Meer dan 300.000 Oekraïense minderjarigen werden sinds 24 februari 2022 gedeporteerd naar Rusland, het schiereiland Krim en andere bezette regio’s. De Oekraïense kinderen worden er heropgevoed in de Russische taal en de Kremlinversie van cultuur en geschiedenis. Na opname in zogenaamde opvoedingskampen, weeshuizen en internaten worden de kinderen vrijgegeven voor adoptie door Russische gezinnen. Oudere kinderen krijgen trainingen om te vechten tegen hun eigen land.

De ngo Save Ukraine zet zich in voor de terugkeer van de gedeporteerde kinderen. Sinds het begin van de invasie kon de organisatie meer dan 500 kinderen redden uit de handen van de Russische overheid en hun handlangers op bezet gebied. Mykola Koeleba is oprichter en directeur van de stichting. Hij vertelt: ‘Rusland heeft zijn toevlucht genomen tot deze deportaties om de Oekraïense identiteit van de kinderen te vernietigen. De Russische overheid wil dat ze Russen worden en het Kremlin dienen.’

Volkslied

Rostislav is inmiddels 18. Hij woonde in een dorpje in het district Cherson dat op 24 februari 2022 werd bezet door het Russische leger. Zijn grootmoeder, die voor hem zorgde, overleed enkele weken na de bezetting. Zijn moeder kon de schok niet verdragen en werd gedwongen opgenomen in een psychiatrische kliniek. Drie maanden later werd de destijds 16-jarige door soldaten opgehaald en in een internaat in Cherson geplaatst. Toen de bevrijding van de stad ophanden was, volgde een deportatie met duizenden andere kinderen naar een opvoedingskamp op de Krim.

Rostislav in vrijheid in Kiev.

De jongen vertelt: ‘Ik moest elke morgen met de anderen het Russische volkslied en dat van de Krim zingen. Ik deed niet mee en werd bestraft. De eerste keer moest ik een opstel schrijven en uitleggen waarom ik niet mee wilde zingen. De tweede keer werd ik naar de kampdirecteur gebracht die me streng vermaande. De derde keer werd ik voor vier dagen alleen opgesloten in een kamer met tralies voor het enige venster. Daar stond een bed, een krukje en een tafeltje. Mijn mobiele telefoon en andere persoonlijke bezittingen moest ik afgeven. Ik heb daar uiteindelijk vier keer gezeten.’

Zeevaartschool

In het kamp werd hij samen met twee vrienden ingedeeld om te leren voor lasser aan de zeevaartschool aan de andere kant van het schiereiland. Ze werden er ondergebracht in een studentenhuis. ‘Ik praatte niet zo goed Russisch en correct schrijven kon ik het al helemaal niet. De lerares was altijd kwaad op me. Ze zei: “Je wordt gevoed door Rusland en daarom moet je ook respect voor Rusland tonen.” Ik antwoordde niets. Ik was bang. We kregen ook geschiedenisles. Daar werd verteld dat Cherson, Charkov en Kiev Russische steden zijn.’

‘Ik denk dat ze ons gewoon direct naar het front wilden sturen, zodra we achttien waren’

Drie keer in de week kreeg de Oekraïense tiener les in zogenaamde militaire voorbereiding. ‘Daar werd geleerd hoe we moesten omgaan met wapens en granaten. Ik denk dat ze ons gewoon direct naar het front wilden sturen, zodra we 18 waren. Om tegen onze eigen mensen te vechten.’ De meeste Russische leerlingen aan de zeevaartschool waren fel gekant tegen de drie Oekraïense jongens. ‘Ze scholden ons uit. Vaak zeiden ze dat Oekraïne binnenkort niet meer zal bestaan, dat het Rusland zal worden.’

Weglopen

Nadat zijn twee vrienden waren opgehaald door de moeder van een van hen, bleef Rostislav alleen achter. Zijn moeder, die nog in een gesloten inrichting in bezet gebied zat, had volgens de directie van de school een Russisch paspoort gekregen. Daarom moest ook hij de nationaliteit van het buurland aannemen. Tijdens de zomervakantie moest de tiener het studentenhuis verlaten. Hij werd ter overbrugging opnieuw in een opvoedingskamp geplaatst. In het geheim kon hij via Telegram contact leggen met medewerkers van Save Ukraine.

Aan weglopen dacht hij voortdurend: ‘Maar ik was bang. Als ik zou weglopen, zouden de gevolgen vreselijk zijn. Dat zeiden ze ook tegen me: “We vinden je overal”.’

Het kampterrein mocht hij onder geen beding verlaten. Toen hij na de vakantie werd teruggebracht naar de zeevaartschool kon hij met Save Ukraine een gewaagd plan uitwerken. De organisatie stuurde een chauffeur naar een vooraf afgesproken plek. Het plan slaagde. Na meer dan anderhalf jaar op bezet gebied bereikte hij in oktober 2023 Kiev. Rostislav woont er sindsdien in een opvanghuis en is een beroepsopleiding tot fotograaf begonnen. Onlangs vierde hij er zijn achttiende verjaardag.

Overheidsbeleid

Rostislav werd opgezet om tegen zijn eigen land te vechten. Bij jongere kinderen wordt deportatie gestimuleerd door regelmatige financiële en humanitaire steun voor het weeshuis dat hen opneemt. Om die reden wil de directie een zo groot mogelijk aantal kinderen bij elkaar krijgen. Ook Russische gezinnen die Oekraïense kinderen adopteren, kunnen rekenen op overheidssteun. Vooral de adoptie van gehandicapten is vanwege de extra toelagen populair. Naast een eenmalige toelage van omgerekend 2.000 euro zijn er maandelijkse bijdrages. Ook wordt een zogenaamd ‘moederkapitaal’ opgebouwd ter waarde van 6.000 euro.

Daarachter verbergt zich het doelbewuste beleid van het Kremlin. Mykola Koeleba verklaart: ‘De deportaties hebben niets te maken met humanitaire of ethische overwegingen. Het is een instrument van agressie en een ondersteuning van het imperiale beleid van Moskou. Vaak worden de kinderen ook gebruikt als gijzelaars voor politieke onderhandelingen, maar zelfs dat is een secundair doel. Het primaire doel van Rusland is om het nationale bewustzijn van de Oekraïners voor vele jaren systematisch te ondermijnen.’

Boterbeurs

Annickcam

De Vlaamse Leeuwin

Vlarechts?

Voorstel geaborteerd

Duikboodschap