Commandeur Karel Anthonissen

Als men te maken krijgt met een luis-in-de-pels die maar niet wil stoppen met bijten, niet klein te krijgen is of zelfs niet tot bedaren kan gebracht worden, resten er maar twee ultieme remedies: liquideren of decoreren. Dat laatste woord is bijzonder veelzinnig: je krijgt een onderscheiding en eventueel zelfs een adelijke titel, maar je wordt ook “decor”, een stilstaand beeld in een wassenbeeldenmuseum.

 

Maandagochtend kreeg Karel Anthonissen, gewezen directeur van de Bijzondere Belastingsinspectie (BBI), een brief in de bus, ondertekend door Didier Reynders, waarin hem werd meegedeeld dat hij officieel werd verheven in de Leopoldsorde. Een onderscheiding die door Leopold I werd ingesteld om de Franse militairen te honoreren die zich verdienstelijk hadden gemaakt in de strijd tegen de Hollanders,- reden ook waarom tot op vandaag het Ministerie van Buitenlandse Zaken zich met die ridderslag bezighoudt.

Een hondsdolle fraudejager en schrik van het establishment die het hoogste koninklijke lintje krijgt? Dat moet een late aprilgrap zijn, Karel barstte in lachen uit. Het schijnt wel normaal te zijn voor een ambtenaar met zo veel dienstjaren, maar toch: smaak de ironie. We kennen Anthonissen van loodzware dossiers waarin grote jongens de frauduleuze eredivisie vertegenwoordigen: Omega Diamonds, de vennootschap van de Antwerpse diamantairs Sylvain Goldberg en Ehud Laniado, het dossier van Optima Bank en topman Jeroen Piqueur, en de Antwerpse vermogensbeheerder Merit Capital, die nauw verbonden is met de liberale families De Gucht, Buchmann en Turtelboom.

 

 

Via die dossiers bouwde Anthonissen zich een reputatie op van Tasmaanse Duivel in het Belgische financiële wijwatervat, dat, zoals bekend, allerminst transparant oogt.

België is geen staat zoals een andere, het is een naamloze vennootschap waarin zakelijke belangen discreet de politieke belangen sturen. De geschiedenis van dit land is onlosmakelijk verbonden met de groei en de bloei van de haute finance, de financieel-economische elite met als absolute stammoeder de (door koning Willem I nog opgerichte) Société Générale, een investeringsmaatschappij die op een bepaald ogenblik zo’n 40% van het Belgische industriële patrimonium controleerde, inclusief de Congolese belangen, en als “een staat binnen de staat” gold. Met smaakmakers als Union Minière (nu Umicor), Tractebel, Electrabel, Fortis. Tot de Franse groep Suez in 2003 heel het zaakje overnam, en de nv België sindsdien de facto voor een groot deel vanuit Parijs wordt bestuurd. Waarbij een aantal families zoals Lippens en Davignon, via de oude én de nieuwe aristocratie, voor een innige band bleven zorgen met het Belgische koningshuis. 

Deze voorgeschiedenis is belangrijk om het fenomeen Karel Anthonissen te begrijpen, als een anomalie in iets wat wezenlijk tot de Belgische cultuur behoort: het ontduiken van belastingen als onderdeel van goed bedrijfsbeheer. De Belgische cultuur, maar, voor alle duidelijkheid, ook de Vlaamse, want de authentieke Ardeense salamiworst Marcassou is in handen van de steenrijke Vlaamse familie De Spiegeleire. L’union fait la saucisse. Onze ondernemerscultuur, wat de N-VA ook moge beweren, is op-en-top Belgisch, houdt evengoed van baronstitels, discrete lobby’s, grootkapitalistisch denken binnen de intieme ons-kent-ons-sfeer en, euh…, fiscale maximalisatie tot en met off-shore schermconstructies. Zie bijvoorbeeld de Oost-Vlaamse textielfabrikant Santens, genoemd in de Panama Papers en … geadviseerd door fiscaal expert Michel Maus die we wel eens tegenkomen als anti-fraude-klokkenluider. Hoe gesmeerd kan het allemaal lopen.

 

Le fou de Gand 

 

Het kan geen verbazing wekken dat alleen een Don Quichotte-achtige caractériel als Karel Anthonissen in deze post-Société-Générale-brij durft te roeren.

Maar tegelijk probeerde men hem steeds verder te marginaliseren als een paranoïde psychopaat, ook binnen zijn werkomgeving. Le Fou de Gand, de Zot van Gent, zo noemen sommige Brusselse collega’s hem. Een ontspoorde machtswellusteling is het, dixit Karel De Gucht, die verkoos om geen belastingen te betalen op een aandelenwinst van 1,2 miljoen euro –waarmee hij een villa in Toscane kocht – en sindsdien op ramkoers lag met de ondertussen uitgerangeerde BBI-inspecteur.

Tot op vandaag voert de familie De Gucht een eindeloze procedureslag om de verkregen bewijzen ongeldig te laten verklaren: het gaat al lang niet meer om de aangetoonde fraude, het gaat om het feit dat het bankgeheim zou geschonden zijn en dat de fiscus niet in de bankuittreksels van Karel en Mireille (Schreurs, magistrate) mag kijken En vooral: dat Anthonissen moet stoppen met voor klokkenluider te spelen en zijn woede in de pers uit te schreeuwen. Een verjaring van het dossier De Gucht is in de maak, de zoveelste Umwertung aller Werte voltrekt zich.

 

Inderdaad, niet België is abnormaal, niet de fraudeconstructies zijn het probleem, wel de zot van Gent die er een probleem in ziet. Uiteindelijk gebeurt wat te voorzien en te verwachten was: de hoogste tuchtstraf als ambtenaar, en een bij wet geregelde herschikking van de FOD Financiën waardoor Anthonissen al zijn bevoegdheden én zijn vaste benoeming kwijtspeelt. Indien braaf mag hij in een leeg bureau blijven zitten om de ganse dag naar zijn medaille te kijken. Eindverantwoordelijke voor deze operatie: Johan Van Overtveldt , Minister van Financiën, belast met Bestrijding van de Fiscale Fraude.

Dat de gedefenestreerde fraudejager nu een koninklijk erelintje krijgt, is het sluitstuk van een Kafkaïaans neutralisatieproces à la belge. Van ironie is heel deze soap doordrongen, en Karel zal als nar en gekroonde dorpsidioot zijn carrière afsluiten. Hij is nu formeel toegelaten tot de exclusieve salons van de grootindustriëlen die hij eerst opjoeg en die ook met zo’n lintje rondlopen, hij mag met hen champagne drinken, geef toe, het is een geslaagde grap.

Maar vergeten we niet dat heel deze surrealistische enscenering vooral een overwinning is voor de nv België, een aanmoediging voor grootfraudeurs om het pad verder te bewandelen, en een signaal dat belastingen betalen iets is voor sukkels en kleine zelfstandigen zonder Panamese lijn.

De woede van Anthonissen zit vooral ook daar. Ze is wel degelijk politiek, daar heeft De Gucht zelfs gelijk. Zoals ik de andere Karel ken, gooit hij dat ministrieel schrijven in de vuilbak, maar de titel le fou de Gand raakt hij nooit meer kwijt. Een nar ben je voor het leven, l’Union fait la Farce.