft Gatz’ voorganger Guy Vanhengel zich niet te lang aan de macht vastgeklampt, en de Brusselse PS te veel naar de mond gepraat?

‘Vanhengel heeft de fakkel nochtans al een tijdje doorgegeven. Vroeger kon je in de politiek carrière maken: 20 tot 30 jaar, of zelfs langer. Nu is dat anders. Ik geloof niet meer in het concept van de carrièrepoliticus. De samenleving verandert te snel om nog meerdere decennia met dezelfde politici te doen. Ik ben een man uit het bedrijfsleven. Daar bestaat de CEO die veertig jaar aan de macht is al een tijdje niet meer.’

Waarom verschilt Open Vld zo van MR, terwijl er wel zowel in Wallonië, Vlaanderen als Brussel een enorme politieke markt is voor staatsvermindering?

‘Georges-Louis Bouchez is een conservatievere liberaal dan ikzelf. Laat me nu niet het woord “progressief” gebruiken voor mezelf, want dan denkt iedereen automatisch “links”. Maar Bouchez heeft rechts van hem echt niemand, waardoor zijn boodschap makkelijk verkoopt. In Vlaanderen claimen meerdere partijen de rechtse kiezer. Ook N-VA, toch allesbehalve een liberale partij, maar integendeel verworden tot een “brede volkspartij” die graag de burger controleert.’

In Vlaanderen staat er volgens u dus eigenlijk economisch ook niemand rechts van Open Vld?

‘De grote uitdaging in Vlaanderen is dat er ook daar te veel carrièrepolitici aan de macht zijn die weinig voeling hebben met de samenleving, en vooral met het bedrijfsleven. Er worden weinig beslissingen genomen die economisch goed doordacht zijn.’

‘Een voorbeeld: als werkgever kan ik zelf wel beslissen over het feit of mijn werknemers recht hebben op drie “baaldagen” of niet. Maar wat doet de overheid? Ze organiseert onder Frank Vandenbroucke (Vooruit) zelf drie baaldagen “om de sociale zekerheid en de gezondheidszorg te ontlasten”. Maar wel op kosten van de werkgever, want die betaalt die baaldagen dan. Het is eenvoudig: je mag van mij een baaldag hebben, maar dan hoef je daarvoor ook geen loon te krijgen. Nu heeft die maatregel er alleen toe geleid dat bedrijven extra belast zijn.’

‘Of neem nu de dienstencheques: eigenlijk is dat een te goedkoop luxeproduct voor mensen die zich sowieso een huishoudhulp zouden moeten kunnen permitteren, of hun huishouden zelf zouden moeten doen. Maar vijftien jaar aan een stuk hebben de liberalen de dienstencheque wel verdedigd, want die mocht absoluut niet duurder worden. En nu stelt iedereen vast dat die cheques zodanig goedkoop zijn, dat ze economisch niet meer te verdedigen vallen. Maar iedereen verwacht wel dat ze blijven bestaan.’

Een Bouchez zou gewoon zeggen: ‘De overheid hoeft zich dan ook niet met dienstencheques bezig te houden.’

‘Absoluut, en ik zeg dat ook. Maar Open Vld is te veel verslaafd geweest aan de macht en heeft zich vaak schuldig gemaakt aan een staatsplicht, een verlangen om het land te redden. Die combinatie heeft er dus voor gezorgd dat we 25 jaar lang geregeerd hebben zonder een helder bilan voor te kunnen leggen. Nu, verwacht niet dat onze partij zich op zes maanden zal hervormen tot een succesvolle liberale Vlaamse formatie.’

Waarom niet?

‘Omdat we nu, net als honderd jaar geleden, in een erg Keynesiaanse periode zitten. Een periode waarin de staat de markt verregaand wil plannen. De drang om centraal te plannen wordt belangrijker dan de individuele vrijheid. Dat is trouwens ook mijn kritiek op de huidige Europese Unie: het oorspronkelijke idee is om een Europese vrije markt te creëren met heldere regels. Maar wat hebben we gekregen? Meer regels, die de vrije markt hinderen. Dat is wat ik bedoel met wanneer de planmatigheid belangrijker wordt dan de vrijheid.’

Kan Open Vld de wederopstanding zelf waarmaken of zal MR daarin een leidende rol spelen?

‘In dat laatste geloof ik alvast niet. De verhouding tussen politiek en emotie is in Franstalig België helemaal anders. Geloof me, ik werk in Wallonië. Trouwens: MR zat ook niet te wachten op tips van Guy Verhofstadt toen zij het niet bijster goed deden. Neen, ik denk dat we zelf aan onze weg moeten timmeren.’

Moet Open Vld dan deel uitmaken van de federale regering?

‘Alexander De Croo heeft al eens zeer veel blauwe principes opgeofferd om België te redden. We moeten dat niet nog eens doen. Maar het probleem stelt zich niet. We worden immers niet gevraagd. De indruk bekruipt me nu gewoon dat sommige federale onderhandelaars gaan slapen in de hoop dat er ’s ochtends plots een ander verkiezingsresultaat is. Terwijl onze economie en bedrijfsleven snel een regering nodig hebben. Als we deelnemen, dan zal dat toch alleen met een helder liberaal verhaal zijn.’

Apocalyps now

Armoedeloos

De week van Vlasti!

Pensioenleeftijdloos

Bergen schulden

Hangmatbeleggen